Συνολικές προβολές σελίδας

Translate

25 Νοεμβρίου, 2016

«ο καλύτερος τρόπος να πεις κάτι, είναι να το κάνεις»


Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, Από τα «ημερολόγια μοτοσικλέτας» στις κορφές της Σιέρα Μαέστρα και στις καρδιές των ανυπόταχτων όλου του κόσμου
Όταν ο Ερνέστο Γκεβάρα ξεκίνησε να σπουδάζει ιατρική οι περισσότερες από τις ιδέες που αφομοίωσε ως επαναστάτης απουσίαζαν από το οπλοστάσιο των ιδανικών του. 
Σχεδίαζε να κάνει καριέρα ως γιατρός ερευνητής και να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον άνθρωπο και όπως οι νέοι της ηλικίας του  ονειρευόταν να πετύχει.
Τον Δεκέμβρη του 1951 είναι ήδη 23 χρονών όταν με τον 29χρονο φίλο του Αλμπέρτο Γκρανάδο, που ήταν βιοχημικός με ειδίκευση στη λεπρολογία, ξεκινάνε με μια μοτοσικλέτα ένα μακρύ ταξίδι για να γνωρίσουν τη Λατινική Αμερική· από το Μπουένος Άιρες της Αργεντινής καταλήγουν στο Καράκας της Βενεζουέλας, όπου οι δρόμοι τους χωρίζουν.
Ταξιδεύοντας σε χώρες της Λατινικής Αμερικής ο Ερνέστο Γκεβάρα έρχεται  σε επαφή με ανθρώπους που ζουν παραπεταμένοι, φτωχοί, πεινασμένοι, με ελλιπή ή καθόλου περίθαλψη και στοιχειώδη δικαιώματα, δίπλα σε κάποιους άλλους, λίγους, που απολαμβάνουν τη χλιδή. Και τότε «…άρχισα να βλέπω ότι υπήρχε κάτι που μου φαινόταν τότε σχεδόν εξίσου σημαντικό με την καριέρα μου ή με τη συμβολή μου στην ιατρική επιστήμη και αυτό ήταν να βοηθήσω εκείνους τους ανθρώπους».
che98Ο Τσε από νεαρή ηλικία (μέχρι και λίγες ώρες πριν τη δολοφονία του)  συνήθιζε να κρατάει ημερολόγιο στο οποίο κατέγραφε οτιδήποτε ζούσε και συνέβαινε γύρω του. 
Το ημερολόγιό του για το μεγάλο ταξίδι στη Λατινική Αμερική θα γίνει βιβλίο και θα εκδοθεί σε πολλές χώρες του κόσμου. Τα  «Ημερολόγια μοτοσικλέτας», όπως είναι ο τίτλος του βιβλίου, είναι η καταγραφή των περιπετειών που έζησαν οι δυο φίλοι, των αντιξοοτήτων και δοκιμασιών που βίωσαν, των εντυπώσεων του Τσε και των σκέψεών του,  που μέρα τη μέρα τις βλέπουμε να «μπαίνουν» σε μια όλο και πιο ξεκάθαρη ταξική «σειρά».
 Στη χώρα μας το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη (Ernesto Che Guevara, Ημερολόγια μοτοσικλέτας Latinoamericana) το 2004,  σε μετάφραση Βαγγέλη Κεφαλλονίτη.
Η χειμαρρώδης γραφή του Τσε, παρασέρνει τον αναγνώστη με τη νεανική ορμή της· το ίδιο η ένταση των συναισθημάτων και η γλυκύτητα που αναβλύζει από αυτόν που αγαπάει αληθινά και ανόθευτα τους ανθρώπους, υμνεί την ομορφιά του θαύματος της ζωής και δεν συμβιβάζεται όταν διαπιστώνει, συχνά με εμφαντικό τρόπο, ότι την ομορφιά αυτή την γεύονται και την χαίρονται λίγοι, ενώ οι πολλοί αγωνιούν για να επιβιώσουν.
Δεν ήταν λίγες οι φορές, σ’ αυτό το ταξίδι, που οι δυο νέοι ήρθαν πρόσωπο με πρόσωπο με την αδικία. Σε ένα φτηνό πανδοχείο του Βαλπαραΐσο (Χιλή)  θα βρεθούν μπροστά σε μια ασθματική γερόντισσα.
«Τη λυπόσουν την καψερή, το δωμάτιό της βρομούσε ιδρωτίλα, ποδαρίλα και σκόνη από δυο τρεις πολυθρόνες, τα μοναδικά είδη πολυτελείας στο σπίτι της. Εκτός από το άσθμα, υπέφερε και από καρδιακή ανεπάρκεια. Ήταν μία από τις περιπτώσεις που ένας γιατρός, συνειδητοποιώντας ότι είναι ανίσχυρος μπροστά στην κατάσταση, νιώθει την επιθυμία μιας ριζικής αλλαγής, που να εξαλείψει την αδικία η οποία ανάγκασε τη γριά γυναίκα να δουλεύει σαν υπηρέτρια μέχρι τον προηγούμενο μήνα για να βγάλει το ψωμί της, ασθμαίνοντας, υποφέροντας, μα κρατώντας ψηλά το κεφάλι στη ζωή. Το ζήτημα είναι πως στις φτωχές οικογένειες το μέλος που αδυνατεί να κερδίσει τα προς το ζην περιβάλλεται από μια ατμόσφαιρα δυσαρέσκειας, που κρύβεται με το ζόρι. Από εκείνη τη στιγμή παύει να είναι πατέρας, μητέρα, αδερφός· γίνεται ένας αρνητικός παράγοντας στον αγώνα για επιβίωση και, ως τέτοιος, στόχος μνησικακίας της υγιούς κοινότητας, που θεωρεί την αναπηρία του σαν προσωπική προσβολή γι’ αυτούς που πρέπει να τον συντηρήσουν.Εκεί, στις τελευταίες ώρες για τους ανθρώπους των οποίων ο ορίζοντας δεν εκτείνεται πέρα από το αύριο, εκεί επικεντρώνεται η τραγωδία της ζωής του προλεταριάτου όλου του κόσμου.  Στα μάτια των ετοιμοθάνατων βλέπεις μια καρτερική έκκληση συγνώμης και, συχνά, μια απελπισμένη έκκληση παρηγοριάς που χάνεται στο κενό, όπως θα χαθεί γρήγορα και το σώμα μέσα στην απεραντοσύνη του μυστηρίου που μας περιβάλλει. Ως πότε θα συνεχιστεί αυτή η τάξη πραγμάτων που βασίζεται σε μια παράλογη διαίρεση, στις κοινωνικές τάξεις; Είναι κάτι στο οποίο δεν μπορώ να απαντήσω εγώ, αλλά είναι καιρός οι κυβερνώντες να αφιερώσουν λιγότερο χρόνο στην προπαγάνδα της ποιότητας των καθεστώτων τους και περισσότερα χρήματα, πολύ περισσότερα, για έργα κοινωνικής ωφέλειας.  Δεν μπορώ να κάνω πολλά για την άρρωστη· της γράφω απλώς μια κατάλληλη δίαιτα, ένα διουρητικό και αντιασθματικά διαλύματα. Μου έχουν μείνει μερικές δραμαμίνες και της τις χαρίζω. Όταν βγαίνω, με ακολουθούν τα στοργικά λόγια της γερόντισσας και οι αδιάφορες ματιές των συγγενών.»
Διαβάζοντας το παραπάνω απόσπασμα (όπως και άλλα ακόμα στο βιβλίο),  ακούς ταυτόχρονα στις περιστροφές των γραναζιών της συνείδησής του τον ήχο απ’ «τους σεισμούς που μέλλονται για να ’ρθουν», νιώθεις τις δονήσεις από τις εκρήξεις που συντελούνται στην ψυχοσύνθεση του επιστήμονα, του ιδεολόγου, του ανθρώπου Ερνέστο Γκεβάρα· νιώθεις το κάψιμο της πύρινης λάβας που κοχλάζει μέσα του και αναζητά τη διέξοδο που θα την οδηγήσει στην καρδιά της αδικίας και θα την εξοντώσει.
Ο αναγνώστης του βιβλίου, που συχνά θα χαμογελάσει με την «τρέλα» και τους «μπελάδες» των δυο νεαρών, θα ταξιδέψει μαζί τους και θα γευτεί όλες εκείνες τις γεύσεις που προσφέρει το ταξίδι σε μια Λατινική Αμερική άγνωστη στους πολλούς. 
Εικόνες εναλλασσόμενες,  με τρόπο θαρρείς κινηματογραφικό: από το εξαίσιο φυσικό κάλος, στη μαυρίλα της ανθρώπινης εκμετάλλευσης, από την αφθονία του παραγόμενου πλούτου, στη φρίκη του θανάτου στην εξαθλίωση και την εγκατάλειψη, από την οργή για την αδικία που βιώνουν στην  πλειονότητά τους οι πληθυσμοί του νότιου τμήματος της αμερικανικής ηπείρου, στην πεποίθηση ότι μια ζωή με χορτασμένο στομάχι, ζεστασιά και χαμόγελο, ανθρώπινη, είναι δικαίωμα, εφικτό για κάθε άνθρωπο.
Στο κέντρο όλων αυτών των εικόνων και σε πρώτο πλάνο βρίσκεται πάντα ο άνθρωπος. Η σκηνή του αποχαιρετισμού των δυο ταξιδιωτών από τους ασθενείς ενός λεπροκομείου της Λίμα (Περού) «μιλάει» δυνατά: «Μάζεψαν εκατό σολ και μας τα έδωσαν με ένα γραμματάκι όλο ευγνωμοσύνη. Μερικοί ήρθαν να μας χαιρετήσουν αυτοπροσώπως και δεν ήταν λίγοι αυτοί που δάκρυσαν καθώς μας ευχαριστούσαν γι’ αυτή τη λίγη ζωή που τους δώσαμε. Σφίγγαμε τα χέρια, δεχόμασταν τα δωράκια τους, ενώ καθόμασταν ανάμεσά τους και παρακολουθούσαμε την αναμετάδοση ενός ποδοσφαιρικού αγώνα. Αν υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να μας πείσει ν’ αφοσιωθούμε ολοκληρωτικά στη λέπρα, είναι αυτή η αγάπη που μας έδειχναν οι ασθενείς που συναντήσαμε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.»
Εντυπωσιασμένος ο Ερνέστο, θα αναφερθεί πιο αναλυτικά σε γράμμα προς τον πατέρα του:
