Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι η ΕΣΣΔ από πολύ νωρίς είχε αρχίσει να αναγνωρίζεται παγκοσμίως ως η μεγάλη σκακιστική υπερδύναμη.
Κυρίως από τη δεκαετία του 1950 και έπειτα, όλος ο σκακιστικός κόσμος παρακολουθεί με αμείωτο ενδιαφέρον την εμφάνιση του σοβιετικού «σκακιστικού θαύματος».
Κι αυτό δεν είναι ούτε τυχαίο ούτε οφείλεται σε κάποια ιδιομορφία του Σοβιετικού πολίτη.
Ήδη από τη δεκαετία του 1930, το σκάκι είναι αναπόσπαστο κομμάτι του εκπαιδευτικού συστήματος και ο αριθμός των εγγεγραμμένων σε σκακιστικούς συλλόγους ξεπερνά τον αστρονομικό αριθμό των πέντε εκατομμυρίων! Μέσα σ’ αυτό το κλίμα γεννήθηκε η ιδέα μιας μεγάλης συνάντησης, μιας «τιτανομαχίας» ανάμεσα στην πανίσχυρη Εθνική ομάδα της ΕΣΣΔ και τους καλύτερους σκακιστές του υπόλοιπου κόσμου κι έτσι το περίφημο «Ματς του αιώνα» αποφασίστηκε να γίνει στο Βελιγράδι, από τις 29/3 έως τις 5/4 του 1970.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τη 10μελή μικτή του υπόλοιπου κόσμου τα 8 μέλη ήταν πολίτες των υπόλοιπων Σοσιαλιστικών χωρών. Για την ιστορία το μάτς, έστω και δύσκολα, κέρδισε η Σοβιετική ομάδα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Σ’ ένα ανελεύθερο, καταπιεστικό καθεστώς είναι αδύνατον να ευδοκιμήσουν τόσα πολλά, οξυμένα, μαθηματικά μυαλά, τα οποία ταυτόχρονα να αποδέχονται την «καταπίεση»……
"ελάτε να γράψουμε, να ανθίσουν την πρώτη μέρα του Μάη.". Του Μάη που μυρίζει επανάσταση, που γεννήθηκε ο πατέρας της, που μας χαρίστηκε ένας μεγάλος ποιητής.
Συνέντευξη με την κόρη του ποιητή που ονειρεύτηκε την ελευθερία και γεννήθηκε 1η του Μάη. Χρύσα Λύκου
"Να λείπεις – δεν είναι τίποτα να λείπεις/ αν έχεις λείψει για ό,τι πρέπει/ θάσαι για πάντα μέσα σ' όλα εκείνα/ που γι' αυτά έχεις λείψει/ θάσαι για πάντα μέσα σ' όλο τον κόσμο".
Θυμάμαι να διαβάζω αυτούς τους στίχους ξανά και ξανά μετρώντας τις εποχές να φεύγουν, τα χρόνια να ωριμάζουν.
"Θάσαι για πάντα μέσα σ' όλα εκείνα που γι' αυτά έχεις λείψει", σκέφτομαι και με μάτια ανοιχτά βυθίζομαι στο γιατί αξίζει να λείπει κανείς.
Κάμποσους μήνες πριν, βρέθηκα στον δρόμο της Έρης Ρίτσου, ενώ εκείνη μάζευε γαλάζιο στη Σάμο και εγώ ονειρευόμουν καλοκαίρια στη χειμωνιάτικη Αθήνα.
"Όσα λέμε" της είπα "ελάτε να γράψουμε, να ανθίσουν την πρώτη μέρα του Μάη.". Του Μάη που μυρίζει επανάσταση, που γεννήθηκε ο πατέρας της, που μας χαρίστηκε ένας μεγάλος ποιητής.
Σαν σήμερα λοιπόν, γεννιέται ο Γιάννης Ρίτσος και αναρωτιέμαι τι ξεχάσαμε να τη ρωτήσουμε μετά από τόσα χρόνια αδιάκριτης πάλης, για το μοίρασμα των κοινών τους στιγμών.
"Ιδέα δεν έχω. Με έχουν ρωτήσει τόσο πολλά, μέχρι και αν μαγείρευε. Και ναι, μαγείρευε εξαιρετικά. Λάτρης της ανατολίτικης κουζίνας, του βούτυρου και του τσιγαριστού. Τότε η φράση υγιεινή διατροφή" ήταν άγνωστη και υποθέτω πως αν μιλούσε κανείς στους ανθρώπους που έζησαν την πείνα της Κατοχής για τις θαυμαστές ιδιότητες της πικραλίδας και τα μπιφτέκια σόγιας θα του φορούσαν ζουρλομανδύα.".
Είμαι κόρη ενός υπέροχου μπαμπά. Θα μπορούσα να πω ποντάροντας το κεφάλι μου, ότι δεν θα τον άλλαζα με κανέναν.
Αναγνωρίζω τον αξιακό του κώδικα και την αγάπη του για τους ανθρώπους κάθε μέρα. Αναρωτιέμαι όμως, πώς μπορεί να νιώθει μια κόρη που ο πατέρας της γίνεται σύμβολο των αξιών εκατομμυρίων ανθρώπων...
'Αραγε, το σπίτι τους γίνεται η σκιά του και εκείνη κρυώνει;
"Το γεγονός πως δεν είχα ιδέα για το πόσο σημαντική ήταν η δουλειά του πατέρα μου, δεν μου δημιούργησε καμιά ανάγκη "να την ανταγωνιστώ' ή "να σταθώ στο ύψος της".
Μέσα στην οικογένεια ο καθένας έκανε τη δουλειά του απολύτως φυσιολογικά, χωρίς να λέει ή να δείχνει πως κάνει κάτι εξαιρετικό.".
Κοντοστέκομαι σε μια σκέψη που με διαπερνά.
Τη ρωτάω διαρκώς για τον μπαμπά της όμως ένα παιδί λαχταρά και τους δύο γονείς.
Δεν ξεχωρίζει ποιος από τους δύο είναι ο "γνωστός".
"Η παρουσία της μητέρας μου ήταν καθοριστική για τη ζωή μου και ό,τι είμαι σήμερα το οφείλω σχεδόν αποκλειστικά σε κείνη. Ήταν η περίπτωση ανθρώπου που αφιερώνεται στους άλλους χωρίς να ζητά τίποτα για τον εαυτό της. Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό αλλά έτσι ήταν. Έτσι ήταν για τον άντρα της, για το παιδί της, για τους αρρώστους της. Ακόμα και σήμερα, χρόνια πολλά μετά το θάνατό της με πλησιάζει κόσμος για να μου πει "Η μάνα σου έσωσε το παιδί μου", "Ήμασταν πολύ φτωχοί δεν μας πήρε ποτέ χρήματα". Έκανε τιτάνιο αγώνα ώστε να ανταποκρίνεται σε όλα της τα καθήκοντα. Ειδικά στο θέμα της δουλειάς του πατέρα μου, μια που η ίδια λάτρευε την ποίηση, το θεωρούσε ιερή υποχρέωσή της να του παρέχει τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για να συνεχίζει εκείνος απερίσπαστος το έργο του.".
