Η 'χαριστική βολή' της Έλλης Παπά...
Γυρίζω την κομμουνιστική μνήμη μου ένα αιώνα πίσω. Φτώχεια, εκμετάλλευση, πείνα και δυστυχία, συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις, απεργίες, αστυνομική βία, συλλήψεις.
Τι έχει αλλάξει ένα αιώνα αργότερα; Τίποτα.
Ας έχουμε το τρανταχτό παράδειγμα της κυβέρνησης του βουνού.
Κάθε ιστορικό γεγονός, ο μελλοντικός ερευνητής πρέπει να το τοποθετεί στο συγκεκριμένο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής του.
Δεν επιτρέπεται να κρίνεται με σημερινά κριτήρια. Ευτυχώς,
εκείνη την εποχή δεν υπήρχε facebook. Η μη εξέταση ιστορικών γεγονότων έξω από το πλαίσιο της εποχής του είναι βολουνταρισμός-δηλαδή μια θεώρηση κατά το δοκούν ενός εκάστου. Ο βολουνταρισμός είναι η μονομερής θεώρηση της Ιστορίας, η οποία πολλές φορές αποδείχνεται και προσοδοφόρος.
Είναι το πιο εύκολο πράγμα: να μην έχεις σχέση με το μαρξισμό ή να έχεις μια ‘επιδερμική’ γνωριμία και μερικές δεκαετίες αργότερα υπό τους ήχους μουσικής, την επήρεια του κράσου και τη συνοδεία καπνοπαρασκευασμάτων να κάθεσαι στον καναπέ σου και να βγάζεις φιρμάνια αυθαιρεσίας.
Πριν συνεχίσω θέλω να καταθέσω την άποψή μου. Εκ των υστέρων αποδείχτηκε ότι η Έλλη Παπά, κακώς υπεδείχθη για σύνδεσμος του Νίκου Μπελογιάννη. Διέθετε μεν ηρωισμό, αποφασιστικότητα, αντοχή σε βασανιστήρια, αλλά η μετέπειτα στάση της δεν δικαίωσε αυτόν που την υπέδειξε για τη συγκεκριμένη κομματική αποστολή.
Περιγράψαμε στην αρχή αυτού του σημειώματος τις συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη την εποχή.
Βία παντού. Φτώχεια και βία.
Το να είσαι κομμουνιστής, ακόμα και σήμερα, είναι μια βαριά επιλογή. Δεν είναι εύκολο πράγμα. Όπως δεν είναι εύκολη και η δράση του ΚΚΕ.
Κι αν σήμερα έχουν αλλάξει οι συνθήκες δράσης του και νόμιμα πλέον δρα, βλέπουμε τον αποκλεισμό του από τα ΜΜΕ, τις διώξεις των συνδικαλιστικών στελεχών του κ.α.
Δεν είναι της παρούσης να αναλύσουμε τον τρόπο δράσης ενός κομμουνιστικού κόμματος σε συνθήκες παρανομίας. Απλά, να θυμίσω ότι σε τέτοιες συνθήκες δρα με ‘τριάδες’. Δεν υπάρχει η πολυτέλεια των συνελεύσεων. Για πέντε ‘τριάδες’-για παράδειγμα-χρειάζονται τέσσερις ‘κρίκοι’. Πολλές φορές οι ‘κρίκοι’ είναι διαφορετικά πρόσωπα. Αν ‘έσπαγε’ ο κρίκος άλλοι δυο κομμουνιστές έμπαιναν σε περιπέτειες. Έτσι λειτουργούσε το Κόμμα σε συνθήκες παρανομίας.
Το ‘χτύπημα’ της Ασφάλειας μπορεί να προερχόταν: από προδοσία κάποιου που έσπασε στα βασανιστήρια. Από ‘εισβολή’ στο Κόμμα κατόπιν εντολής της Ασφάλειας, όπως την εποχή του Μανιαδάκη. Από ένα τυχαίο γεγονός, να πέσει δηλαδή ο κρίκος πάνω στην Ασφάλεια εντελώς τυχαία.
