«Στο φοβερό νησί της Γαύδου
ο θάνατος μας καρτερά
γιατί ζητήσαμε το δίκιο
και του λαού τη λευτεριά!»
 |
Το σπίτι που έχτισαν με τα χέρια τους οι εξόριστοι. Με κέδρο, πέτρα και χώμα
|
στη Γαύδο
ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία το Διήμερο της Οργάνωσης Περιοχής Κρήτης της ΚΝΕ, προς τιμήν των εξόριστων του νησιού, που πραγματοποιήθηκε στις 29 - 31 Ιούλη στο πλαίσιο των πολύμορφων εκδηλώσεων της Οργάνωσης Περιοχής προς τιμήν των 100 χρόνων του Kόμματος.
Το σύνθημα του διημέρου ήταν
«Από τα μπουντρούμια και την εξορία, η νέα του κόσμου ξεκινά Ιστορία»,
στίχοι από το ποίημα «Οχτώβρης» του Κώστα Βάρναλη.
Το πρόγραμμα συνεχίστηκε
Με κέδρο, πέτρα και χώμα έχτισαν το «παλάτι»
Την Παρασκευή 29 Ιούλη, το πρωί, οι κατασκηνωτές έφτασαν στο νησί, όπου και κατασκήνωσαν στην παραλία του Σαρακήνικου.
Στη συνέχεια του Διημέρου, πραγματοποιήθηκε ξενάγηση στο σπίτι των εξόριστων, μοναδική ιδιοκτησία των εξόριστων στην Ελλάδα.
Εκεί εξηγήθηκε η ιστορία του σπιτιού, το πώς χτίστηκε από τους ίδιους τους εξόριστους (ανάμεσά στους οποίους ήταν και ο Αρης Βελουχιώτης),
τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν από την έλλειψη φαρμάκων και ένδυσης μέχρι στέγης και τροφής.
Το σπίτι κτίστηκε από κέδρο, πέτρες και χώμα, χωρίς τσιμέντο και παρότι δεν θύμιζε και πολύ σπίτι, ήταν σαφώς καλύτερο από τις κατοικίες των χωρικών, ώστε στο νησί να αποκαλείται «παλάτι».
Το 1933, το σπίτι ολοκληρώθηκε και υπογράφτηκε ιδιωτικό συμφωνητικό μεταξύ των εξόριστων και του ιδιοκτήτη του χώρου και της συζύγου του.
Το 1940 υπογράφεται ένα νέο συμφωνητικό μεταξύ των εξόριστων και της συζύγου μόνο, καθώς ο ιδιοκτήτης έχει πεθάνει (άγνωστη πτυχή της ιστορίας του σπιτιού ακόμα και σήμερα στους κατοίκους του νησιού).
Αυτό αποδεικνύει την πολύχρονη χρήση του συγκεκριμένου σπιτιού ως κατάλυμα από τους εκτοπισμένους.
 |
«Από τα μπουντρούμια και την εξορία, η νέα του κόσμου ξεκινά Ιστορία». Ο στίχος του Κώστα Βάρναλη κοσμεί το μνημείο που εγκαινιάστηκε στη Γαύδο
|
με εκδρομή - ξενάγηση στο Καστρί που βρισκόταν το διώροφο σπίτι, που έμεναν οι πρώτοι εξόριστοι.
Στο κάτω πάτωμα
έμεναν οι άνδρες και στο πάνω είκοσι εξόριστες κομμουνίστριες.
Γύρω - γύρω απ' το σπίτι υπήρχαν συρματοπλέγματα και φρουροί χωροφύλακες.
Επόμενη στάση της ξενάγησης ήταν στα Γαλανά που αποτελούσαν έναν ακόμα τόπο εξορίας στη Γαύδο.
Εκεί οι εκτοπισμένοι έμεναν σε χαμόσπιτα και σπηλιές απομονωμένοι από τα πάντα.
«Δικαίως το νησί αποκαλούνταν και νησί του θανάτου,
Καθοριστική η συμβολή των εξόριστων στη ζωή του νησιού
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η αναφορά στις Ομάδες Συμβίωσης Πολιτικών Κρατουμένων (κολεκτίβες)
που υπήρχαν σε κάθε τόπο εξορίας,
όπως και στη Γαύδο
και ήταν υπεύθυνες για όλα τα θέματα που αφορούσαν τη ζωή των εξόριστων (τροφοδοσία, στέγαση, μόρφωση, πολιτιστικές εκδηλώσεις εφόσον το επέτρεπαν οι συνθήκες, σχέσεις με τους ντόπιους κατοίκους κ.λπ.),
ενώ τονίστηκε ξεχωριστά η ιδιαίτερη συμβολή των ίδιων των εξόριστων στην καθημερινή ζωή του νησιού όπου συνέβαλαν καθοριστικά.
Δεν ήταν λίγα τα παραδείγματα εξόριστων δασκάλων που έκαναν μαθήματα στους νέους του νησιού, παρά την αντίδραση των αρχών ή εξόριστων γιατρών που κάλυπταν σημαντικές ανάγκες των ασθενών, αφού για ένα διάστημα το νησί είχε μείνει χωρίς γιατρό.
 |
Εικόνα από το εσωτερικό του σπιτιού των εξορίστων
|
και οι εξόριστοι το είχαν δοκιμάσει στο πετσί τους για τα καλά.
Τροπικό το κλίμα, τροπικές και οι αρρώστιες.
Οσοι εξόριστοι πέρασαν απ' το νησί,
"πήραν"
υποχρεωτικά και κάτι.
Κάποιο κουσούρι,
κυρίως τη γαυδιώτικη ελονοσία, μια αρρώστια που βασάνισε όσους "πέρασαν" από εκεί,
αφού ο οργανισμός τους πάλευε νηστικός, χωρίς φάρμακα, και πολλές φορές χωρίς γιατρό.