«Μακριά από τα επιστημονικά κέντρα, το ταξίδι μας αποκτά το χαρακτήρα σημαντικού γεγονότος για το προσωπικό των λεπροκομείων και μας δείχνουν το σεβασμό που ταιριάζει σε δύο επισκέπτες ερευνητές. Μ’ ενδιαφέρει στ’ αλήθεια η λεπρολογία, αλλά δεν ξέρω για πόσο θα ισχύει αυτό. Οι ασθενείς του νοσοκομείου της Λίμα μάς αποχαιρέτησαν τόσο θερμά, που μας έδωσαν το κουράγιο να συνεχίσουμε. Μας έδωσαν ένα φορητό μάτι γκαζιού και κατάφεραν να μαζέψουν εκατό σολ, που για την οικονομική κατάσταση τους ισοδυναμούν με μια περιουσία. Κάποιοι ήταν βουρκωμένοι όταν μας έλεγαν αντίο. Η εκτίμησή τους πήγαζε από το γεγονός ότι ποτέ δε φορούσαμε στολές ή γάντια, ότι τους δίναμε το χέρι, όπως θα κάναμε με τον καθένα, όταν καθόμασταν μαζί τους, συζητώντας επί παντός επιστητού, ότι παίζαμε ποδόσφαιρο μαζί τους. Όλα αυτά μπορεί να φαίνονται ανώφελοι παλικαρισμοί, αλλά η ψυχολογική ανάταση που προσφέρουμε σ’ αυτούς τους δύστυχους ανθρώπους -αντιμετωπίζοντάς τους σαν φυσιολογικά ανθρώπινα όντα κι όχι σαν ζώα, όπως έχουν συνηθίσει- έχει ανυπολόγιστη αξία και ο κίνδυνος για μας είναι πολύ μικρός. Μέχρι σήμερα οι μόνοι που έχουν μολυνθεί είναι ένας νοσοκόμος στην Ινδοκίνα που ζούσε με τους ασθενείς του κι ένας μοναχός με υπερβάλλοντα ζήλο, για τον οποίο δεν μπορώ να εγγυηθώ.»
Ο Τσε πίστευε από τότε πως η ενότητα των λαών της Λατινικής Αμερικής, είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να αντιμετωπιστεί ο κοινός εχθρός:   η επιθετικότητα και ο επεκτατισμός του άπληστου πλούσιου γείτονα από το βορρά, των ΗΠΑ, που ευθυνόταν στο μέγιστο βαθμό για τις εικόνες που αντίκριζε στο ταξίδι του. Στις 14 Ιούνη του 1952, μέρα Σάββατο, θα γιορτάσει τα 24α γενέθλιά του στο λεπροκομείο του Σαν Πάμπλο στο εσωτερικό της περουβιανής ζούγκλας του Αμαζονίου. Απευθυνόμενος στο προσωπικό του ιδρύματος που ετοίμασε τη σχετική γιορτή «με άφθονο πίσκο, ένα είδος τζιν που χτυπάει στο κεφάλι και σε κάνει να τα βλέπεις όλα ρόδινα», θα εκφράσει την ευγνωμοσύνη και τις ευχαριστίες του ίδιου και του Αλμπέρτο για τη φιλοξενία και θα καταλήξει:
«Θα ήθελα να υπογραμμίσω και κάτι ακόμα: πιστεύουμε, και μάλιστα ύστερα από αυτό το ταξίδι ακόμα πιο ακράδαντα, ότι η διαίρεση της Λατινικής Αμερικής σε διάφορα κράτη είναι εντελώς πλαστή. Αποτελούμε μία και μόνη φυλή μιγάδων, που από το Μεξικό ως τα Στενά του Μαγγελάνου παρουσιάζει σημαντικές εθνογραφικές ομοιότητες. Γι’ αυτό, προσπαθώντας να απαλλαγώ από το βάρος οποιουδήποτε στενόμυαλου επαρχιωτισμού, πίνω για το Περού και την Ενωμένη Λατινική Αμερική.»
Ανάμεσα στις σελίδες του ημερολογίου που κυριολεκτικά ρουφιούνται από τον αναγνώστη, απλώνονται σε όλες τις διαστάσεις τους και περιπλέκονται,  με τη βλάστηση της αχανούς ζούγκλας, τα δαιδαλώδη ατέλειωτα πλωτά ποτάμια, τα φτωχοκάλυβα των χωρικών, τα λαμπερά μάτια των παιδιών, τα γκρίζα βλοσυρά βλέμματα των ένστολων και τα σκαμμένα σώματα των λεπρών όλη η ευαισθησία, ο ρομαντισμός, η δίψα για γνώση και προσφορά, το χιούμορ, η οργή, το πείσμα, ο έρωτας, η τρυφερότητα, η αλληλεγγύη και η αγάπη του Τσε και ταυτόχρονα αντρώνεται μέσα του το μίσος για την εκμετάλλευση και τις αιτίες που τη γεννούν και την τρέφουν.
Στο χωριό Μπακεδάνο (Χιλή) ο Τσε με τον Αλμπέρτο θα γνωρίσουν ένα ζευγάρι Χιλιανών κομμουνιστών εργατών. Η δύναμη των νέων ιδεών, που παίρνουν σάρκα και οστά μετά την νικηφόρα Οχτωβριανή Επανάσταση των μπολσεβίκων στη χώρα του Λένιν, έχει ήδη αρχίσει να επιδρά καταλυτικά στη συνείδηση του νεαρού Αργεντίνου ιδεολόγου γιατρού.
«Στο φως ενός κεριού που ανάψαμε για να φτιάξουμε ματέ και να φάμε λίγο ψωμοτύρι, τα συσπασμένα χαρακτηριστικά του εργάτη αποκτούσαν κάτι το μυστηριώδες και το τραγικό, ενώ με το απλό και εκφραστικό του λεξιλόγιο μας διηγιόταν για τους τρεις μήνες που πέρασε στη φυλακή, για τη γυναίκα του, που τον είχε ακολουθήσει πιστά, πεινασμένη, για τα παιδιά, που τα είχαν αφήσει σε έναν πονόψυχο γείτονα, για την ανώφελη περιπλάνησή του σε αναζήτηση δουλειάς, για τους συντρόφους που εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς και που, καταπώς έλεγαν, τους είχαν ρίξει στη θάλασσα.
Αυτό το ζευγάρι, που τουρτούριζε μέσα στη νύχτα της ερήμου, κολλημένοι ο ένας στον άλλο, ήταν η ζωντανή εικόνα των προλετάριων όλου του κόσμου. Δεν είχαν ούτε μία τριμμένη κουβέρτα να σκεπαστούν. Τους δώσαμε λοιπόν μια από τις δικές μας και εμείς βολευτήκαμε όπως όπως κάτω από την άλλη. Ήταν από εκείνες τις φορές που υπέφερα πολύ από το κρύο, αλλά και που ένιωσα πιο αδελφωμένος με αυτό το, άγνωστο για μένα, ανθρώπινο είδος…
Στις οχτώ το πρωί βρήκαμε ένα φορτηγό που θα μας πήγαινε ως το χωριό Τσουκικαμάτα, και έτσι χωρίσαμε με το ζευγάρι, που θα πήγαινε στο μεταλλείο θείου στην Κορδιλιέρα – έναν τόπο όπου το κλίμα είναι από τα χειρότερα και οι συνθήκες ζωής τόσο δύσκολες, ώστε ούτε σου ζητούν κάρτα εργασίας ούτε ελέγχουν τα πολιτικά σου φρονήματα. Το μόνο που μετράει είναι ο ενθουσιασμός με τον οποίο ο εργάτης πάει να καταστρέψει τη ζωή του, παίρνοντας ως αντάλλαγμα τα ψίχουλα που του επιτρέπουν να επιβιώσει.
(…) Στ’ αλήθεια, είναι κρίμα που πάρθηκαν κατασταλτικά μέτρα εναντίον τέτοιων ανθρώπων. Αν αφήσουμε κατά μέρος τον κίνδυνο που μπορεί να αντιπροσωπεύει ή όχι για τον υγιή βίο ενός συνόλου, το «σκουλήκι του κομουνισμού», που είχε επωαστεί μέσα του, δεν ήταν τίποτ’ άλλο από μια φυσική επιθυμία για κάτι καλύτερο, μια διαμαρτυρία κατά της χρόνιας πείνας, που την εξέφραζε με την αγάπη του προς αυτή την ξένη θεωρία, την ουσία της οποίας δε θα μπορούσε ποτέ να καταλάβει, μα που η απλή της μετάφραση στο «ψωμί για τον φτωχό» ήταν έννοια του χεριού του και επιπλέον τον γέμιζε με ελπίδα.»
Από την αρχή μέχρι και το τέλος αυτού του ταξιδιού, πίσω από την αφηγηματική ικανότητα του νεαρού Ερνέστο, που ξαφνιάζει με τη δύναμή της μόνο όποιον δεν έχει διαβάσει κείμενα του φλογερού κομμουνιστή επαναστάτη και διανοητή Τσε Γκεβάρα, υφαίνεται σαν φόντο η διαδρομή της μεταμόρφωσης ενός ανυπόταχτου και υποψιασμένου νεαρού (ese el que fue: «αυτός που υπήρξα κάποτε», συνήθιζε να λέει ο ίδιος) σε έναν επαναστάτη με αιτία. Το καταστάλαγμα αυτής της διαδρομής θα αποτυπωθεί στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, εκεί όπου οι σκέψεις του αποφασισμένου και συνειδητοποιημένου Ερνέστο Γκεβάρα  προδιαγράφουν την μετέπειτα πορεία του κομαντάντε Τσε  στο κουβανικό και παγκόσμιο επαναστατικό κίνημα.
«Ήξερα πως, τη στιγμή που το μεγάλο πνεύμα που κυβερνά τα πάντα θα έκοβε μεμιάς την ανθρωπότητα σε δύο ανταγωνιστικά μέρη, εγώ θα είμαι με το λαό· 
και το ξέρω επειδή το βλέπω χαραγμένο μέσα στη νύχτα, βλέπω πως εγώ, εκλεκτικός ανατόμος των διδασκαλιών και ψυχαναλυτής των δογμάτων, ουρλιάζοντας σαν τρελός, θα ριχτώ στα οδοφράγματα ή στα χαρακώματα, θα βάψω το όπλο μου στο αίμα και έξαλλος από μανία θα σφάξω κάθε εχθρό που θα βγει μπροστά μου. 
Και βλέπω τον εαυτό μου, καθώς μια απέραντη κούραση μετριάζει τον πρόσφατο ενθουσιασμό μου, να πέφτει θυσιασμένος για την αληθινή επανάσταση, προφέροντας ένα παραδειγματικό mea culpa. 
Νιώθω κιόλας να γεμίζουν τα ρουθούνια μου από τη στυφή οσμή του μπαρουτιού και του αίματος, του θανάτου του εχθρού. Το κορμί μου συσπάται κιόλας πρόθυμο για τη μάχη και ετοιμάζω την ύπαρξη μου σαν ιερό ναό, για να αντηχήσει μέσα του με νέα δύναμη και νέες ελπίδες η ζωώδης κραυγή του θριαμβευτή προλετάριου.»
Μια πορεία προς το μέλλον που χάραξε η ανάγκη για κοινωνική αλλαγή προς όφελος των καταπιεσμένων και ο κομαντάντε Τσε Γκεβάρα βάδισε με το όπλο στο χέρι πλάι στον Φιντέλ, με τον Καμίλο, τον Ραούλ, τον κουβανικό λαό και τους επαναστάτες όπου γης· με πυξίδα τις ιδέες του Μαρξ, του Λένιν και του Μαρτί και κάνοντας πράξη τα λόγια του τελευταίου: «ο καλύτερος τρόπος να πεις κάτι είναι να το κάνεις».