"Ο πατέρας μου ήταν πολύ απλός στην καθημερινή του ζωή, με ένα αυστηρό πρόγραμμα εργασίας απ’ τη μια αλλά πάντα διαθέσιμος να απαντήσει σε ερωτήσεις. Το γεγονός πως είχε πολλά ταλέντα το θεωρούσα φυσιολογικό γιατί νόμιζα πως έτσι είναι όλοι οι άνθρωποι. Με μάθαινε να χορεύω, να ζωγραφίζω και πίστευα πως μεγαλώνοντας θα τα καταφέρω κι εγώ καλύτερα σε όλα αυτά, αφού είχα ταλέντο! Δεν συνέβη έτσι φυσικά, γιατί σε αντίθεση με τον δουλευτή πατέρα μου εγώ υπήρξα, και είμαι ακόμα, εξαιρετικά τεμπέλα και τα ταλέντα χωρίς δουλειά και καλλιέργεια πάνε άπατα.".
Της εξομολογούμαι ότι με εντυπωσιάζει η επαφή της με τα social media και ο παλμός που δίνει σε κοινωνικά ζητήματα από το απομακρυσμένο της νησί.
"Έχω την αίσθηση πως ζω σε μια κοινωνία που βρίσκεται σε διάλυση από κάθε άποψη. Οικονομικά, κοινωνικά, μορφωτικά, ηθικά. Με δομές αποσαθρωμένες, που θαρρείς πως το ζητούμενο είναι να διαλυθούν πλήρως.".
Η κουβέντα φτάνει στο φασισμό, θέμα για το οποίο έχει πολλές φορές τοποθετηθεί.
Τσακίστε ή μορφώστε τελικά τους φασίστες;
"Το δεύτερο σύνθημα είναι εντελώς άκυρο. Κάποιος που έχει καταλήξει σ’ αυτήν την ιδεολογία του μισανθρωπισμού έχει περάσει προ πολλού τα όρια που επιτρέπουν στη μόρφωση να καλλιεργήσει το μυαλό και τις αισθήσεις των ανθρώπων.
Θα έλεγα, μορφώστε τα παιδιά σας, ώστε να μη γίνουν φασίστες. Οπότε μένει το πρώτο σύνθημα, με μόνη διαφορά πως απ’ ό,τι βλέπω η τάση του συστήματος είναι να αβαντάρει τους φασίστες , αφήνοντάς τους να δρουν ανεξέλεγκτα, -τα πρόσφατα γεγονότα στη Λέσβο αποτελούν μια ακόμα απόδειξη αυτού που λέω- ενώ οι υποθέσεις που καταλήγουν στα δικαστήρια χρονίζουν, οι δολοφόνοι αφήνονται να κυκλοφορούν ελεύθεροι.
Αντιθέτως είδαμε πως πρόσφατα καταδικάστηκε για εξύβριση της Χρυσής Αυγής, ο ευρωβουλευτής του ΚΚΕ Ζαριανόπουλος, επειδή αποκάλεσε τους φασίστες "λάτρεις του Χίτλερ", πράγμα που οι ίδιοι το διατυμπανίζουν με κάθε τρόπο με φωτογραφίες μπροστά σε σημαίες του Γ’ Ράιχ και με τατουάζ αγκυλωτών στα σώματά τους!".
"Ίσως εκεί που κάποιος αντιστέκεται χωρίς ελπίδα, ίσως εκεί να αρχίζει η ανθρώπινη ιστορία, που λέμε, κι η ομορφιά του ανθρώπου". Διαβάζοντας αυτόν τον στίχο αναρωτιέμαι πώς ξεπέρασε τις μεγάλες φάσεις μετάβασης στη ζωή της. "Το να μένει κανείς σταθερός στα πιστεύω του, ανεξάρτητα από τις συνθήκες μέσα στις οποίες βρίσκεται, χωρίς υποχωρήσεις, εκπτώσεις, δικαιολογίες, είναι νομίζω αυτό που σε κάνει Άνθρωπο, στα ίδια σου τα μάτια. Η γενιά μας ήταν σχετικά τυχερή. Όχι μόνο μέχρι στιγμής δεν έχουμε ζήσει πόλεμο αλλά για χρόνια η δυνατότητα δημιουργίας ενός καλύτερου κόσμου ήταν "απτή".
Θα έλεγα λοιπόν πως δεν έχω ζήσει στη ζωή μου, τουλάχιστον αυτήν που έζησα τον 20ο αιώνα, μεταβάσεις και δυσκολίες τέτοιες που που να χρειαζόταν να επιστρατεύσω τα υπολείμματα των δυνάμεών μου για να τα βγάλω πέρα.
Ο 21ος φαίνεται να είναι πολύ πιο δύσκολος για όλους πάνω στη γη, σε όλα τα επίπεδα, από την κλιματική αλλαγή μέχρι την παγκοσμιοποίηση. Ιδιαίτερα για τη χώρα μας τα τελευταία χρόνια είναι τα πιο δύσκολα και πολύ φοβάμαι πως θα ακολουθήσουν δυσκολότερα. Έτσι λοιπόν θα έχουμε την ευκαιρία να μετρήσουμε τις δυνάμεις και τις αντοχές μας.".
Η Έρη Ρίτσου γράφει και γράφει για το κέφι της.
"Γράφω χωρίς κανενός είδους άγχος. Όχι, δεν αναρωτιέμαι για το τι θα έλεγε ο πατέρας μου γιατί ιδιαίτερα τα τελευταία δύο βιβλία μου είναι αστυνομικά και κείνος δεν διάβαζε αστυνομικά. Στην εποχή του εθεωρούντο "παιδιά ενός κατώτερου λογοτεχνικά θεού". Τα μόνα αστυνομικά που είχε διαβάσει ήταν της Άγκαθα Κρίστι στα αγγλικά, όταν μάθαινε αγγλικά στην εξορία και τα αστυνομικά ήταν τα μόνα ξενόγλωσσα βιβλία που μπορούσαν να περάσουν άνετα και χωρίς πολλές διατυπώσεις από τη λογοκρισία, οπότε αυτά του στέλναμε στη Λέρο.".
Τη ρωτάω ποιο βιβλίο φιλοξενεί την περίοδο αυτή, στο κομοδίνο της.
"Το χαστουκόδεντρο, που μου έστειλε δώρο ο φίλος Άρης Μαραγκόπουλος. Πρόκειται για ένα είδος μυθιστορηματικής βιογραφίας που αναφέρεται στον Αντώνη Αμπατιέλο και περιλαμβάνει πλήθος πληροφοριών τις οποίες αγνοούσα.".