Με δεδομένη λοιπόν τη λειτουργία του Κόμματος σε συνθήκες παρανομίας, ήταν εξαιρετικά δύσκολη και η επικοινωνία των στελεχών του. Ειδικά, αν λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι η Ασφάλεια είχε αρχίσει, με υπόδειξη των Αμερικάνων, να χρησιμοποιεί αναβαθμισμένες μεθόδους παρακολούθησης.
Ήδη είχαν αρχίσει οι φωτογραφίες των καταζητούμενων στελεχών του ΚΚΕ να ‘διακοσμούν’ τους τοίχους σε διάφορες φτωχογειτονιές ή όπου αλλού υπέθεταν ότι μπορεί να κρυφτεί ένα καταζητούμενο στέλεχος του ΚΚΕ. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι το κυνηγητό των κομμουνιστών γινόταν υπό την άμεση εποπτεία των αμερικάνων πρακτόρων.
Δεν ήταν της ίδιας βαρύτητας το χτύπημα στον κομματικό μηχανισμό του Μανιαδάκη κι αυτό της σύλληψης του Νίκου Μπελογιάννη, από την άποψη ότι είχε προηγηθεί η δυσάρεστη εξέλιξη του Δεκέμβρη του ’44 κι ύστερα η έκβαση του ταξικού αγώνα το ’46-49.
Βάρυνε πολύ η απογοήτευση από τις δυσμενείς εξελίξεις, και εκτός από τους καθ’ έξιν και κατ’ επάγγελμα πληροφοριοδότες,
ένας μεγάλος πλήθος κόσμου βρισκόταν υπό την επήρεια του φόβου και φρόντιζε να τον απομακρύνει δίνοντας πληροφορίες.
Όλη αυτή η κατάσταση διογκωνόταν από το ανώμαλο εσωκομματικό γεγονός μιας αντιζαχαριαδικής κι αντισταλινικής υστερίας.
Ας δούμε ένα εκτενές απόσπασμα απ’ όσα γράφει η ίδια, όπως δημοσιεύτηκε σε απάντηση του Μάκη Μαΐλη στο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ της 6ης Δεκέμβρη 2009.
Γράφει η Ελλη Παππά: «Δεν ήταν εύκολο να είσαι μέλος του ΚΚΕ στα χρόνια του σταλινισμού - εκτός κι αν επιδίωξή σου ήταν "να ανέβεις" στην κομματική ιεραρχία. Προϋποθέσεις αυτής της ανόδου ήταν, πρώτον, να έχεις αυτή τη φιλοδοξία, δεύτερον, να κλείνεις τα μάτια και τα αυτιά σε όσα στραβά ή απαράδεκτα ή και ύποπτα διαπίστωνες. Με άλλα λόγια, να συμπεριφέρεσαι σύμφωνα με το ιησουιτικό δόγμα (...) και όπως αντιδρά ένα πτώμα σε όσα έβλεπες αν δεν ήσουν εκ κατασκευής τυφλός.
(...) Κάθε φορά που διαπίστωνα κάτι στραβό κι ανάποδο βρισκόμουν σε σύγκρουση με το γενικότερο πνεύμα του Κόμματος, με αυτό που συνοπτικά άκουγε στο γενικότατο όρο "κομματικότητα"»!
Η Ελλη Παππά υπήρξε στέλεχος του ΚΚΕ, μέλος της Επιτροπής Πόλης της ΚΟΑ.
Προφανώς, εννοεί ότι δεν ισχύουν και για την ίδια όσα γράφει παραπάνω.
Ο Μπελογιάννης και ο Πλουμπίδης ήταν ανώτατα στελέχη.
Εννοεί ότι είχαν ως «επιδίωξη την άνοδο στην κομματική ιεραρχία» και ότι για να την επιτύχουν «έκλειναν τα μάτια και τα αυτιά σε όσα στραβά και απαράδεκτα ή και ύποπτα διαπίστωναν»;
Οτι συμπεριφέρονταν «σύμφωνα με το ιησουιτικό δόγμα, αντιδρώντας όπως αντιδρά ένα πτώμα και ότι ήσαν εκ κατασκευής τυφλοί»;
Προφανώς δεν τα εννοεί ούτε γι' αυτούς. Τότε;
Από άλλη «κοιλιά» βγήκαν αυτοί, όχι του ΚΚΕ;
Ακόμα: Τα δεκάδες μέλη της ΚΕ και του ΠΓ, που έχυσαν το αίμα τους, ήταν εκ ...κατασκευής (!) τυφλοί;
Από το 1941 μέχρι τα μέσα του 1950, η ΚΕ του ΚΚΕ απαρτίστηκε συνολικά από 74 στελέχη.