για τη κυβέρνηση τση αριστεράς:


τα λέει όλα το σκίτσο 

του Panos Zacharis !!!

όταν βλέπεις... μαύρη γάτα:





Γενικώς, στο ιδεολογικό οπλοστάσιο της άρχουσας τάξης υπάρχουν μπόλικα μεταφυσικά και παραφυσικά τερτίπια, δεισιδαιμονίες και μπουρδολογίες ολκής. 
Μπορούμε να αντιδράσουμε; 
Υπάρχει ελπίδα να μην πνιγούμε στο βούρκο της ανοησίας και της σαχλαμάρας; 

Πέρα από τα κοινωνικοοικονομικά αίτια που γεννούν και τρέφουν όλες αυτές τις ανοησίες, διαθέτουμε αρκετά εργαλεία, μέσα από τον πλούτο της επιστήμης, για να αντισταθούμε στην πληθώρα των παπάδων αλλά και των μάγων, των τηλεπαθητικών, των μέντιουμ και των τσαρλατάνων.

Μπορούμε να φανταστούμε την επιστήμη και τη γνώση γενικότερα, σαν ομπρέλα που ως σύνολο των επιμέρους κλάδων της, μας προσφέρει την απαραίτητη προστασία έναντι της πτώσης ανόητων λίθων, από τους οποίους ανά πάσα στιγμή κινδυνεύουμε. 
Διαθέτουμε λογικές διαδικασίες και μεθοδολογίες που επιτρέπουν να μην παραδιδόμαστε στους κρουνούς αποχαύνωσης που εκτοξεύουν απ’ όλες τις κατευθύνσεις. Η λογική, συνεπικουρούμενη από τη γενική γνώση, μπορεί να αντικρούσει και να ξεσκεπάσει την καθημερινή βλακεία, ιερή ή ανίερη.

Υπάρχουν ορισμένα πράγματα στην αντίστασή μας με τη χαζομάρα που δεν πρέπει να μας διαφεύγουν. Καταρχάς, πρέπει να ξέρουμε πώς η θεωρία, η ιδιαίτερη άποψη που τρέφουμε, επιδρά στην αντιλαμβανόμενη πραγματικότητα.

«Αυτό που παρατηρούμε δεν είναι η ίδια η φύση, αλλά ό,τι αντιλαμβανόμαστε από αυτήν βάσει των μεθόδων της έρευνάς μας», είχε πει χαρακτηριστικά ο Βέρνερ Χάιζενμπεργκ1.

Με άλλα λόγια, η πραγματικότητα τείνει προς τον “υποκειμενισμό” τουλάχιστον, ανάλογα με το βαθμό ακριβείας των μέσων παρατήρησης, την αντιληπτική ικανότητα του παρατηρητή.

Επίσης, η θεωρία, κατά κάποιον τρόπο, φτιάχνει πραγματικότητα, η οποία (πραγματικότητα) μπορεί να υπάρχει ανεξάρτητα από εμάς, αλλά η αντίληψή μας γι’ αυτήν επηρεάζεται από τον τρόπο που σκεφτόμαστε.

Έτσι την πάτησε ο Κολόμβος φτάνοντας στην αμερικανική ήπειρο. Υποτίθεται πως ανακάλυψε κανέλα, μαστιχόδεντρα, καρύδες και ραβέντι, που σε καμία περίπτωση δε φύονταν στη συγκεκριμένη ήπειρο. Είχε τη θεωρία πως βρίσκεται στην Ασία και έκανε παρατηρήσεις σχετικά με αυτήν, ενώ βρισκόταν στην “απέναντι” πλευρά του κόσμου.

Η επιστήμη γνωρίζει πως ο παρατηρητής επιδρά σε αυτό που παρατηρεί. Ένας μηχανικός, για να υπολογίσει την ελαστικότητα ή την αντοχή ενός μετάλλου, το καταπονεί. Η παρατήρηση μιας φυλής από ανθρωπολόγους μεταβάλλει τη συμπεριφορά της. Οι ψυχολόγοι γνωρίζουν ότι η παρατήρηση ή η γνώση των στόχων από τα υποκείμενα ενός πειράματος τροποποιούν το αποτέλεσμα.

Επίσης, και τα μέσα παρατήρησης μεταβάλλουν το αποτέλεσμα. Κάθε φορά που περνούσαμε σε μεγαλύτερο μέγεθος τηλεσκοπίων, άλλαζε και η γνώση μας για το μέγεθος του σύμπαντος. Το 19ο αιώνα θεωρούσαν την ευφυΐα ανάλογη του όγκου του εγκεφάλου. Η φάλαινα λοιπόν η ευφυέστερη όλων; Όχι, γιατί τότε θα αντιστεκόταν στον αφανισμό της από τους Γιαπωνέζους αλιείς και τα αμερικανικά σόναρ.

Για την παραμόρφωση της πραγματικότητας από τα μέσα παρατήρησης ο Έντινγκτον2 έχει μία παραβολή:

«Ένας επιστήμονας ρίχνει ένα δίχτυ συγκεκριμένου μεγέθους που πιάνει οτιδήποτε είναι μεγαλύτερο από πέντε εκατοστά. 
Συστηματοποιώντας αργότερα τα ευρήματά του, καταλήγει σε δύο βασικά συμπεράσματα:
Όλα τα θαλάσσια όντα είναι μεγαλύτερα από 5 εκατοστά.
Όλα τα θαλάσσια όντα έχουν βράγχια».
Ό,τι και να υποστηρίξει ένας τρίτος για το αυτονόητο σήμερα της ύπαρξης και μικρότερων ψαριών ή και θαλασσίων όντων που δεν έχουν βράγχια, αυτός επιμένει πως, αφού δεν το πιάνει το δίχτυ του, δηλαδή τα αισθητηριακά του όργανα, είναι εκτός πεδίου της επιστήμης του.

Το ότι μέχρι κάποτε αγνοούσαμε την ύπαρξη των μικροβίων δε σημαίνει πως αυτά δεν υπήρχαν και δεν έκαναν τη δουλειά τους.

Σε καμία περίπτωση οι αποσπασματικές μαρτυρίες δε συγκροτούν επιστήμη. 
Επιστήμη σημαίνει τεκμηρίωση, φυσικές αποδείξεις. Οποιεσδήποτε μαρτυρίες, για οποιοδήποτε γεγονός, όσες και από όσους κι αν είναι, δεν μπορούν να ισχύουν χωρίς το ίδιο το αποτέλεσμα να μπορεί να αιτιολογηθεί επιστημονικά και να μπορεί να επαναληφθεί κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες.

Όσο κι αν επιμένει ο κάθε αφελής για την επαφή του με εξωγήινους, απαραίτητη είναι η προσκόμιση αποδείξεων για να γίνει πιστευτός. Αναρωτηθήκατε ποτέ πώς και δεν έγινε μάρτυρας, μέχρι σήμερα, τέτοιας επαφής ένας επιστήμονας, ένας αστροφυσικός να πούμε; 
Τέτοιες μαρτυρίες, παρ’ όλη τη φιλολογία, μέχρι σήμερα δεν έχουν υπάρξει. 
Όσοι θεωρούν υπαίτιο της κακοτυχίας τους τον ανάδρομο Ερμή3 ή τη σύνοδο κάνα δυο αθώων και ανυποψίαστων πλανητών, ας μας πουν με ποιον αντικειμενικό τρόπο επιδρούν στις άσημες τύχες μας.

Η Κική υποστηρίζει πως το ομοιοπαθητικό φάρμακο θεράπευσε την κατάθλιψη της σκυλίτσας της, πράγμα που διαπίστωσε οφθαλμοφανώς διότι μετά την κατάποσή του (από τη σκυλίτσα και όχι από την Κική), αυτή (η σκυλίτσα) βγήκε από την ντουλάπα, όπου βρισκόταν έγκλειστη εκουσίως, αρνούμενη να επικοινωνήσει και επανήλθε στις σκυλίσιες χαριτωμενιές της, προς ανακούφιση όλων και προς επίρρωση της ομοιοπαθητικής.
 Καλά θα κάνει, την επόμενη φορά που θα χρησιμοποιήσει κάποιο σκεύασμα ή φάρμακο, αυτή ή η σκυλίτσα της, να απαιτήσει να της γνωστοποιηθούν με κάποιον τρόπο η σύνθεσή του, ο τρόπος που επιδρά και οι ενδεχόμενες παρενέργειές του.

Η χρησιμοποίηση επιστημονικών όρων δεν είναι επιστήμη. Σας μεταφέρω ένα αυτούσιο απόσπασμα:

«Ο πλανήτης μας ήταν ναρκωμένος επί αιώνες και με την πρόσληψη υψηλότερων ενεργειακών συχνοτήτων πρόκειται να αφυπνιστεί ως προς τη συνειδητότητα και την πνευματικότητα. Οι δάσκαλοι των ορίων και οι δάσκαλοι της προφητείας χρησιμοποιούν τις ίδιες δημιουργικές δυνάμεις για να υλοποιήσουν τις πραγματικότητές τους, όμως ο ένας κινείται σε κατιούσα σπειροειδή καμπύλη και ο δεύτερος σε ανιούσα, αυξάνοντας ο καθένας την εγγενή συντονισμένη δόνησή του» (απόσπασμα από εφημερίδα των Δημιουργιστών)4.
Βγάλτε νόημα και προσπαθήστε να μετρήσετε τη συντονισμένη δόνηση ενός δασκάλου της προφητείας.

Οι εντυπωσιακές και βαρύγδουπες δηλώσεις δεν επαληθεύουν ισχυρισμούς και γεγονότα. Καλά θα κάνετε μετά από κάτι τέτοιο να περιμένετε την τεκμηρίωση. Και να θυμάστε: Όσο πιο ασυνήθιστη είναι μια θεωρία τόσο καλύτερα ελεγμένη θα πρέπει να είναι η απόδειξή της.

Αιρετικό δε σημαίνει σώνει και καλά σωστό. Κάποτε ο Άρθουρ Σοπενχάουερ5είχε πει:
«Κάθε αλήθεια περνά από τρία στάδια. Πρώτα τη χλευάζουν. Έπειτα την πολεμούν βίαια. Τέλος, την αποδέχονται ως αυτονόητη».

Δεν είναι όμως πάντα έτσι. Ο κόσμος κάποτε γέλασε με τον Κοπέρνικο6 και τους αδελφούς Ράιτ7
Το ίδιο γελάει όμως και μ’ έναν κωμικό. Αλλά κανείς δε γέλασε με τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, η οποία είχε μάλλον αγνοηθεί μέχρι το 1919, όταν αποδείχτηκε πειραματικά.
 Με τον Δαρβίνο8, επίσης, κανείς δε γέλασε, αντιθέτως γνώρισε τη βίαιη πολεμική, διότι για πρώτη φορά η εκκλησία ένιωθε τη δαμόκλειο σπάθη της επιστήμης να επικρέμεται πάνω από το κεφάλι της.