Είναι άραγε οι ποιητές μυθικά πλάσματα;
"Εργάτες του λόγου είναι και δεν βλέπω τίποτα μυθικό σ’ αυτό, πέρα από την ομορφιά του λόγου. Λάτρης της πεζογραφίας, ακουμπάω σ’ αυτήν την ψυχή μου και διαβάζω ποίηση μόνο για λόγους ενημέρωσης.".
Λίγο πριν το τέλος της ζητάω να μου πει τι έχει η ζωή στη Σάμο, που την έκλεψε από όλα τα άλλα μέρη της γης, ενώ παράλληλα σκέφτομαι πόσο μακριά είναι μέσα της η Μονεμβασιά;
"Έχει τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια. Έχει το σπίτι όπου έζησα με τους γονείς μου. Έχει τα ξαδέρφια μου, τους συμμαθητές μου, τους γείτονες και παιδικούς μου φίλους. Έχει την άγρια θάλασσά της και τα καταπράσινα βουνά της. Έχει τα αυτοκρατορικά της ηλιοβασιλέματα. Έχει την καρδιά μου. Η Μονεμβασιά είναι ένας θεσπέσιος τόπος αλλά δεν είναι ο τόπος που έζησα τα χρόνια που κανείς μεγαλώνει και δένεται με τα πράγματα. Την αγαπώ σαν παραμάνα. Μάνα μου είναι η Σάμος.".
«Τέντυ, κάνεις πολύ μεγάλο λάθος. Εσύ είσαι αυτός που μου έμαθε ότι μπορώ να κάνω τη διαφορά. Δεν ήξερα πώς να διδάξω τους μαθητές μου μέχρι που σε γνώρισα.»
Μια δασκάλα δεν συμπαθούσε καθόλου ένα μαθητή της. Ώσπου έμαθε το τραγικό μυστικό του Την πρώτη μέρα της καινούργιας σχολικής χρονιάς, στάθηκε μπροστά από τα παιδιά της πέμπτης τάξης, τους συστήθηκε και στη συνέχεια τους είπε ένα μεγάλο ψέμα. Όπως και οι περισσότεροι άλλωστε δάσκαλοι, κοίταξε τους μαθητές της και τους είπε ότι τους θα τους αγαπάει και θα τους προσέχει όλους το ίδιο.
Αλλά αυτό ήταν αδύνατον, γιατί εκεί στην μπροστινή σειρά, κάθονταν ένα μικρό αγόρι, ο Τέντυ Στάλλαρντ.
Η κυρία Τόμπσον είχε παρατηρήσει τον Τέντυ από την προηγούμενη χρονιά και δεν τον συμπαθούσε ιδιαίτερα. Δεν έπαιζε με τα άλλα παιδιά, δεν συμμετείχε στην τάξη, τα ρούχα του ήταν συνέχεια βρώμικα και σίγουρα δεν έκανε όσο συχνά έπρεπε μπάνιο.
Ο Τέντυ ήταν ένα παιδί που την δυσαρεστούσε όποτε τον έβλεπε για αυτό και απολάμβανε τις στιγμές που σχημάτιζε με τον κόκκινο στυλό της τα τεράστια Χ στα τετράδια του, έσβηνε τα λάθη του ή βαθμολογούσε με 6 και με 5 τις εργασίες του.
Στο σχολείο, όπου δίδασκε η κυρία Τόμπσον, ήταν υποχρεωμένη να ελέγχει το παρελθόν όλων των παιδιών που υπήρχαν στη τάξη της. Ακόμη και του μικρού Τέντυ. Έτσι όταν άνοιξε τα αρχεία του, την περίμενε μια μεγάλη έκπληξη.
Ο δάσκαλος που είχε τον Τέντυ στην πρώτη τάξη του Δημοτικού έγραφε για αυτόν: «Ο Τέντυ είναι ένα υπέροχο παιδί όλο χαμόγελο. Είναι οργανωτικός, μελετηρός και έχει καλούς τρόπους. Είναι μια έμπνευση για τα παιδιά που βρίσκονται γύρω του.»
Η δασκάλα που είχε τον Τέντυ στη Δευτέρα Δημοτικού έγραφε: «Είναι εξαιρετικός μαθητής, τον συμπαθούν πολύ οι συμμαθητές του αλλά ο ίδιος μοιάζει πολύ προβληματισμένος επειδή η μητέρα του πάσχει από μια ανίατη ασθένεια και η ζωή στο σπίτι του πρέπει να είναι πολύ δύσκολη.»
Η δασκάλα που τον δίδαξε στην Τρίτη Δημοτικού έγραφε: «Ο θάνατος της μητέρας του του στοίχισε πολύ. Ο ίδιος προσπαθεί να κάνει ότι καλύτερο μπορεί, αλλά ο πατέρας του δεν του δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον. Η άσχημη κατάσταση στο σπίτι θα τον επηρεάσει πολύ σύντομα, αν δεν αλλάξει γρήγορα κάτι.»
Ο δάσκαλος του Τέντυ στην Τετάρτη Δημοτικού έγραφε: «Ο Τέντυ έχει παραιτηθεί και δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον για το σχολείο. Δεν έχει πολλούς φίλους και πολλές φορές κοιμάται στην τάξη.»
Η κυρία Τόμπσον συνειδητοποίησε το πρόβλημα και αισθάνθηκε ντροπή για τον εαυτό της. Αισθάνθηκε ακόμη χειρότερα, όταν όλοι οι μαθητές της, της έφεραν χριστουγεννιάτικα δώρα τυλιγμένα με αστραφτερά περιτυλίγματα και όμορφες κορδέλες. Όλοι, εκτός από τον Τέντυ. Το δικό του δώρο ήταν αδέξια τυλιγμένο σε ένα βρώμικο, καφέ χαρτί που μάλλον πριν ήταν η σακούλα ενός παντοπωλείου.
Η κυρία Τόμπσον δυσκολεύτηκε να το ανοίξει. Τα περισσότερα παιδιά γέλασαν όταν έβγαλε από μέσα ένα βραχιόλι που είχε φτιάξει ο ίδιος με σπάγκο και πέτρες αλλά και ένα ανοιχτό, μισογεμάτο μπουκάλι με άρωμα. Σηκώθηκε από τη θέση της και σταμάτησε απότομα των γέλιο των παιδιών όταν φώναξε δυνατά πόσο πολύ της άρεσε το δώρο του. Στη συνέχεια φόρεσε το βραχιόλι και έριξε λίγο από το άρωμα στο χέρι της.