Από αυτούς τους συντρόφους, οι 23 εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς και από τις ελληνικές κυβερνήσεις ή σκοτώθηκαν στον εμφύλιο ή δολοφονήθηκαν:
Αναστασιάδης Στέργιος, Αραμπατζής Νίκος, Βασιλειάδης Αρίστος, Γαμβέτας Κώστας, Γκιουζέλης Στέφανος, Δημητρίου Γιώργης, Ερυθριάδης Γιώργης, Ζαγουρτζής Νίκος, Ζέβγος Γιάννης, Καββαδίας Βαγγέλης, Καλοδίκης Σπύρος, Κιαπές Ηλίας, Κτιστάκης Βαγγέλης, Λαζαρίδης Κώστας, Μαρκεζίνης Βασίλης, Μουζενίδης Αδάμ, Μπελογιάννης Νίκος, Παπαρήγας Μήτσος, Πλουμπίδης Νίκος, Τιμογιαννάκης Παναγιώτης (συνωνυμία με τον Π. Τιμογιαννάκη, ο οποίος πέθανε πολύ αργότερα), Τσιτήλος Γιώργης, Φαρμάκης Κώστας, Χατζήμαλης Κώστας.
Από τα υπόλοιπα 51 στελέχη,
ένας μεγάλος αριθμός καταδικάστηκαν σε θάνατο, οι θανατικές ποινές δεν εκτελέστηκαν, όμως έμειναν στις φυλακές 10 - 15 χρόνια, όπως και η Ελλη Παππά.
Επιπλέον, με εξαίρεση τους Δ. Γληνό και Γ. Σιάντο, που πέθαναν από φυσικά αίτια (1943 και 1947, αντιστοίχως), πολλοί από τους παραπάνω 51 πέρασαν σχεδόν απ' όλες τις φυλακές και τις εξορίες και πριν από τον πόλεμο. Τον Νίκο Ζαχαριάδη έκλεισαν στα κάτεργα του Μεταξά επί 5 χρόνια.
Αυτά είναι ελάχιστα από τις περγαμηνές και τα ολοκαυτώματα του ΚΚΕ. Και έγιναν όλοι τους ολοκαύτωμα «χωρίς ανταλλάγματα και εξαργυρώσεις», όπως η ίδια γράφει για τον εαυτό της.
Υπήρξαν άραγε και στελέχη, τότε και αργότερα, που μπορεί να έκλειναν τα μάτια σε στραβά;
Ασφαλώς υπήρξαν.
Στελέχη με μικροαστική ψυχολογία, απ' αυτή που διαχέεται μπόλικη στην κοινωνία μας και βρωμίζει το ατόφιο εργατικό στοιχείο, καθώς και άνθρωποι αντιφατικοί.
Ομως, τελικά, εκείνο που χαρακτηρίζει το ΚΚΕ είναι η ανιδιοτελής προσφορά.
Επομένως, πράγματι δεν ήταν εύκολο να είναι κανείς μέλος του ΚΚΕ (όπως δεν είναι και σήμερα), όχι όμως εξαιτίας αυτών που γράφει η Ελλη Παππά.
Προκύπτει, επίσης, ότι η έννοια της κομματικότητας, την οποία η ίδια λοιδορεί, δεν έχει μόνο πολύ βαθύ περιεχόμενο, αλλά και ότι εκπληρώνεται μέχρι και τη στιγμή που ο κομμουνιστής θα αφήσει τη ζωή.
Αρα η κομματικότητα είναι πολύ συγκεκριμένη και όχι «γενικότατος όρος».