Για κάθε Γαλιλαίο9 που απειλήθηκε με βασανιστήρια για την επιστημονικότητά του, υπάρχουν χιλιάδες άγνωστοι των οποίων οι θεωρίες τους δεν έγιναν ποτέ αποδεκτές από την ανθρωπότητα όσο καινοτόμες κι αν φάνταζαν στην αρχή.

Όποιος υποστηρίζει κάτι υποχρεούται να το αποδεικνύει. 
Εκτός του ότι είμαστε υποχρεωμένοι να υπερασπιζόμαστε τον ισχυρισμό μας, έχουμε την ίδια υποχρέωση να στηρίζουμε την άποψή μας με την απόδειξη. 
Βεβαίως, όταν μία άποψη έχει γίνει αποδεκτή επιστημονικά και καθημερινά επιβεβαιώνεται, ανήκει στην πλευρά που αμφισβητεί η υποχρέωση να στηρίξει τις αντιρρήσεις της. 

Η θεωρία της εξέλιξης στηρίζεται πια αρκετά καλά στις επιστήμες. 
Ας αποδείξουν οι Δημιουργιστές πως οι παπάδες δεν είναι συγγενείς του χαμαιλέοντα. 
Παράλληλα, όπου καταβάλλονται ιδιαίτεροι πόροι για την υποστήριξη και διατήρηση κάποιας θεωρίας, είναι οι ξοδεύοντες εκείνοι που φέρουν την ευθύνη της απόδειξης.
Έχετε αναρωτηθεί τι έχουν στοιχίσει στην ανθρωπότητα οι θρησκείες; 
Τι πληρώνουμε ακόμη και σήμερα για τις ανοησίες τους και τις επικίνδυνες πρακτικές τους; 
Και ποια απόδειξη της θεϊκής τους υπόστασης έχουν προσφέρει έως σήμερα;

Πρέπει να ξεχωρίζουμε τη φήμη από την πραγματικότητα. Το ότι κυκλοφορεί κάτι ευρέως δε σημαίνει πως είναι και αληθινό. Κι από στόμα σε στόμα μπορεί να κυκλοφορεί κάτι, αλλά δεν είναι απαραίτητο να είναι κάτι περισσότερο από την… τσίχλα. 
Τα “Άκουσα… Μου είπανε… Διάβασα…” πρόκειται συνήθως για διαδόσεις που πολύ απέχουν από την πραγματικότητα, έστω κι αν η επανάληψη τέτοιων διαδόσεων μπορεί να καταλήξει “πραγματικότητα”. Ίσως ένας ορισμός της πραγματικότητας να είναι απαραίτητος:

Ας πούμε πως πραγματικό μπορεί να είναι ό,τι δεν αντιβαίνει τους φυσικούς νόμους, δεν αντίκειται στα συμπεράσματα της επιστήμης και μπορεί κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες να επαναληφθεί ως συμβάν.

Προσοχή: Το μη πιθανό, το ασυνήθιστο, δεν αποκλείεται να είναι πραγματικό. Χρήζει όμως, κυρίως λόγω της δυσκολίας αποδοχής, αυξημένης τεκμηρίωσης.

Ο φούρνος μικροκυμάτων είναι επιβλαβής.” “Οι Αμερικανοί δεν πήγαν ποτέ στη Σελήνη.” “Οι Κινέζοι έχουν μικρό γεννητικό μόριο.” “Το άγιο φως ανάβει μόνο του από θεία παρέμβαση”. “Η ζέστη προμηνύει… σεισμό”.
Πόσα απ’ όλα αυτά και άλλα πολλά δεν έχει πιστέψει ο κόσμος και πόσο μας στοιχίζει κάθε χρόνο να έρχεται το επιστέγασμα της απάτης με το άγιο φως από την Ιερουσαλήμ αεροπορικώς στην Ελλάδα; 
Πόσοι, δε, ρασοφόροι διαφόρων ορθόδοξων εκκλησιών μαλλιοτραβιούνται ωσάν ελεεινές και υστερικές “γραίες” για την κυριαρχία τους σ’ αυτή τη σπηλιά;

Το ανεξήγητο δεν είναι και μη εξηγήσιμο. Πολύ περισσότερο δε σημαίνει μεταφυσικό ή παραφυσικό. 
Όσο δεν καταλήγουμε πώς φτιάχτηκαν και γιατί οι πυραμίδες, δεν είναι απαραίτητο να τις έχουν χτίσει εξωγήινοι. 
Πολλές φορές ο συνδυασμός μη ή ελλιπούς γνώσης, με την αυτοπεποίθηση, προϊόν της ανωτέρω αμάθειας ή αυτοφυής − δεν έχει σημασία, παραπέμπει την αδυναμία κατανόησης σε δεισιδαιμονικά μυστήρια. 
Θα πρέπει να μη λησμονούμε πως ο ευφυής γνωρίζει ότι είναι υποδεέστερος κάποιου άλλου, σε αντίθεση με το βλάκα που αυτοανακηρύσσεται στον ευφυέστερο όλων. 

Πολλές φορές και οι λογικοί πιστεύουν πως, αφού αδυνατούν να εξηγήσουν το λύγισμα των κουταλιών ή την πυροβασία, πρόκειται για μυστικιστικά φαινόμενα. 
Μπορούμε όλοι μας χωρίς τη βοήθεια κανενός πνεύματος ή αγίου να περπατήσουμε στα κάρβουνα χωρίς να πάθουμε το παραμικρό. Ζήτημα απλής φυσικής. 
Το κάρβουνο έχει μικρή θερμοχωρητικότητα και η θερμική αγωγιμότητα μεταξύ κάρβουνου και ποδιού είναι ελάχιστη. 
Όσοι έχουν ψήσει έστω και για μια φορά κέικ στη ζωή τους, το γνωρίζουν εκ πείρας. Μπορούν να αγγίξουν, σχετικά εύκολα το κέικ, αλλά όχι το σκεύος. 
Υπό την προϋπόθεση πως δε θα σταματήσετε για τσιγάρο, θα το διασκεδάσετε, με τα κάρβουνα. Αν φυσικά βρίσκετε κάποιο νόημα στο να το κάνετε. 
Έστω όμως κι αν δεν προσπαθήσετε, υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία ακόμη αγνοούμε και κάποτε ίσως να ξέρουμε. Μπορούμε να προσπαθούμε γι’ αυτή τη γνώση χωρίς να τα φορτώνουμε σε θεούς και δαίμονες. Χωρίς να γινόμαστε θύματα επιτήδειων απατεώνων ή απλώς βλαμμένων, ρασοφόρων ή όχι.

Πολλές φορές ακούμε για μάγους και ψευδοεπιστήμονες και για τα εντυπωσιακά τους επιτεύγματα που προβάλλονται αφειδώς από τα ΜΜΕ. Όταν όμως καλούνται να επαναλάβουν υπό ελεγχόμενες συνθήκες και αποτυγχάνουν, τότε είναι που δεν μπορούν να τιθασεύσουν πάντα τις δυνάμεις που επικαλούνται ή η παρουσία ηλεκτρονικών συσκευών και σκεπτικιστών δεν επιτρέπει σ’ αυτές τις δυνάμεις να δράσουν. 
Υπό μία έννοια, μόνο οι πιστοί και οι επιρρεπείς “βλέπουν”.

Η δεισιδαιμονία δεν προσφέρει στο αποτέλεσμα. 
Όσο κι αν μπεις στο σπίτι με το δεξί, αν είναι να σου ’ρθει στο κεφάλι το πολύφωτο, αυτό θα συμβεί. 
Το φυλαχτό δεν πρόκειται να ελαττώσει στο παραμικρό τους κινδύνους που ενδεχομένως ελλοχεύουν στη ζωή μας. 
Ο σταυρός που αιωρείται στο αυτοκίνητο κι ενδεχομένως να εμποδίζει την ορατότητά μας ή να κεντρίζει την προσοχή μας με την ανώφελη αιώρησή του δεν πρόκειται να αποθαρρύνει τους επίδοξους κλέφτες ούτε και να μας προφυλάξει από κάποιο τροχαίο, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν έχει αναγνωριστεί καμία σχετική ιδιότητα στο σταυρό και, επιπλέον, στο 90% των θανατηφόρων τροχαίων κρεμόταν κάποιος σταυρός από τον καθρέφτη των αυτοκινήτων. 
Κι όσο κι αν η Μαρία έκρυβε τη σχέση της από τη “γρουσούζα” Γεωργία, δεν εμπόδισε σε τίποτα αυτό να χωρίσει.

Η σύμπτωση δεν είναι τίποτα περισσότερο από την ταυτόχρονη εμφάνιση δύο ή και περισσότερων γεγονότων εντελώς ανεξάρτητων και ασύνδετων, όσον αφορά τα αίτια της εμφάνισής τους. 
Αν ο παίκτης πάρει έξι συνεχόμενους γύρους στη ρουλέτα, αυτό δεν είναι ρέντα του συγκεκριμένου γιατί κανένας φυσικός νόμος δεν το απαγορεύει ως γεγονός. 
Το ότι σκεφτόμουν την Όλγα και στο χτύπημα του τηλεφώνου απάντησε αυτή δε σημαίνει ότι επικοινωνούμε τηλεπαθητικά διότι κάποτε τη σκεφτόμουν με τους μήνες και ποτέ δεν τηλεφώνησε. 
Απλώς έχουμε μάθει να κρατάμε τις θετικές συμπτώσεις.

Έτσι κι οι προφήτες κάνουν γενικές προβλέψεις, “την επόμενη χρονιά θα γίνει κάποιος πόλεμος”, “ο πρωθυπουργός θα έχει δυσκολίες”, “αναμένουμε ένα μεγάλο σεισμό” κι όταν κάτι τέτοιο, πολύ πιθανό, συμβεί, τυμπανοκρούουν και αποσιωπούν τις αποτυχίες τους.

Ένα συμβάν, όσο ασυνήθιστο κι αν φαίνεται, έχει κάποια ορθολογική εξήγηση. 
Αν λάβουμε υπόψη το περιβάλλον στο οποίο συμβαίνει και τις παραμέτρους που ισχύουν, τις περισσότερες φορές η εξήγησή του είναι προφανής.
 Και σε όσες δεν είναι όμως, δεν έβαλε το χεράκι του ο Γιαχβέ, ο γιος του, κάποιος άγιος, το πνεύμα κάποιου προγόνου μας ή κάποιος αγύρτης μάγος.

Βρισκόμαστε σ’ ένα σπίτι με τριάντα άτομα. Διαπιστώνουμε πως έχουμε κοινά γενέθλια με την απέναντι αισθησιακή συνδαιτυμόνα μας. Τέτοια σύμπτωση είναι σημαδιακή, σκεφτόμαστε και καβαλάμε τη χίμαιρα του σίγουρου, για το αποτέλεσμα, φλερτ. Αν τα καταφέρουμε, η επιτυχία συνδέεται άμεσα με τη σύμπτωση. Αγνοούμε πως η πιθανότητα να έχουν κοινά γενέθλια δύο ανάμεσα σε τριάντα άτομα είναι, αποδεδειγμένα, 71%.