Ο Τέντυ έφυγε τελευταίος εκείνη τη μέρα από την τάξη. Βγαίνοντας από τη πόρτα γύρισε προς τη δασκάλα του και της είπε με θλιμμένη φωνή «Σήμερα κυρία μυρίζετε σαν τη μαμά μου!»
Η κυρία Τόμπσον έκλαψε πολύ εκείνη τη μέρα. Από τότε σταμάτησε να μαθαίνει τα παιδιά ανάγνωση, γραφή και αριθμητική. Αντ “αυτού, άρχισε να τα διδάσκει.
Αγαπούσε όλα τα παιδιά αλλά έδινε ιδιαίτερη προσοχή στον μικρό Τέντυ. Κάθε φορά που τον βοηθούσε στα μαθήματα του, το μυαλό του έμοιαζε να ζωντανεύει. Όσο περισσότερο τον ενθάρρυνε, τόσο πιο γρήγορα απαντούσε στις ερωτήσεις της. Μέχρι το τέλος του έτους, ο Τέντυ είχε γίνει ένα από τα πιο έξυπνα παιδιά της τάξης και, παρά το ψέμα της ότι θα αγαπούσε όλα τα παιδιά το ίδιο, ο Τέντυ ήταν πλέον και επίσημα ο αγαπημένος της.
Την επόμενη χρονιά η κυρία Τόμπσον ανέλαβε πάλι την Πέμπτη Δημοτικού και έβλεπε τον Τέντυ μόνο στα διαλείμματα. Μια μέρα, προς το τέλος του έτους, βρήκε ένα σημείωμα κάτω από την πόρτα του σπιτιού της. Το σημείωμα είχε την υπογραφή του Τέντυ και έγραφε: «Είσαστε ακόμη η καλύτερη δασκάλα που είχα ποτέ στη ζωή μου».
Έξι χρόνια μετά η κυρία Τόμπσον έλαβε άλλο ένα σημείωμα, αυτή τη φορά με το ταχυδρομείο. Ήταν πάλι ο Τέντυ και της έγραφε ότι είχε τελειώσει τρίτος σε βαθμό το Λύκειο, αλλά εκείνη ήταν ακόμη η καλύτερη δασκάλα που είχε ποτέ στη ζωή του.
Τέσσερα χρόνια μετά, πήρε άλλη μια επιστολή από τον Τέντυ. Της έγραφε ότι είναι δύσκολα στο Πανεπιστήμιο αλλά πολύ σύντομα θα έπαιρνε το πτυχίο του και με καλό βαθμό. Τέλειωσε το γράμμα του γράφοντας ότι ακόμη εκείνη είναι η καλύτερη και η πιο αγαπημένη του δασκάλα που είχε ποτέ.
Έπειτα από τέσσερα χρόνια άλλο ένα γράμμα από τον Τέντυ έκανε την εμφάνιση του στο ταχυδρομικό κουτί της κυρία Τόμπσον. Της έγραφε ότι αφού πήρε το πτυχίο του, αποφάσισε να προχωρήσει λίγο ακόμη τις σπουδές του. Τέλειωνε την επιστολή γράφοντας ότι παραμένει η καλύτερη και η αγαπημένη του δασκάλα. Αλλά αυτή τη φορά το όνομα με το οποίο υπέγραφε ήταν διαφορετικό: Δρ. Θίοντορ Φ. Στάλλαρντ
Η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Η κυρία Τόμπσον πήρε ακόμη ένα γραμμα από τον Τέντυ εκείνη την άνοιξη. Της έγραφε ότι είχε βρει μια κοπέλα και επρόκειτο να την παντρευτεί. Της έλεγε ότι ο πατέρας του είχε πεθάνει μερικά χρόνια πριν και αναρωτιόταν αν θα μπορούσε εκείνη, να καθίσει στη θέση που κάθεται η μητέρα του γαμπρού. Φυσικά εκείνη το έκανε..
Πήγε στο γάμο φορώντας στο χέρι εκείνο το βραχιόλι από πέτρες που της είχε κάνει δώρο ο Τέντυ και φορώντας το άρωμα που του θύμιζε τη μητέρα του.
Την στιγμή που ο Δρ. Στάλλαρντ την αγκάλιασε της ψιθύρισε στο αυτί: «Σας ευχαριστώ, κυρία Τόμπσον, γιατί πιστέψατε σε μένα. Σας ευχαριστώ τόσο πολύ γιατί με κάνατε να αισθανθώ σημαντικός και μου δείξατε πως μπορώ να κάνω τη διαφορά».
Η κυρία Τόμπσον με δάκρυα στα μάτια του απάντησε: «Τέντυ, κάνεις πολύ μεγάλο λάθος. Εσύ είσαι αυτός που μου έμαθε ότι μπορώ να κάνω τη διαφορά. Δεν ήξερα πώς να διδάξω τους μαθητές μου μέχρι που σε γνώρισα.»
Βοηθήστε να διαδοθεί ένα πολύ όμορφο μήνυμα, κοινοποιώντας το άρθρο στους φίλους σας. Προσπαθήστε να μην κρίνετε από το περιτύλιγμα και μην υποτιμάτε ποτέ μα ποτέ την δύναμη που έχετε και που μπορεί να αλλάξει τις ζωές των ανθρώπων γύρω σας.
Είναι μεγάλη η χαρά και η συγκίνησή μας να γιορτάζουμε τη συμπλήρωση μιας εκατονταετηρίδας ασίγαστης πάλης του Κόμματός μας, για να γίνει η ανάγκη ιστορία, για την επαναστατική ανατροπή της καπιταλιστικής κοινωνίας, με την επαναστατική μουσική της "Καντάτας για τη Μακρόνησο" και της "Σπουδής για τον Μαγιακόφσκι".
Και αυτή η χαρά γίνεται μεγαλύτερη έχοντας δίπλα μας, μαζί μας, τον δημιουργό τους, τον Θάνο Μικρούτσικο, που αφιερώνει τη σημερινή συναυλία -καθώς και τις άλλες δύο που θα ακολουθήσουν, στη Θεσσαλονίκη και τη γενέτειρά του την Πάτρα- στα 100 χρόνια του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας.
Μάλιστα, αποκτά ιδιαίτερη σημασία, γιατί γίνεται σε μια περίοδο, κατά την οποία τα σύννεφα του πολέμου για τον έλεγχο των αγορών, των πηγών και των δρόμων μεταφοράς Ενέργειας, μέσα σε όξυνση όλων των αντιθέσεων και ανταγωνισμών ιμπεριαλιστικών κρατών, πυκνώνουν στην περιοχή μας, στο Αιγαίο, στα Δ. Βαλκάνια, την Κύπρο, την Αν. Μεσόγειο και Μέση Ανατολή.