Η επαφή με τον έξω κόσμο γινόταν μία φορά το μήνα κι αν οι καιροί επέτρεπαν
στον "πολιτισμό" να ταξιδέψει.
Με το όνομα αυτό, οι εξόριστοι είχαν βαφτίσει το καΐκι, που συνέδεε τη Γαύδο με τα Σφακιά», τονίστηκε στην ξενάγηση.
Ιδιαίτερη στιγμή
Τελευταία στάση, ο Φάρος της Γαύδου.
Ενας από τους αρχαιότερους φάρους στην Ευρώπη και σύμβολο του νησιού. Βομβαρδίστηκε από τους Γερμανούς κατά τη μάχη της Κρήτης, ενώ σήμερα λειτουργεί ως μουσείο.
Οι δραστηριότητες της 1ης μέρας έκλεισαν με προβολή της ταινίας «Ούλοι εμείς εφέντη».
Τη 2η μέρα του Διημέρου πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία η κεντρική εκδήλωση της διήμερης επίσκεψης στη Γαύδο, στο σπίτι των εξόριστων.
Η εκδήλωση περιελάμβανε απαγγελία του ποιήματος «Αν θες να λέγεσαι άνθρωπος» του Τάσου Λειβαδίτη και ομιλία από τον Βάγια Βάγια, μέλος του Γραφείου Περιοχής Κρήτης της ΚΝΕ.
«...γιατί ζητήσαμε το δίκιο και του λαού τη λευτεριά»
 |
ήταν
όταν έγινε αναφορά
όταν έγινε αναφορά
σε μια μαρτυρία που έφτασε στα χέρια της Οργάνωσής μας
από μια ηλικιωμένη κάτοικο του νησιού και αφορούσε σε ένα στίχο - τραγούδι που είχε ακουστεί από ΕΠΟΝίτες
για τη Γαύδο
και έλεγε χαρακτηριστικά:
«Στο φοβερό νησί της Γαύδου
ο θάνατος μας καρτερά
γιατί ζητήσαμε το δίκιο
και του λαού τη λευτεριά!»
Στη συνέχεια, εγκαινιάστηκε μνημείο της ΟΠ Κρήτης της ΚΝΕ, προς τιμήν των εξόριστων.
Τα αποκαλυπτήρια έκανε η Νικολέττα Χριστοδουλοπούλου, μέλος του ΚΣ και Γραμματέας του Συμβουλίου Περιοχής Κρήτης της ΚΝΕ.
Ακολούθησε κατάθεση στεφάνου από τονΣάββα Βασιλειάδη, Γραμματέα της Επιτροπής Περιοχής Κρήτης του ΚΚΕ και την Γεωργία Γερολυμάτου, μέλος του ΓΠ Κρήτης της ΚΝΕ.
Η μέρα ολοκληρώθηκε με γλέντι κοντά στο χώρο της κατασκήνωσης, που, με καλό φαΐ και κέφι, τραγούδησαν και χόρεψαν μέχρι αργά οι κατασκηνωτές, αλλά και άλλοι επισκέπτες του νησιού.
Η διήμερη κατασκήνωση στη Γαύδο αποτέλεσε
ένα ζωντανό μάθημα Ιστορίας,
στο νησί, που εκατοντάδες κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές έδειξαν το μεγαλείο της ψυχής τους,
που, παρά τις κακουχίες και την πείνα,
δεν υπέγραψαν δήλωση μετανοίας και έμειναν πιστοί στα ιδανικά τους,
στην υπόθεση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.
Οι κομμουνιστές που έμειναν αλύγιστοι στην εξορία
άντεξαν,
όχι γιατί ήταν «υπεράνθρωποι»,
αλλά γιατί διαπαιδαγωγήθηκαν στον αγώνα από το ΚΚΕ.
Μαζί με την αυτοθυσία και το μαζικό ηρωισμό, κυριαρχούσε η συντροφικότητα, η συλλογικότητα, η αλληλεγγύη, η δημιουργικότητα, η πολιτιστική και πνευματική καλλιέργεια. Η αδιάκοπη αυτή προσπάθεια ήταν πλευρά της αντίστασης ενάντια στο βάρβαρο καθεστώς, πλευρά του αγώνα για την ίδια τη ζωή.
Εδινε αντοχή και δύναμη, καλλιεργούσε τα χαρακτηριστικά της επαναστατικής προσωπικότητας.
Μπροσούρα του ΣΠ Κρήτης της ΚΝΕ, για την ιστορία της Γαύδου
Στο πλαίσιο του Διημέρου εκδόθηκε η μπροσούρα της ΟΠ Κρήτης της ΚΝΕ με τίτλο «Γαύδος το νησί του Διαβόλου - τόπος εξορίας και εξόντωσης».
Αποτελεί ένα ιστορικό και φωτογραφικό αφιέρωμα στους εξόριστους της Γαύδου, που διαμορφώθηκε μετά από έρευνα και συλλογή υλικού και μαρτυριών.
Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο πώς αξιοποιήθηκε αυτό το ακριτικό νησί από το αστικό κράτος για να λυγίσει το σθένος πρωτοπόρων αγωνιστών, στοιχεία σε σχέση με το πώς οργανώθηκε η ζωή των εξόριστων, ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την περίοδο εκείνη, καθώς και ονόματα πολλών από τους εξόριστους του νησιού.
Επίσης, στην έκδοση συμπεριλαμβάνεται πλούσιο φωτογραφικό υλικό από το νησί, και δημοσιεύσεις του «Ριζοσπάστη» από τηλεγραφήματα και επιστολές εξόριστων.