Η εξέταση των στοιχείων είναι εκείνη που μας οδηγεί στο σωστό συμπέρασμα. Αυθεντία δε σημαίνει και σωστός ισχυρισμός. Βεβαίως, αυθεντία από αυθεντία έχει διαφορά. Άλλο ο Χώκινγκ10 κι άλλο το τάδε μέντιουμ, όσο διάσημο κι αν είναι. 
Ας πάρουμε για παράδειγμα τη MENSA που είναι η οργάνωση κάποιων που διαθέτουν υψηλό δείκτη νοημοσύνης. Μεταξύ των μελών της, όχι μόνο η πίστη σε παραφυσικά φαινόμενα δεν είναι ασυνήθιστη αλλά ορισμένοι πιστεύουν πως διαθέτουν αυξημένες παραψυχολογικές ικανότητες.

Θα έχετε παρατηρήσει πως οι θρησκείες και η πίστη σε παραφυσικά φαινόμενα ευδοκιμούν στις καπιταλιστικές κοινωνίες.
 Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους.
 Καταρχάς, αυτού του είδους οι απατεώνες, στον καπιταλισμό, είναι ελεύθεροι να εξαπατούν.
 Από την άλλη, οι άνθρωποι, λόγω της αβεβαιότητας που επικρατεί, των αποκλεισμών και των διακρίσεων που ισχύουν σ’ ένα τέτοιο σύστημα, είναι ευάλωτοι σε μεταφυσικές αναζητήσεις που, επιπλέον, η ενασχόληση με αυτές απομακρύνει τη σκέψη από τις πραγματικές αιτίες της δυστυχίας.

Τέλος, η αστική τάξη προστατεύει, υποθάλπει, υποστηρίζει και διαιωνίζει όλες αυτές τις ανοησίες θρησκειών, παραθρησκειών και μεταφυσικών αρλουμπών.

Η κριτική σκέψη δεν είναι βιολογικό χαρακτηριστικό. Για να αποκτηθεί χρειάζεται παιδεία, γνώση, επιστημονικότητα πολλές φορές και θάρρος. Προσπάθεια και συχνά σκληρή μάθηση.
 Δεν είναι τυχαίο που οι αρχαίοι Έλληνες συμβόλιζαν τη σοφία (Αθηνά) με δόρυ και ασπίδα. 
Η γνώση πρέπει να μάχεται δυναμικά και να αμύνεται εξίσου αποτελεσματικά. 
Κι όπως παρατηρούμε, ο συντεταγμένος αγώνας που δίνεται στις καπιταλιστικές κοινωνίες από τα ΜΜΕ και το εκπαιδευτικό σύστημα είναι στην κατεύθυνση της αποχαύνωσης των ανθρώπων, μέσω της προβολής κάθε παραφυσικού τσαρλατανισμού και μεταφυσικής μπουρδολογίας. 
Έτσι οι άνθρωποι όχι μόνο παραμένουν ανεκπαίδευτοι, αλλά καθοδηγούνται έντεχνα και μεθοδικά προς το παραφυσικό και το υπερφυσικό.

Ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης των ταξικών κοινωνιών παρατηρείται αλματώδης ανάπτυξη μεταφυσικών και παραφυσικών δοξασιών, καθώς η δυστυχία των μαζών και η αμορφωσιά, που τους επιβάλλει το σύστημα, τούς καθιστά επιδεκτικότερους σε τέτοια φαινόμενα.
 Οι εκμεταλλευτές αναγνωρίζουν πως με τη θολούρα που σκορπούν και την απατεωνιά παπαδολόγων, ουφολόγων, μέντιουμ, μάγων και κάθε λογής απατεώνων 
σπέρνουν τη σύγχυση και απασχολούν τους λαούς, απομακρύνοντας από αυτούς τις πραγματικές λύσεις στα προβλήματά τους 
και παραπέμποντας την ανάγκη για το γκρέμισμα αυτών των κοινωνιών στη σφαίρα της ανοησίας και κατ’ επέκταση στις καλένδες, διαιωνίζοντας την εκμετάλλευση και την υποδούλωση των λαών.

(Με την βοήθεια του Ιερές Βλακείες, Στέλιος Κανάκης, Εκδόσεις Εντύποις)

 

1 Βέρνερ Χάιζενμπεργκ (Werner Heisenberg, 19011976). Γερμανός φυσικός, με σπουδαία συμβολή στη θεμελίωση της Κβαντομηχανικής, για την οποία τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής του 1932. Δυστυχώς παρέμεινε στη ναζιστική Γερμανία μέχρι την πτώση της.


2 Σερ Άρθουρ Στάνλεϋ Έντινγκτον (Arthur Stanley Eddington), (Kendal Αγγλίας1882Κέμπριτζ 1944), Μέλος της Βασιλικής Εταιρείας ήταν Βρετανόςαστροφυσικός. Για τους Βρετανούς θεωρείται ο «πατέρας της Αστροφυσικής».


3 Πρόκειται για τμήμα της φαινόμενης διαδρομής του Ερμή, σε σχέση με την εκλειπτική όπου φαίνεται να γυρίζει πίσω.


4 Από το βιβλίο Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν σε παράξενα πράγματα; του Μάικλ Σέρμερ, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.


5 Άρθουρ Σοπενχάουερ (Arthur Schopenhauer, Γκντανσκ (Ντάντσιχ), Πρωσία,1788Φρανκφούρτη, Γερμανία, 21 Σεπτεμβρίου 1860). Γερμανός φιλόσοφος, γνωστός κυρίως από το βιβλίο του «Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση«.


6 Nικόλαος Κοπέρνικος (Mikołaj Kopernik, 14731543). Μαθηματικός καιαστρονόμος της Αναγέννησης, ο οποίος διατύπωσε το ηλιοκεντρικό μοντέλο, τοποθετώντας τον Ήλιο και όχι τη Γη στο κέντρο του Πλανητικού Συστήματος.


7 Οι αδελφοί Ράιτ, Όρβιλ (Orville Wright) 18711948 και Γουίλμπουρ (Wilbur Wright), 18671912. Αμερικανοί στους οποίους αποδίδεται η εφεύρεση και κατασκευή του πρώτου επιτυχημένου αεροπλάνου στον κόσμο και η πραγματοποίηση της πρώτης ελεγχόμενης, μηχανικά προωθούμενης και με διάρκεια, βαρύτερης από τον αέρα, ανθρώπινης πτήσης στις 17 Δεκεμβρίου1903.


8 Κάρολος Ροβέρτος Δαρβίνος (Charles Robert Darwin), 18091882). Άγγλοςφυσιοδίφης και γεωλόγος, ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως ο θεμελιωτής της θεωρίας της εξέλιξης.


9 Γαλιλαίος Γαλιλέι (Galileo Galilei), 15641642, γνωστός ως Γαλιλαίος. Μέγας Ιταλός φυσικός, μαθηματικός, αστρονόμος και φιλόσοφος, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιστημονική επανάσταση.


10 Στήβεν Χώκινγκ (Stephen Hawking),1942. Βρετανός θεωρητικός φυσικός, κοσμολόγος, συγγραφέας και Διευθυντής Ερευνών στο Κέντρο Θεωρητικής Κοσμολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Μεταξύ των σημαντικών επιστημονικών εργασιών του ήταν μια συνεργασία με τον Ρότζερ Πένροουζεπάνω σε θεωρήματα βαρυτικής μοναδικότητας στα πλαίσια της γενικής σχετικότητας και η θεωρητική πρόβλεψη ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν ακτινοβολία, που συχνά καλείται ακτινοβολία Χώκινγκ.

Απαλλοτριώθηκε από: ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΝΑΚΗΣ • 24 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2016
με τίτλο: Αν δεις μαύρη γάτα… απλώς κάπου πηγαίνει

από τη Μακρόνησο με έφεραν εδώ, από τα βασανιστήρια τρελάθηκα τότε...Συνήλθα εδώ, αλλά,,,

Μικρή ιστορία από τη «διπλή» Λέρο

με αφορμή την Έκθεση φωτογραφίας για το ψυχιατρείο της Λέρου


Κάπου 1968, μαύρη δικτατορία
Είμαστε πολιτικοί κρατούμενοι στο στρατόπεδο, Λακκί της Λέρου.
Μια ομάδα αρρώστων από εμάς πήραμε το δρόμο από το στρατόπεδο προς τα ψυχιατρείο, το άλλο στρατόπεδο, όπου ήταν τα ιατρεία για να εξετασθούμε…
Πριν από τα ιατρεία περνούσαμε δίπλα από το «σύρμα», μέσα στο οποίο ήταν εγκλωβισμένοι δια βίου οι ασθενείς από ψυχικά νοσήματα.
Ψυχικά ράκη, βρώμικοι, πληγωμένοι, ημίγυμνοι, ξυπόλυτοι, αφημένοι στην τύχη της αντοχής του οργανισμού τους, στον Θεό λένε οι θρησκευόμενοι.
Κρέμονταν από το σύρμα τσούρμο και ζητούσαν «ένα τσιγάρο»!
Ήξεραν οι δικοί μας που κάπνιζαν και τους έδιναν.

Όπως περάσαμε, ξαφνικά ακούμε μια φωνή από μέσα από το σύρμα:
- σύντροφοι, σύντροφοι, που πάτε σύντροφοι!!!
Παγώσαμε.
Σταματάμε. Οι χωροφύλακες που μας συνόδευαν σάστισαν, μας είδαν ότι θέλαμε να γυρίσουμε πίσω, λύγισαν και αυτοί στη στιγμή και έκαναν χώρο προς τα πίσω. 
Βλέπουμε ένα ανθρώπινο ράκος από κούραση, βασανιστήρια, κράτηση.