Γίνεται σε μια περίοδο, όπου για 9η συνεχή χρονιά ο ελληνικός λαός ματώνει από την οικονομική καπιταλιστική κρίση, τα μνημόνια, τους αντιλαϊκούς νόμους, από τις πολιτικές της ΕΕ, του ΔΝΤ και των κυβερνήσεών τους. Τόσο των προηγούμενων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, όσο και της σημερινής των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.
Είναι όλοι αυτοί, δηλαδή, που υπερασπίζονται τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, την ΕΕ, το μεγάλο κεφάλαιο, γονατίζουν το λαό και τη νεολαία μας, την ίδια στιγμή που άλλοι πουλάνε πιστοποιητικά εθνικοφροσύνης, όπως η ΝΔ και άλλοι πουλάνε πιστοποιητικά δήθεν ηθικής της αριστεροφροσύνης τους, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ.
Όμως, η ηθική της αριστεράς σήμερα είναι εδώ, η ηθική του έθνους των εργατών, των αγροτών, των αυτοαπασχολούμενων, των λαϊκών οικογενειών, είναι εδώ.
Η ηθική βρίσκεται σε όσους εξακολουθούν και αγωνίζονται για μια καλύτερη ζωή και δεν σπέρνουν αυταπάτες εξανθρωπισμού της βαρβαρότητας του συστήματος.
Σε όσους έχουν πιάσει το νήμα της συνέχειας των ηρωικών αγώνων του λαού μας και ιδιαίτερα κορυφαίων του στιγμών, του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ, της Εθνικής Αλληλεγγύης, του ΔΣΕ, όλων των αλύγιστων της ταξικής πάλης που βασανίστηκαν, εξορίστηκαν, εκτελέστηκαν, στα κάτεργα της άρχουσας τάξης και του φασισμού, αλλά στάθηκαν όρθιοι και τα μηνύματά τους μας εμπνέουν μέχρι σήμερα στον αιώνα τον άπαντα.
Το ΚΚΕ έρχεται από πολύ μακριά και πάει πολύ μακριά, γιατί "η υπόθεση του προλεταριάτου, ο κομμουνισμός, είναι η πιο καθολικά ανθρώπινη, η βαθύτερη, η πιο πλατιά".
Κλείνοντας φέτος έναν αιώνα και μπαίνοντας στο νέο αιώνα της δράσης μας, είμαστε σίγουροι ότι "έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη".
Αγαπητέ Θάνο.
Είχες δίκιο όταν στο φετινό Φεστιβάλ της ΚΝΕ δήλωνες: "Εδώ είναι ο κόσμος μου, εδώ είναι οι άνθρωποί μου".
Πραγματικά, εδώ είναι οι άνθρωποι, που πάνω από 43 χρόνια -το τελευταίο μισό δηλαδή ολόκληρης σχεδόν της ζωής του Κόμματός μας- εμπνέονται, εμψυχώνονται, αισθάνονται, κατανοούν τον κόσμο και αγωνίζονται να τον αλλάξουν, συντροφιά με τη μουσική σου, μέσα και από τη μουσική σου.
Στις απεργίες, στις πορείες, στις συγκεντρώσεις.
Στις αντιιμπεριαλιστικές συναυλίες, όπως σ' εκείνες ενάντια στον πόλεμο και το διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας, που από τους πρώτους έδωσες το "παρών"!
Και φυσικά, στα Φεστιβάλ της ΚΝΕ.
Εδώ βρίσκεται ο κόσμος που επικροτεί απόλυτα το σκοπό, τον οποίο από το ξεκίνημά σου, όρισες για την τέχνη σου.
Να μην εξαντλείται σε θρηνωδίες για τη βάρβαρη πραγματικότητα, αλλά να αποκαλύπτει τις αιτίες της.
Να βοηθά τους ανθρώπους να επενεργήσουν σ' αυτή την πραγματικότητα, να την ανατρέψουν, να την εξανθρωπίσουν.
Και αυτό είναι φυσικό.
Γιατί σ' αυτό το σκοπό είναι -100 χρόνια τώρα- στρατευμένη και η πολιτική του Κόμματός μας, του ΚΚΕ.
Σε θυμόμαστε το 1977, όταν για πρώτη φορά πήρες μέρος στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ και μάλιστα ως μέλος της Οργανωτικής του επιτροπής.
Να συμμετέχεις στην κοινή προσπάθεια, για να παρουσιάζονται στο Φεστιβάλ πρωτότυπες καλλιτεχνικές δουλειές, δηλώνοντας, πως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να χαρίσουμε την πρωτοπορία της τέχνης στους αστούς.
Εδώ βρίσκεται λοιπόν και ο κόσμος που αναγνωρίζει τη μεγάλη συνεισφορά σου στη διεύρυνση της πολιτιστικής φυσιογνωμίας μας.
Στην ανάπτυξη μιας αληθινά πρωτοπόρας -σε μορφή και περιεχόμενο- τέχνης.
Μακριά από την αστική ψευτοκουλτουριάρικη πρωτοπορία.
Η οποία, επιχειρεί με επιφανειακές ανανεώσεις -αποκλειστικά στη μορφή- να κάνει δήθεν ευχάριστο, το αμετάβλητο περιεχόμενο της τέχνης της: Τη συντηρητική ιδεολογία που τη διαπνέει.
Το ίδιο ακριβώς, δηλαδή, που κάνει και η αστική πολιτική. Όπου, με τεχνάσματα στη μορφή και κάθε είδους απάτες, προσπαθεί να συσκοτίσει το εκμεταλλευτικό περιεχόμενο της καπιταλιστικής κυριαρχίας.
Στο κάτω-κάτω, εδώ είναι οι άνθρωποί σου.
Γιατί μεγάλη, πρωτοπόρα τέχνη αναπτύσσεται μόνο μέσα από το δεσμό της με τα πιο πρωτοπόρα στοιχεία της ανερχόμενης τάξης, της εργατικής.
Που έχουν ανάγκη να συλλάβουν το σύνολο της κοινωνικής πραγματικότητας.
Σε όλες τις όψεις και σε ολόκληρο το πεδίο της, για να την κατακτήσουν.
Πραγματικά είναι πλήθος τα έργα του Θάνου Μικρούτσικου που γι' αυτούς τους λόγους αγαπήσαμε και αγαπάμε:
"Τα πολιτικά τραγούδια".
"Η καντάτα για τη Μακρόνησο".
"Η Σπουδή στον Μαγιακόφσκι".
"Φουέντε Οβεχούνα".
"Τροπάρια για φονιάδες".
"Μουσική πράξη στον Μπρεχτ".
"Τα τραγούδια της λευτεριάς".
"Ο σταυρός του νότου και οι γραμμές των οριζόντων".
"Εμπάργκο".
"Η αγάπη είναι ζάλη".
"Συγγνώμη για την άμυνα".
"Στου αιώνα την παράγκα".
"Θάλασσα στη σκάλα".