-σύντροφοι, σύντροφοι.
Σύντροφε δεν με θυμάσαι; 
Σύντροφε είμαι ο…. μαζί στη Μακρόνησο… στα Βασανιστήρια, στη χαράδρα… θυμάσαι…
Κατάπληκτος ο συγκρατούμενός μας τον αναγνωρίζει δίνουν τα χέρια σφίγγονται μέσα από τις τρύπες του συρματοπλέγματος, κλαίνε, δακρύζουμε όλοι, δίνουμε αυτά που είχαμε, όλοι εκεί γύρω, μια γιορτή ένα κλάμα…
-από τη Μακρόνησο με έφεραν εδώ, τρελάθηκα τότε από τα βασανιστήρια…. 
Συνήλθα εδώ αλλά δυστυχώς οι δικοί μου με εγκατέλειψαν, με αποκήρυξαν και κανένας δεν δέχτηκε να υπογράψει για να βγω έξω και με έχουν εδώ και σαπίζω… παθαίνω… 
σύντροφοι, σύντροφοι κάντε κάτι για να βγω… 
δεν είμαι τρελός, κρατούμενος είμαι ακόμη 
…ξέρω, κανένας δεν μπορεί να κάνει τίποτα, δικτατορία ε…

Δίνουμε το λόγο μας ότι όπως αγωνιζόμαστε για τη δική μας λευτεριά θα αγωνιστούμε και γι αυτόν.. φεύγουμε σιγά - σιγά.
Πίσω μας ακούμε μια σπαρακτική κραυγή: 
- Αχ σύντροφοι, εσείς κάποια μέρα θα βγείτε…. εγώ ποτέ…


Έμεινε βαθιά μέσα μου οι τελευταία σπαρακτική κραυγή του. Ήθελα πολύ να είχαμε τη δύναμη να λευτερωθούμε όλοι…
Λευτερωθήκαμε, από το στρατόπεδο, δύο χρόνια μετά. Δεν μάθαμε τι έγινε ο σύντροφος από τη Μακρόνησο που τον στοίβαξαν στο ψυχιατρείο. 
Δεν τον έβλεπαν τελευταία οι ασθενείς κρατούμενοι που περνούσαν. 
Είχε πεθάνει επιβεβαιώνοντας την προφητεία του ότι δεν θα βγει ποτέ. Θάφτηκε εκεί.
Ας όψονται οι βασανιστές του λαού και οι βασανιστές των λαών του κόσμου. 

23 Νοεμβρίου, 2016

ΜΑΣ:στις 24 Νοέμβρη το μάθημα γίνεται στο δρόμο !!


"Παίρνουμε δύναμη και αισιοδοξία από τα μαχητικά συλλαλητήρια στις 3 Νοέμβρη,
 από τη μαζική απάντηση του λαού μας ενόψει της επίσκεψης Ομπάμα,
 από τη μεγάλη αντιιμπεριαλιστική πορεία του Πολυτεχνείου!
Τώρα είναι ώρα για πιο αποφασιστικό αγώνα, να σπάσει κάθε δισταγμός!
Η μόνη λύση είναι να ενώσουμε τις φωνές μας με τους εργαζόμενους, να παλέψουμε για το μέλλον και τις σπουδές που μας αξίζουν!
Τέρμα η κοροϊδία της κυβέρνησης! Καμία συναίνεση στην αντιλαϊκή επίθεση!
Πίσω από τις ωραίες λέξεις περί "συναίνεσης", τις όμορφες φράσεις για τη "δίκαιη ανάπτυξη" που θα μας χαρίσουν, αρκεί να κάνουμε "υπομονή" και "να περιμένουμε", 
βρίσκεται η σκληρή πραγματικότητα! 
Και η πραγματικότητα είναι ότι μας καλούν να συναινέσουμε...
...στη λεγόμενη "ανταγωνιστικότητα" των μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων, δηλαδή στη δυνατότητα που έχουν να απολύουν όλο και περισσότερους εργαζόμενους και όσους δουλεύουν να τους πληρώνουν με ψίχουλα, χωρίς να κατοχυρώνονται τα εργασιακά δικαιώματά τους"

ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΜΕΤΩΠΟΥ ΑΓΩΝΑ ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ
Φοιτητές και σπουδαστές στο δρόμο για τις επικείμενες απεργιακές μάχες
Στις 24 Νοέμβρη, στις 10.30, στα Προπύλαια και στις 8 Δεκέμβρη στην πανεργατική απεργία
Κάλεσμα προς τους φοιτητές και σπουδαστές να βρεθούν στους δρόμους μαζί με το λαό στις δύο απεργιακές μάχες του επόμενου διαστήματος, στις 24 Νοέμβρη και 8 Δεκέμβρη, απευθύνει η Εκτελεστική Γραμματεία του Μετώπου Αγώνα Σπουδαστών:

«Παίρνουμε δύναμη και αισιοδοξία από τα μαχητικά συλλαλητήρια στις 3 Νοέμβρη, από τη μαζική απάντηση του λαού μας ενόψει της επίσκεψης Ομπάμα, από τη μεγάλη αντιιμπεριαλιστική πορεία του Πολυτεχνείου!
Τώρα είναι ώρα για πιο αποφασιστικό αγώνα, να σπάσει κάθε δισταγμός!
Η μόνη λύση είναι να ενώσουμε τις φωνές μας με τους εργαζόμενους, να παλέψουμε για το μέλλον και τις σπουδές που μας αξίζουν!
Τέρμα η κοροϊδία της κυβέρνησης! Καμία συναίνεση στην αντιλαϊκή επίθεση!
Πίσω από τις ωραίες λέξεις περί "συναίνεσης", τις όμορφες φράσεις για τη "δίκαιη ανάπτυξη" που θα μας χαρίσουν, αρκεί να κάνουμε "υπομονή" και "να περιμένουμε", βρίσκεται η σκληρή πραγματικότητα! Και η πραγματικότητα είναι ότι μας καλούν να συναινέσουμε...
...στη λεγόμενη "ανταγωνιστικότητα" των μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων, δηλαδή στη δυνατότητα που έχουν να απολύουν όλο και περισσότερους εργαζόμενους και όσους δουλεύουν να τους πληρώνουν με ψίχουλα, χωρίς να κατοχυρώνονται τα εργασιακά δικαιώματά τους!
Γι' αυτό:
  • Απελευθερώνουν τις μαζικές απολύσεις στο 10%.
  • Φτιάχνουν μια εργασιακή ζούγκλα, στην οποία οι 2 στις 3 νέες θέσεις εργασίας είναι μερικής απασχόλησης.
  • Μειώνουν κι άλλο τον κατώτερο μισθό, καταργώντας κάθε συλλογική διαπραγμάτευση, βγάζοντας δηλαδή τους εργαζόμενους από τη μέση!
...στα νέα δυσβάσταχτα βάρη στις οικογένειές μας! Καταργούν όσα επιδόματα έχουν μείνει. Μειώνουν και άλλο τις σημερινές συντάξεις και κοινωνικές παροχές. Φτάνουν το αφορολόγητο όριο για μισθωτούς και συνταξιούχους στα 5.000 από τα 8.600, την ίδια στιγμή που η σύνταξη για πολλές λαϊκές οικογένειες αποτελεί βασικό εισόδημα!
Κι όλα αυτά την ίδια στιγμή που:
  • 1 στους 3 αποφοίτους Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης είναι άνεργος!
  • Οι απόφοιτοι των καθηγητικών σχολών έχουν χάσει την παιδαγωγική και διδακτική επάρκεια, άλλο ένα εμπόδιο που τους ωθεί στην ανεργία, αν πάρουμε υπόψη και το εμπόδιο του ΑΣΕΠ!
  • Οι μισθωτοί επιστήμονες με μπλοκάκι πληρώνουν τα 2/3 του μισθού τους σε Ασφάλιση και φόρους!
  • Η Κοινωνική Ασφάλιση παραδίδεται στα χέρια των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών και πρέπει να πληρώσεις ένα σκασμό λεφτά για φάρμακα και εξετάσεις!
Αυτή είναι η πραγματικότητα που καθημερινά βιώνουμε εμείς και οι οικογένειές μας! Και για όποιον δεν "συναινεί" σε αυτή την πραγματικότητα, δεν πιστεύει στο παραμύθι με τίτλο "φως στο τούνελ", η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, όπως και οι προκάτοχοί της ΝΔ - ΠΑΣΟΚ, έχουν κι άλλες μεθόδους...
...Χημικά σε συνταξιούχους, συλλήψεις και δικογραφίες σε μαθητές, απαγόρευση των διαδηλώσεων όπως συνέβη ενόψει της επίσκεψης Ομπάμα, νέο συνδικαλιστικό νόμο και περιορισμοί στο δικαίωμα στην απεργία!
Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση επιδιώκει να χρυσώσει το χάπι μιλώντας για την "ελάφρυνση του χρέους"! Αυτό που δεν μας λέει, βέβαια, είναι ότι "ελάφρυνση του χρέους" σημαίνει νέα μέτρα σε εμάς και τις οικογένειές μας! Οπως ακριβώς έγινε και το 2012, που με το "κούρεμα του χρέους" κουρεύτηκαν μαζί και τα αποθεματικά των σχολών μας, ενώ στη συνέχεια ψηφίστηκε το 2ο μνημόνιο. Ετσι και τώρα, η ελάφρυνση του χρέους περιλαμβάνει ένα 4ο μνημόνιο στις πλάτες μας!
Δεν θυσιάζουμε τις σπουδές και το μέλλον μας για να αυγατίσουν τα κέρδη των μονοπωλίων!
Ανάπτυξη για τους φοιτητές σημαίνει μόνιμη και σταθερή δουλειά με δικαιώματα, δημόσια και δωρεάν Παιδεία, Υγεία και Πρόνοια για όλους, πτυχία που θα εξασφαλίζουν όλη την απαραίτητη γνώση, ώστε να είμαστε ολοκληρωμένοι επιστήμονες και θα αποτελούν τη μόνη προϋπόθεση για δουλειά.
 Γι' αυτήν την ανάπτυξη παλεύουμε! 
Σε αυτόν τον αγώνα αξίζει να πάρει θέση ο κάθε φοιτητής που αγωνιά, προβληματίζεται για τις σπουδές και το μέλλον του. 

Μέσα από αυτόν τον αγώνα θα δίνουμε απάντηση στα σχέδια της κυβέρνησης, που προσπαθεί να μας πείσει ότι "όλα πάνε καλά" και να περιμένουμε τις διαπραγματεύσεις για να δούμε "φως στο τούνελ".
Το σημερινό πανεπιστήμιο δεν μας ταιριάζει!
Το "νέο" που ετοιμάζουν είναι ακόμα χειρότερο!

Σύγχρονο για εμάς δεν είναι ένα πανεπιστήμιο που:
Οι οικογένειές μας πληρώνουν 1,5 δισ. το χρόνο για τις σπουδές μας! Λεφτά για εργαστηριακό εξοπλισμό, σημειώσεις και συγγράμματα, νοίκια και λογαριασμούς. Τώρα γενικεύονται τα δίδακτρα στα μεταπτυχιακά.
Οι σπουδές μας υποβαθμίζονται μέρα με τη μέρα! Ηδη έχουν συνταξιοδοτηθεί πάνω από 1.660 καθηγητές! Παράλληλα, με βάση το 3ο μνημόνιο που από κοινού ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ - ΝΔ, απαγορεύουν την πρόσληψη καθηγητών! Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η κατάργηση ή συγχώνευση μαθημάτων, εργαστηρίων μέχρι και δημιουργία κοινών τμημάτων, που μας αναγκάζει να μη χωράμε μέσα στα αμφιθέατρα!
Φέτος μόνο, μένουν έξω από τις σχολές τους πάνω από 7.000 μετεγγραφέντες φοιτητές σε σύνολο 12.000, ενώ ακόμα και όσοι πήραν τη μετεγγραφή κινδυνεύουν να χάσουν το 1ο εξάμηνο!
Και η παραμικρή φοιτητική "βοήθεια" κόβεται η μία πίσω από την άλλη! Οπως συμβαίνει τώρα με το επίδομα των 1.000 ευρώ που δινόταν σε φοιτητές που σπούδαζαν μακριά από το σπίτι τους.
  • Βγάζει αποφοίτους πολλών ταχυτήτων! Που θα αναλώνονται σε ένα ατελείωτο κυνήγι πανάκριβων πιστοποιήσεων για μια "θέση στον ήλιο"! Σε αυτή την κατεύθυνση είναι και η εξίσωση των κολεγίων με τις πολυτεχνικές σχολές, που περνάει τώρα με νομοσχέδιο η κυβέρνηση.
  • Ενισχύεται η "αυτονομία των ιδρυμάτων", δηλαδή η υποχρηματοδότηση και η επιχειρηματική λειτουργία μέσα στις σχολές, για να κάνουν τις μπίζνες τους, να ιδρύουν επώνυμες έδρες, να χρησιμοποιούν τους φοιτητές για να βγάζουν τσάμπα έρευνα, που θα σπρώχνει και άλλα κέρδη στα θησαυροφυλάκιά τους!
Σύγχρονο για εμάς είναι το Πανεπιστήμιο που μπορούμε να σπουδάζουμε χωρίς να μας κοιτάζουν στις τσέπες μας, με όλο το διδακτικό προσωπικό που χρειαζόμαστε, με σύγχρονο εργαστηριακό εξοπλισμό! 
Ολη η γνώση να είναι στο πτυχίο μας και να μην πληρώνουμε ένα σκασμό λεφτά σε πανάκριβα μεταπτυχιακά! 
Να δουλεύουμε στο αντικείμενό μας με όλα τα εργασιακά και ασφαλιστικά μας δικαιώματα!», τονίζει η ΕΓ του ΜΑΣ.
«Παλεύουμε για το δικαίωμά μας στη μόρφωση, τη δουλειά και τη ζωή! Διεκδικούμε:
  • Αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης στο ύψος των αναγκών μας! Καμία επιχειρηματική λειτουργία στις σχολές μας!
  • Πλήρη και σταθερή εργασία με δικαιώματα για όλους τους αποφοίτους!
  • Ούτε ευρώ για σίτιση - στέγαση - μετακίνηση - βιβλία - αναλώσιμα - δίδακτρα!
  • Αμεση κατάργηση των διδάκτρων σε όλα τα μεταπτυχιακά.
  • Σύγχρονες, πλήρεις και ασφαλείς κτιριακές δομές σε ΑΕΙ - ΤΕΙ, χωρίς την εμπλοκή εταιρειών και ιδιωτών.
  • Πτυχίο μοναδική προϋπόθεση για δουλειά! Καμία απόσπαση της παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας από το πτυχίο των αποφοίτων καθηγητικών σχολών!
Στις 24 Νοέμβρη το μάθημα γίνεται στο δρόμο! Στην απεργία μαζί με τους εργαζόμενους και όλο το λαό. Στις 10.30 στα Προπύλαια».

Για Τους -όταν πεθαίνουν- "Λαμπρούς" ανθρώπους:

"Πέθανες 
– κι έγινες και συ: ο καλός.
Ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης, ο πατριώτης.
Τριάντα έξι στέφανα σε συνοδέψανε, τρεις λόγοι αντιπροέδρων,
εφτά ψηφίσματα για τις υπέροχες υπηρεσίες που προσέφερες."





Α, ρε Λαυρέντη, εγώ που μόνο το ‘ξερα τι κάθαρμα ήσουν,
τι κάλπικος παράς, μια ολόκληρη ζωή μέσα στο ψέμα.
Κοιμού εν ειρήνη δε θα ‘ρθω την ησυχία σου να ταράξω.
(Εγώ μια ολόκληρη ζωή μες στη σιωπή θα την εξαγοράσω
πολύ ακριβά κι όχι με τίμημα το θλιβερό σου το σαρκίο).
Κοιμού εν ειρήνη. Ως ήσουν πάντα στη ζωή: ο καλός,
ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης, ο πατριώτης.

Δε θα ‘σαι ο πρώτος ούτε δα κι ο τελευταίος.

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης με πικρή ειρωνεία στηλιτεύει την υποκρισία που διακρίνει πολλούς ανθρώπους, οι οποίοι φροντίζουν να δίνουν προς τα έξω μια εικόνα αξιοπρέπειας και ενδιαφέροντος για το συλλογικό συμφέρον, 
ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι παρά οπορτουνιστές που αποζητούν μονάχα την προσωπική τους καταξίωση. 

Άνθρωποι σαν το Λαυρέντη του ποιήματος 
–η ταυτότητα του οποίου δεν έχει κάποια ουσιαστική σημασία, καθώς ο Λαυρέντης λειτουργεί περισσότερο ως σύμβολο, ως αντιπροσωπευτικό παράδειγμα ενός γενικότερου ανθρώπινου τύπου- 
βρίσκονται σε όλους τους τομείς της κοινωνικής πράξης και αποτελούν φανέρωμα της πτώσης που χαρακτηρίζει πλέον την ελληνική, και όχι μόνο, πολιτεία.
Ακόμη και στους κόλπους της αριστερής παράταξης, που γεννήθηκε ως αντίδραση απέναντι στην ηθική και πολιτική σήψη των προηγούμενων γενιών και διεκδίκησε την ανανέωση και την αναδιαμόρφωση της κοινωνίας, με ζητούμενο πάντα την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότιμη αντιμετώπιση όλων των πολιτών, υπήρξαν αρκετοί άνθρωποι που δε δίστασαν να εκμεταλλευτούν τον όποιο σεβασμό απέκτησαν απ’ τους συμπολίτες τους προκειμένου να εξυπηρετήσουν τελικά ίδια συμφέροντα. 
Άνθρωποι που ενεπλάκησαν στα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα της χώρας ορμώμενοι από μια συγκροτημένη και μαχητική ιδεολογία∙ άνθρωποι που ξεκίνησαν την πορεία τους παλεύοντας για τα υψηλά ιδανικά της αριστεράς, κατέληξαν τελικά να εκμεταλλεύονται με το χειρότερο τρόπο την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Το δέλεαρ της οικονομικής διασφάλισης και της κοινωνικής ανάδειξης υπήρξε τόσο ισχυρό, ώστε οδήγησε -και οδηγεί- αρκετούς ανθρώπους στην υιοθέτηση μιας απαράδεκτα υποκριτικής στάσης, όπου πίσω από κάθε υποτιθέμενα κοινωνικό αγώνα δεν υπήρξε -και δεν υπάρχει- τίποτε περισσότερο από την προσωπική φιλοδοξία και απληστία.

Ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης και ο πατριώτης, δεν είναι παρά το προσωπείο που θέλει να δει η κοινωνία∙ 
το μόνο προσωπείο που αποδέχεται η κοινωνία, προκειμένου να αναγνωρίσει και να επιδαψιλεύσει τιμές και προνόμια στους πολίτες της. 

Κι αυτό ακριβώς παρουσιάζουν και υπερτονίζουν εκείνοι που με τρόπους επιδέξιους εργάζονται κυρίως για το ατομικό τους κέρδος.

Άλλωστε, η ειρωνεία του ποιητή δε στρέφεται μόνο κατά του Λαυρέντη, του υποκριτή και δόλιου Λαυρέντη, αλλά και κατά της κοινωνίας, η οποία μπροστά στην ανάγκη της να τιμήσει και να προβάλει ιδεατά και επιθυμητά πρότυπα συμπεριφοράς,
 εθελοτυφλεί απέναντι στις -πασιφανείς κάποτε- ενδείξεις πως ο τιμώμενος πολίτης δεν υπήρξε επί της ουσίας παρά ένας ακόμη «κάλπικος παράς», ένα «κάθαρμα». 
Έτσι, η πολιτεία εξαπατάται οικειοθελώς, μην τολμώντας να αποκαλύψει την έκταση της ηθικής και συνειδησιακής παρακμής των μελών της∙ εξαπατάται γιατί θέλει να πιστεύει πως αποκρύπτοντας τη μικρότητα και την κενότητα των «διακεκριμένων» και «αξιοσέβαστων» πολιτών της, κατορθώνει να θέσει αξιόλογα πρότυπα για τους υπόλοιπους πολίτες.


«Επιτύμβιον»
Ο τίτλος του ποιήματος, με τον τύπο της λέξης να παραπέμπει στην αρχαία ελληνική γλώσσα, αλλά και στην καθαρεύουσα, λειτουργεί ως ένα ειρωνικό σχόλιο απέναντι στην επισημότητα και τη σοβαρότητα με την οποία η πολιτεία τιμά έναν από τους «καλούς» πολίτες της.
Ο ποιητής, παράλληλα, με τη χρήση σύντομων προτάσεων και τα άφθονα σημεία στίξης κατευθύνει τον αναγνώστη σε μια αργή ανάγνωση του ποιήματος, δημιουργώντας την αίσθηση πως πρόκειται για ένα επιτύμβιο επίγραμμα.

«Πέθανες – κι έγινες και συ: ο καλός.
Ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης, ο πατριώτης.
Τριάντα έξι στέφανα σε συνοδέψανε, τρεις λόγοι αντιπροέδρων,
εφτά ψηφίσματα για τις υπέροχες υπηρεσίες που προσέφερες.»

Με την πρώτη κιόλας λέξη του ποιήματος, 
με το ανέκκλητο και το τελεσίδικο του θανάτου, ο ποιητής προδιαθέτει τον αναγνώστη για το μάταιο οποιασδήποτε πιθανής αποκάλυψης εις βάρος του νεκρού. 
Ο θάνατος επιβάλλει, άλλωστε, ένα στοιχειώδη σεβασμό -έστω κι αν δεν έχει κερδηθεί με άξιο τρόπο πάντοτε- απέναντι στο νεκρό που δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό και την τιμή του.
Ο θάνατος, λοιπόν, φέρνει τέλος στις όποιες ενστάσεις για τη δράση και την προσωπικότητα του νεκρού και εξαναγκάζει τους άλλους ανθρώπους να του αναγνωρίσουν, όσα και ό,τι είχε πετύχει όσο ζούσε. 
Έτσι, ο νεκρός γίνεται πια, και αναγνωρίζεται από την πολιτεία ως ένας λαμπρός άνθρωπος, ένας αξιοσέβαστος οικογενειάρχης κι ένας καλός πατριώτης. Αρετές, αν μη τι άλλο, αρεστές στην κοινωνία και διαρκώς επιζητούμενες για όλα τα μέλη της.
Η απαρίθμηση των στοιχείων που δείχνουν το μέγεθος της τιμής που αποδόθηκε στο νεκρό έρχεται να τονίσει με τρόπο ειρωνικά πομπώδη την αξία που θεώρησε η πολιτεία πως είχαν οι «υπέροχες» υπηρεσίες που προσέφερε στο κοινωνικό σύνολο. 
Τιμές, μάλιστα, που φανερώνουν πως ο νεκρός υπήρξε ένας πραγματικά καταξιωμένος πολίτης και προκαλούν προς στιγμή την εντύπωση πως ίσως να επρόκειτο για ένα πραγματικά αξιόλογο άνθρωπο.
Ωστόσο, οι αμέσως επόμενοι στίχοι, με τρόπο καβαφικό αποκαλύπτουν πως όλα αυτά δεν είναι παρά μια πλάνη.