"Ο Άμλετ της σελήνης".
"Ο Σχοινοβάτης".
"Υπέροχα Μονάχοι" και τόσα άλλα.
Βέβαια, δεν είναι εύκολο να γνωρίζει κανείς όλο το έργο του Μικρούτσικου.
Αφού, εκτός από τα εκατοντάδες τραγούδια σε στίχους των σημαντικότερων Ελλήνων και ξένων ποιητών, έχει συνθέσει μουσική για θέατρο στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Για μπαλέτο, κινηματογράφο, τηλεόραση. Αλλά και δεκάδες έργα πειραματικής μουσικής, καθώς και όπερα.
Εμπνευσμένα, επίσης, από την ποίηση μεγάλων δημιουργών.
Όπως: Ο Ρίτσος, ο Καβάφης, ο Σεφέρης, ο Σικελιανός, ο Χειμωνάς, ο Μπρεχτ, ο Λόρκα, ο Ρεμπώ.
Αν και πολυγραφότατος, ο Θάνος Μικρούτσικος δεν επαναλαμβάνεται.
Αν και απόλυτα καταξιωμένος, δεν επαναπαύεται.
Είναι ακαταπόνητος και απαιτητικότατος από τον εαυτό του, τον οποίο σε κάθε έργο του καταφέρνει να τον ξεπερνά διαλεκτικά.
Έτσι, που να τον εμπεριέχει, αλλά σε ένα καινούριο, παραπάνω κάθε φορά, επίπεδο.
Όπως όλοι οι μεγάλοι δημιουργοί, έχει κατακτήσει το δικό του, μοναδικό αποτύπωμα στη μουσική.
Μέσα από τη συνύπαρξη παραδοσιακής και σύγχρονης γλώσσας.
Τη δημιουργική αφομοίωση μιας μεγάλης γκάμας αναφορών:
Από τη βυζαντινή μουσική και το δημοτικό τραγούδι, ως το ρεμπέτικο, την τζαζ, τη ροκ.
Αλλά και κλασικών μνημών και ατονικής μουσικής.
Από την πρώτη κιόλας μεγάλη δισκογραφική δουλειά του -τα "Πολιτικά Τραγούδια" (1975)- εντυπωσίασε με το μελωδικό δυναμισμό του.
Την άνεσή του να εναλλάσσει τους στιβαρούς, επικούς τόνους με λυρικούς και τρυφερούς.
Προβάλλοντας καίρια τον ποιητικό λόγο, έτσι που τα νοήματά του να χαράζονται ανεξίτηλα στη μνήμη.
Το "έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη", έγινε σύνθημα που ως τις μέρες μας υποδηλώνει την αφοσίωση στην πάλη που θα επιβάλλει τον επαναστατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, τη νίκη της εργατικής εξουσίας.
Το έργο, όμως, που με την πρωτοποριακή φόρμα του, ένα χρόνο μετά, το 1976, έκανε ολοφάνερη την τάση του Θάνου Μικρούτσικου να ανοίξει νέους δρόμους στη μουσική μας πραγματικότητα είναι: "Η Καντάτα για τη Μακρόνησο".
Όταν ακούς αυτό το μείγμα της αλλόκοτης, ατονικής μουσικής, με τις απόκοσμες κραυγές και τους ψιθύρους των ηθοποιών, είναι σαν να ζεις όλο τον εφιάλτη, όλο τον παραλογισμό και τη φρίκη της Μακρονήσου.
Και αμέσως μετά, πέφτει το τονικό και υπέροχα μελωδικό τραγούδι του "Ντικ", με τον εξαίσιο στίχο του Ρίτσου.
"Να μην ξεχάσουμε το σκύλο μας το Ντικ, της ομάδας του Μούδρου, που τον σκοτώσαν οι χωροφυλάκοι, γιατί αγάπαγε πολύ τους εξόριστους".
Σαν να έρχεται από ένα διαφορετικό κόσμο, ψυχικού μεγαλείου και ηθικής ανάτασης.
Που στην κτηνωδία των βασανιστών, αντιπαραθέτει την ελπίδα και την ανθρωπιά του.
Υπογραμμίζοντας έτσι, μουσικά, την τέλεια διάσταση του κόσμου αυτού με τον παλιό, εκμεταλλευτικό κόσμο της βαρβαρότητας.
Παρότι ο Ρίτσος, με μετριοφροσύνη, είχε εντάξει τα ποιήματα του "Πέτρινου Χρόνου" στον τόμο με τα "Επικαιρικά" έργα του, ο Μικρούτσικος συνέλαβε και απέδωσε και μουσικά, τη διαχρονική αξία τους, αποκαλύπτοντας το εσωτερικό τους στρώμα.
Το εγκώμιο στο νέο, τον κομμουνιστικό ανθρωπισμό, που μπορεί να ανθίζει και να αναπτύσσεται κάτω και από τις πιο ακραίες συνθήκες πόνου και απόγνωσης, κατανικώντας ακόμη και το θάνατο.
Όπως ο κομμουνιστικός ανθρωπισμός έρχεται από το μέλλον, έτσι και η φόρμα της "Καντάτας", φέρνει ως τις μέρες μας στοιχεία του μέλλοντος στη μελοποίηση.
Πρωτοποριακή είναι η φόρμα και στη "Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι", του ποιητή της Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης, αυτού του μεγαλύτερου κατορθώματος στην ανθρώπινη Ιστορία, μεταφρασμένα από το Γιάννη Ρίτσο.
Και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά. Γιατί, για τον Μικρούτσικο, η φόρμα ενός έργου, δεν είναι τίποτε άλλο πέρα από την τέλεια οργάνωση του περιεχομένου του.
Το νέο περιεχόμενο που εισηγείται στην τέχνη είναι αυτό που του υπαγορεύει την ανανέωση στη φόρμα και όχι κάποια επιδίωξη να εντυπωσιάσει με εξωτερικούς, τυπικούς, άρα ψεύτικους, νεωτερισμούς.
Θα αναρωτηθεί ίσως κανείς δικαιολογημένα. Σε μια περίοδο που το πολιτικό τραγούδι βρισκόταν στον Κολοφώνα της δόξας του, τι το καινούργιο έφερε ο Μικρούτσικος στο περιεχόμενο, που δεν το είχαν οι άλλοι σημαντικοί συνθέτες μας;
Και όμως. Προσέξτε:
Πόσοι είναι εκείνοι που μελοποίησαν Μπρεχτ πρωτογενώς, έξω από τις ανάγκες κάποιας θεατρικής παράστασης;
Ως το 2011, που κυκλοφόρησε ένας ακόμη δίσκος μελοποιημένου Μπρεχτ -του Τάσου Γκρους- ήταν ένας και μοναδικός: ο Θάνος Μικρούτσικος.
Αυτή η προνομιακή σχέση του με τον Μπρεχτ -"τον σημαντικότερο και υποδειγματικότερο μαρξιστή καλλιτέχνη του 20ού αιώνα", σύμφωνα με τους χαρακτηρισμούς του ίδιου του συνθέτη, κατά την εξαιρετική εισήγησή του στο Επιστημονικό Συνέδριο της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Μπρεχτ, με θέμα την αποστασιοποίηση στη μουσική- προσδίδει κάτι πιο βαθύ και προωθημένο στη δημιουργία του.
Είναι η διακηρυγμένη από τον ίδιο φιλοδοξία, που πρώτος ο Μπρεχτ εισήγαγε στην τέχνη, να συμβάλει μέσα από αυτή, στη διαμόρφωση συνειδητοποιημένου και ενεργητικού κοινού.
Ικανού, όχι μόνο να κατανοεί, αλλά και να αλλάξει τον κόσμο.
Για να καταστρέψει ο Μπρεχτ την πλαστή συνείδηση που δημιουργούν οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, επιστρατεύει τη μέθοδο της αποστασιοποίησης στην τέχνη του θεάτρου.
Που σημαίνει τη χρησιμοποίηση διαφόρων τεχνικών και ευρημάτων, που αποσκοπούν να αποδομήσουν παγιωμένες αντιλήψεις, για το κοινωνικά παραδεκτό και αυτονόητο.
Τεχνικών που δεν αφήνουν το κοινό να παρασυρθεί από το μύθο και να ταυτιστεί συναισθηματικά με τους χαρακτήρες.
Για να μπορέσει να δει από απόσταση, με κριτική ματιά, τις διαδραματιζόμενες κοινωνικές καταστάσεις.
Και να πάρει θέση απέναντί τους, αποκτώντας τελικά ανατρεπτική συνείδηση.
Στην ίδια κατεύθυνση εργάστηκαν και οι συνεργάτες του Μπρεχτ στη μουσική: Οι σπουδαίοι συνθέτες Κουρτ Βάιλ, Χανς Άισλερ και Πολ Ντεσάου.
Καρπός της μελέτης και της βαθιάς αφομοίωσης, από το Θάνο Μικρούτσικο, των τρόπων που λειτουργεί η αποστασιοποίηση στη μουσική -μια μελέτη που καθόρισε γενικότερα την ιδεολογική και αισθητική του συγκρότηση- είναι το έργο του "Μουσική Πράξη στο Μπρεχτ".
Ένα έργο-τομή στη σύγχρονη μουσική πραγματικότητα, στο οποίο η πρωτοπόρα, επαναστατική ποίηση βρίσκει την πρωτοπόρα, επαναστατική μουσική αναλογία της, στον υψηλότερο βαθμό.
Από τη δεκαετία του '70 άλλαξαν πολλά πράγματα στην πολιτική και κοινωνική ζωή μας.
Φυσικά και στο έργο του Θάνου Μικρούτσικου.
Σε μια πορεία συμπεριέλαβε και άλλους στόχους.
Όπως το να εισχωρήσει στο βάθος των καταστάσεων και της ανθρώπινης ψυχής.
Όμως, ποτέ δεν εγκατέλειψε την αρχική επιδίωξή του, να οξύνει την κριτική μας στάση απέναντι στην πραγματικότητα.
Αν προσπαθήσει κανείς να προσδιορίσει, ποιο είναι το στοιχείο που κάνει την τέχνη του Μικρούτσικου να ξεχωρίζει, το ειδοποιό χαρακτηριστικό της, θα κατέληγε στην ικανότητά του να δημιουργεί πιο βαθιά και σταθερά συναισθήματα, που πηγάζουν από τη σκέψη.
Είναι η διαλεκτική σχέση έμπνευσης - σκέψης, καρδιάς και μυαλού, που διαπερνά τη δημιουργία του.
Μια σκέψη, που μας υποχρεώνει να την κινητοποιούμε σε δύο επίπεδα, το ιδεολογικό και το αισθητικό.
Όπου το ένα διεισδύει στο άλλο, προσκαλώντας μας να συμμετέχουμε στην προσπάθεια της δημιουργίας του.
Όχι τυχαία, οι στίχοι που διαλέγει για να μελοποιήσει, δεν είναι και οι ευκολότεροι.
Ξεκινώντας από τους κορυφαίους της ποίησης που προαναφέρθηκαν και φτάνοντας μέχρι τους σύγχρονους ποιητές και στιχουργούς μας, όπως ο αξέχαστος Άλκης Αλκαίος, τον οποίο πρώτος ανακάλυψε από κάποια ποιήματά του δημοσιευμένα στον "Ριζοσπάστη".
Επίσης, ο Μάνος Ελευθερίου, ο Κώστας Τριπολίτης, ο Οδυσσέας Ιωάννου, η Λίνα Νικολακοπούλου, ο Γιώργος Κακουλίδης, ο Φώντας Λάδης και άλλοι.
Η επιτυχία είναι, πως παρ' όλη τη δυσκολία της γραφής και της εκτέλεσής της, η μουσική του, κατορθώνει να επικοινωνεί θαυμάσια με τους απλούς, λαϊκούς ανθρώπους.
Όπως στο παράδειγμα της "Ρόζας" και της "Πιρόγας".
Αποδείχνοντας ότι γνήσια λαϊκό δεν είναι το πολύ εύκολα κατανοητό. Ό,τι δηλαδή, σε τελευταία ανάλυση, αναπαράγει τη νωθρότητα του μυαλού. Ό,τι συμμορφώνεται με το άνωθεν επιβεβλημένο, κυρίαρχο γούστο - φορέα της αστικής ιδεολογίας.
Γνήσια λαϊκό είναι αυτό που υπηρετεί το γιγάντιο πλέγμα των λαϊκών συμφερόντων, από τα πιο φανερά ως τα πιο μύχια, όπως έλεγε και ο Μπρεχτ.
Θα ήταν παράλειψη να μη γίνει αναφορά εδώ στο πιο δημοφιλές έργο του:
Τον "Σταυρό του Νότου" και τις "Γραμμές των Οριζόντων" που το ακολούθησε, συμπληρωμένο και ξαναδουλεμένο, έργα που καταξιώνουν την ποίηση του Καββαδία.
Αναδείχνοντας το βαθύτερο υπαρξιακό και κοινωνικό περιεχόμενό της: Την αιτία της συμπάθειάς του για τους ναυαγούς της θάλασσας και της ζωής, που είναι το μίσος για τους δυνάστες τους και ο θαυμασμός για εκείνους που αρνούνται τις συμβάσεις.
Και ακόμη μεγαλύτερος, για εκείνους που παλεύουν για μια ελεύθερη και δίκαιη ζωή, στην έξοχη μελοποίηση του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.