«Α, ρε Λαυρέντη, εγώ που μόνο το ‘ξερα τι κάθαρμα ήσουν,
τι κάλπικος παράς, μια ολόκληρη ζωή μέσα στο ψέμα.
Κοιμού εν ειρήνη δε θα ‘ρθω την ησυχία σου να ταράξω.
(Εγώ μια ολόκληρη ζωή μες στη σιωπή θα την εξαγοράσω
πολύ ακριβά κι όχι με τίμημα το θλιβερό σου το σαρκίο).
Κοιμού εν ειρήνη. Ως ήσουν πάντα στη ζωή: ο καλός,
ο λαμπρός άνθρωπος, ο οικογενειάρχης, ο πατριώτης.»

Δε θα ‘σαι ο πρώτος ούτε δα κι ο τελευταίος.

Ο Αναγνωστάκης αξιοποιεί εδώ τη δραματική (καταστασιακή) ειρωνεία, που τόσο συχνά χρησιμοποιεί ο Καβάφης στην ποίησή του, ανατρέποντας την αρχική εικόνα που είχε δημιουργήσει για τον τιμώμενο νεκρό. 

Το επίσημο ύφος της πρώτης στροφής εγκαταλείπεται και με εκφράσεις λαϊκές, αλλά καίρια καυστικές, ο ποιητής αποκαλύπτει πως ο νεκρός δεν ήταν παρά ένα κάθαρμα, ένας κάλπικος παράς που πέρασε τη ζωή του στο ψέμα και την υποκρισία. 
Όλα όσα η πολιτεία εξέλαβε ως «υπέροχες υπηρεσίες» δεν ήταν παρά τα προπετάσματα καπνού, η αναγκαία κάλυψη, ώστε ο Λαυρέντης να μπορεί με ασφάλεια να εξυπηρετεί τα προσωπικά του συμφέροντα.

Ας προσεχθεί πως η επιλογή του ονόματος Λαυρέντης, το οποίο παραπέμπει σε λαϊκούς ανθρώπους είναι σκόπιμη, καθώς ο ποιητής θέλει να υπενθυμίσει το ταπεινό ξεκίνημα πολλών ανθρώπων, ιδίως από το χώρο της αριστεράς, οι οποίοι στην πορεία ξέχασαν τα ιδανικά και την πρότερη κατάστασή τους και κυνήγησαν με επονείδιστο πάθος το χρήμα και την προσωπική επιτυχία.
Ο ποιητής είναι ο μόνος που γνωρίζει την αλήθεια για το Λαυρέντη -στοιχείο που υποδεικνύει μια στενή σχέση με τον εκλιπόντα- κι είναι ο μόνος που θα μπορούσε να ανατρέψει την εικόνα που είχε δώσει στους άλλους ανθρώπους ο νεκρός. 
Εντούτοις, ο ποιητής δεν έχει καμία πρόθεση να ξεπέσει σε μια τόσο ανώφελη μικροπρέπεια αποκαλύπτοντας όσα γνωρίζει για τον με τιμές ενταφιασμένο φίλο του.
Στους παρενθετικούς, άλλωστε, στίχους ο Αναγνωστάκης επισημαίνει στο νεκρό πως σκοπεύει να σιωπήσει και να κρατήσει για τον εαυτό του όλα όσα γνωρίζει κι όλα όσα έχει αντιληφθεί σε σχέση με την αλήθεια των προσώπων, ίσως μάλιστα και της ίδιας της παράταξης που με προσωπικό κόστος υπηρέτησε στη ζωή του. 
Η σιωπή του ποιητή, που προφανώς θα του προσφέρει μια πολύτιμη γαλήνη, είναι πολύ σημαντική για να τη διακινδυνεύσει με μόνο όφελος να πει την αλήθεια για το «θλιβερό σαρκίο» του Λαυρέντη. 

Το άκρως υποτιμητικό σχόλιο αυτό του ποιητή για τον υποκριτή, καιροσκόπο και ανάξιο Λαυρέντη, έρχεται να τονίσει πως όσα σκοπεύει να αποσιωπήσει είναι πολύ πιο ουσιώδη και άρα πολύ πιο «επικίνδυνα» από την απληστία και τα ψεύδη του Λαυρέντη.

Αν ο Λαυρέντης υπήρξε ένας απατεώνας που ξεγέλασε τους γύρω του, αλλά και όλη την πολιτεία, με την υποτιθέμενα αξιόλογη δράση του, αυτό για τον ποιητή συνιστά μια αμελητέα ποσότητα σε σχέση με την γενικότερη αθλιότητα και τη διαφθορά που γνώρισε ο ίδιος στους χώρους που κινήθηκε.
 Ο Λαυρέντης είναι ένας από τους πολλούς -και σίγουρα δε θα είναι ο τελευταίος- που εκμεταλλεύτηκε καταστάσεις και ξεγέλασε τους συμπολίτες του. 
Δεν αξίζει ωστόσο να διακινδυνεύσει ο ποιητής την ακεραιότητά του και να γίνει τόσο μικροπρεπής, ώστε να επιχειρήσει εκ των υστέρων το ξεσκέπασμα της αθλιότητας ενός νεκρού ανθρώπου.

Η επιλογή του Αναγνωστάκη να μη μιλήσει για το πραγματικό ποιόν του Λαυρέντη, πέρα από άλλες πιθανές προεκτάσεις, δείχνει και το προσωπικό ήθος του ποιητή, ο οποίος κρίνει σωστά πως είναι ανούσιο να καταφύγει στην προσφιλή τακτική των κενών ανθρώπων, που θεωρούν πως μιλώντας και αποκαλύπτοντας πράγματα για τους άλλους ενισχύουν οι ίδιοι την αξία τους. 
Ο Αναγνωστάκης σέβεται τον εαυτό του και απορρίπτει οποιαδήποτε σκέψη να εκθέσει το νεκρό∙ μια επιλογή που τελικά θα στοίχιζε περισσότερο στον ποιητή, στην αξιοπρέπειά του και στον αυτοσεβασμό του, απ’ ό,τι ενδεχομένως θα ωφελούσε την πεισματικά εθελοτυφλούσα κοινωνία.

Ο ποιητής, άλλωστε, καταφεύγει στην επίκριση του Λαυρέντη, όχι γιατί θέλει να μιλήσει για το συγκεκριμένο πρόσωπο 
-είναι προφανές άλλωστε πως το όνομα Λαυρέντης δεν είναι το πραγματικό όνομα του νεκρού-, 
αλλά γιατί θέλει να παρουσιάσει και να στηλιτεύσει μια πραγματικά επιζήμια για την κοινωνία κατάσταση. 
Στόχος του ποιητή είναι η τάση των ανθρώπων να επιζητούν την προσωπική τους διασφάλιση εις βάρος του συλλογικού συμφέροντος.

 Μια τάση που λαμβάνει τραγικές διαστάσεις αν ληφθεί υπόψη πως χαρακτηρίζει ακόμη και ανθρώπους της αριστεράς που όντας νεότεροι αγωνίστηκαν με πάθος για την κοινωνία και φάνηκε πως βάζουν το κοινό όφελος πάνω απ’ το ατομικό, πάνω απ’ τον εαυτό τους.

Ο ποιητής βλέπει με αγανάκτηση ανθρώπους της γενιάς του να παραμερίζουν τα ιδανικά του παρελθόντος, να εγκαταλείπουν την πίστη στο συλλογικό αγώνα, να αδιαφορούν για την αξία της από κοινού προσπάθειας, και να επιδιώκουν μόνο την προσωπική τους ανάδειξη. 

Άνθρωποι που κάποτε διέγνωσαν τη δύναμη που θα μπορούσε να έχει μια συλλογική αντίδραση των πολιτών απέναντι στα κακώς κείμενα της πολιτείας, έγιναν τελικά μέρος του προβλήματος, μόνο και μόνο για να κερδίσουν χρήματα, ισχύ και καταξίωση.

Προφανές, βέβαια, πως η επίσημη πολιτεία, η πολιτεία που αποδίδει τις τιμές δεν επιθυμεί πολίτες με αγωνιστική διάθεση, ούτε πολίτες που θα αδιαφορήσουν για τα «στέφανα» και τα «ψηφίσματα», διεκδικώντας όχι πια την ατομική καταξίωση, αλλά το συλλογικό ανέβασμα της κοινωνίας με μια ουσιαστική αντίδραση απέναντι σε ό,τι και σε όποιους υπονομεύουν σταθερά την ανθρώπινη αξία. 
Η επίσημη πολιτεία επιθυμεί και επιβραβεύει τους «καλούς», τους «λαμπρούς» ανθρώπους, τους «οικογενειάρχες» και τους «πατριώτες», έστω κι αν όλα αυτά βρίθουν υποκρισίας και ψεύδους, έστω κι αν όλα αυτά γίνονται μόνο για την εικόνα και δεν αποτελούν ουσιαστικές ποιότητες.
Η επανάληψη όλων αυτών των χαρακτηριστικών που προσφέρουν τιμή σε κάθε άνθρωπο, κάνει αισθητή την ειρωνική διάθεση του ποιητή, ο οποίος δεν μπορεί παρά να αντικρίζει με απέχθεια την υποκρισία του ατομισμού,
 τη στιγμή μάλιστα που γνωρίζει πόσα θα μπορούσαν αν πετύχουν οι πολίτες, πόσα θα μπορούσαν να κερδίσουν, αν ξεκινούσαν και πάλι από κοινού τους αγώνες για την αναγέννηση της κοινωνίας. 

Το ποίημα ανήκει στην ποιητική συλλογή Ο Στόχος (1970), που περιέχει ποιήματα γραμμένα στην περίοδο της δικτατορίας (1967-1974).

Από: Κωνσταντίνος ΜάντηςΜανόλης Αναγνωστάκης «Επιτύμβιον» 

Ευχαριστούμε τον Χρήστο Ζουλιάτη που με σχόλιό του το ανάδειξε επ' ευκαιρία του θανάτου του πρώην προέδρου της δημοκρατίας Στεφανόπουλου.


22 Νοεμβρίου, 2016

για τα "πλεονάσματα"

κάνε κλικ στο σύνδεσμο και άκουσε τα πλεονάσματα θράσους:

http://www.ellinofreneianet.gr/radio/radio-shows-2/1378-2016-11-22.html
 για Τι Σου έλεγαν και Συνεχίζουν να Σου λένε 
για την ανταγωνιστικότητα k την ανάπτυξη
μιας χούφτας κοινωνικών παρασίτων
 που αφήνουμε -όσοι το αφήνουν- 
το πολιτικό της προσωπικό  να εκβαρβαρίζει την ζωή μας.