Επιβεβαιώνοντας την αλήθεια:
Ότι το μεγάλο ταλέντο είναι συνδυασμός πολλών ικανοτήτων και προϊόν σκληρής εργασίας και μελέτης, ο Θάνος Μικρούτσικος, εκτός από κορυφαίος συνθέτης με διεθνή αναγνώριση και σταδιοδρομία, διαθέτει και ένα πλήθος άλλα χαρίσματα.
Πρώτα-πρώτα είναι εξαιρετικός πιανίστας.
Έπειτα, αν και τα τραγούδια του τα έχουν ερμηνεύσει ορισμένοι από τους μεγαλύτερους τραγουδιστές μας, με πρώτη την ανεπανάληπτη Μαρία Δημητριάδη -αυτή τη λέαινα του πολιτικού τραγουδιού- και έπειτα τον αλησμόνητο Δημήτρη Μητροπάνο, ο Μικρούτσικος είναι ο καλύτερος ερμηνευτής μιας μεγάλης κατηγορίας τραγουδιών του.
Η θεατρικότητά του, οι κινήσεις του και γενικότερα, η παρουσία του στη σκηνή είναι συναρπαστική.
Εκτός από τις σπουδές του στα μαθηματικά και τη μουσική, είναι ένας βαθιά μορφωμένος και πλατιά καλλιεργημένος άνθρωπος, σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δημιουργίας.
Από την οικονομία, τη φιλοσοφία, ως την αισθητική και τη λογοτεχνία.
Η επιμέλειά του στις μουσικο-ποιητικές παραστάσεις για τον Μπρεχτ και τον Χικμέτ, που έγιναν στον Περισσό, ήταν άψογη.
Στο 1ο επιστημονικό συνέδριο της ΚΕ του ΚΚΕ για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου, διαπιστώσαμε ότι αυτός που έδωσε την πιο εύστοχη και συγκροτημένη αντίληψη της σκέψης του ποιητή, αυτός που ξεκλείδωσε τους κώδικές του, ήταν ο Μικρούτσικος με το CD που επιμελήθηκε το 2001: "Γιάννης Ρίτσος: Του απείρου εραστής".
Διόλου παράξενο. Γιατί, η πλούσια μουσική εργασία που έχει κάνει πάνω στην ποίηση και τις μεταφράσεις του Ρίτσου δεν περιορίζεται στη σύνθεση τραγουδιών.
Αφορά κυρίως ανέκδοτα έργα μουσικής δωματίου. Όπως και την όπερά του: "Η επιστροφή της Ελένης".
Πέρα από την αγάπη και το θαυμασμό που τρέφει γι' αυτόν, τον οποίο θεωρεί από τις μεγαλύτερες ποιητικές φυσιογνωμίες του 20ού αιώνα.
Από όλους τους σπουδαίους ανθρώπους της τέχνης που γνώρισε στη ζωή του στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αυτόν θεωρεί το Δάσκαλό του.
Τον άνθρωπο που του συμπαραστάθηκε με τις συμβουλές του, σε οριακές καμπές της ζωής του, που του έλυσε κρίσιμα ερωτήματα και αντιφάσεις, στα πρώτα χρόνια της καλλιτεχνικής του διαδρομής.
Και σε θέματα σχέσης της τέχνης με την πολιτική, της ενότητας μορφής και περιεχομένου, της σημασίας που έχει η σύγχρονη κάθε φορά μορφή για το έργο τέχνης.
Αυτή η συνδημιουργία τους, που σήμερα θα απολαύσουμε, "έσκισε τον όγκο" των 42 ετών από τότε που πρωτοπαρουσιάστηκε.
Και θα συνεχίσει να τον σκίζει, ορατή ακόμη για χρόνια πολλά.
Όταν θα χτίζουμε τις "αυριανές μας φάμπρικες, τα λαϊκά μέγαρα, τα κόκκινα στάδια".
Όταν θα δικαιωθεί ο σκοπός στον οποίο αφιέρωσαν το έργο τους.
Είναι έργο που εξέφρασε την ουσία, όχι μόνο μιας συγκεκριμένης περιόδου, αλλά ολόκληρης της ιστορικής εποχής μας.
Και γι' αυτό, όπως όλα τα μεγάλα καλλιτεχνικά έργα που πέτυχαν αντίστοιχους στόχους, αποτελεί Μνημείο.
Ένα Μνημείο δόξας γι' αυτούς που το ενέπνευσαν, τις χιλιάδες των κομμουνιστών και κομουνιστριών που βασανίστηκαν, εξορίστηκαν, εκτελέστηκαν από τους Δεινόσαυρους και τους Γύπες της αστικής πολιτικής.
Παλεύοντας να κάνουν πραγματικότητα τον πιο προωθημένο στόχο της ανθρωπότητας.
Ένα Μνημείο δόξας, στην ανυποχώρητη, ακόμη και στις πιο άγριες καταστάσεις, εκατοντάχρονη πάλη του Κόμματός μας για το σοσιαλισμό - κομμουνισμό.
Που συνεχίζεται σήμερα, πιο ώριμη, μέσα από την πείρα και τα συμπεράσματα της διαδρομής του.
Σε πείσμα όσων πιστεύουν ότι μπορεί "η Ιστορία να γίνει σιωπή"…
Με αφορμή, τη σημερινή σπάνια βραδιά, εκφράζουμε από μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ ένα μεγάλο, ολόθερμο "ευχαριστώ" στον Θάνο Μικρούτσικο για τη συμβολή του στην πραγματοποίησή της.
Αλλά και για τη συνολικότερη κοινωνική προσφορά του μέσα από την τέχνη του.
Μια τέχνη, που συναντιέται με τους στόχους, τις επιδιώξεις και τις αξίες του Κόμματός μας, για έναν ανώτερο ανθρώπινο πολιτισμό σε όλες του τις εκφάνσεις.
Ταυτόχρονα, θέλουμε να ευχαριστήσουμε και όλους τους συντελεστές της σημερινής συναυλίας, τους σπουδαίους ερμηνευτές.
Τη Ρίτα Αντωνοπούλου, τον Κώστα Θωμαΐδη, τον Μίλτο Πασχαλίδη, όλους τους μουσικούς, τους τεχνικούς.
Σύντροφε Θάνο.
Επίτρεψέ μου, για τη σημερινή υπέροχη βραδιά που θα μας χαρίσεις, αλλά και για τη συνολική σου προσφορά, εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ, να σου παραδώσω συμβολικά μια τιμητική πλακέτα και ένα πρωτότυπο χαρακτικό έργο από το Αρχείο του ΚΚΕ, που έφτιαξε ο χαράκτης - ζωγράφος σύντροφος Γιώργος Φαρσακίδης, την περίοδο 1949-1950 και ενώ βρισκόταν εξόριστος στο Κολαστήρι της Μακρονήσου».