Στην ίδια επιστολή, η Ελλη Παππά συνεχίζει:
«Οσο ωριμάζεις, αρχίζεις να πιστεύεις πως η παρέμβασή σου για πράγματα και καταστάσεις που γνωρίζεις καλά - και από πρώτο χέρι - μπορούν να βοηθήσουν το Κόμμα να αποφύγει τις κακές - έως και ολέθριες - συνέπειες που μπορεί να έχει η κακή του πληροφόρηση, πράγμα όχι σπάνιο και μάλιστα σε συνθήκες παρανομίας και διωγμών». «Εκεί αρχίζει η σύγκρουση που εσύ, μέσα στην καλή σου πίστη και στο ότι ενέργησες στα πλαίσια του καταστατικού, δεν μπορούσες να προβλέψεις. Από κει και πέρα αντιμετωπίζεις ποινές, αντιπαλότητες, εχθρότητες, ακόμη και εμπάθειες και μίση...».
Η ταξική πάλη είναι πολύ σκληρή.
Και πρέπει αυτό το χαρακτηριστικό της να το παίρνει κανείς πολύ σοβαρά υπόψη του, όταν κρίνει πρόσωπα και γεγονότα.
Δεν μπορεί όμως κανείς να δεχτεί ότι των άλλων είναι καρύδια και βροντούν, ενώ τα δικά της είναι σύκα!
Οπως η Ελλη Παππά
έκανε παρεμβάσεις στην καθοδήγηση του ΚΚΕ, πιστεύοντας ότι με αυτές θα βοηθήσει το Κόμμα να αποφύγει αρνητικές συνέπειες,
έτσι έκαναν και άλλοι κομμουνιστές, πιστεύοντας ότι θα βοηθήσουν το Κόμμα.
Σε συνθήκες μάλιστα παρανομίας και διωγμών που μπορούσε να υπάρχει και κακή πληροφόρηση, όπως η ίδια αναγνωρίζει.
Οταν άλλοι έκαναν καταγγελίες, ήταν «σταλινικοί», ύποπτοι, αριβίστες! Οταν όμως κατάγγελλε εκείνη, όλα ήταν μέλι γάλα!...
Βεβαίως υπήρξαν (κακώς) παρεμβάσεις σε βάρος του Ν. Πλουμπίδη, αλλά και η Ελλη Παππά είχε καταγγείλει άλλους ως πράκτορες του εχθρού (για παράδειγμα, την Ρόζα Ιμβριώτη)!
Αν το ΠΓ υιοθετούσε τις καταγγελίες της, αρκετοί θα είχαν διαγραφτεί με το στίγμα του πράκτορα!
Η Ελλη Παππά δεν έβγαλε σωστά συμπεράσματα από την πορεία του ΚΚΕ.
Εβγαλε τα εντελώς αντίθετα από εκείνα που βγαίνουν, αν μελετηθεί διαχρονικά από ταξική εργατική σκοπιά η στρατηγική και η λειτουργία του ΚΚΕ μέχρι σήμερα.
Καμιά μαρτυρία
δεν αποτελεί ιστορική πηγή, εκτός κι αν διασταυρώνεται: με επίσημα κομματικά ντοκουμέντα ή αν συνοδεύεται από άλλες προσωπικές μαρτυρίες οι οποίες να επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές.
Έτσι λοιπόν η Έλλη Παπά, η οποία υπήρξε μέλος του Γραφείου της ΚΟΑ,
ωθούμενη: από την πίκρα της για το προσωπικό και οικογενειακό της δράμα με το Νίκο Μπελογιάννη και από τον αντιζαχαριαδισμό κι αντισταλινισμό της εποχής,
με την μετέπειτα στάση ζωής της έδωσε τη χαριστική βολή στο Νίκο Μπελογιάννη.
Το ίδιο βέβαια ισχύει και για το γιο τους Νίκο. Ούτε ένα ευχαριστώ στο ΚΚΕ, για όσα πρόσφερε για τη λειτουργία του Μουσείου ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ. Μέχρι τον Μετζικόφ και την τελευταία αρμόδια του αστικού κοινοβουλίου ευχαρίστησε.
Αλλά μια κουβέντα για το ΚΚΕ, το οποίο πρόσφερε στον πατέρα του την ηθική δύναμη να χαμογελάει σ’ όλη τη διάρκεια της δίκης και να κατηγορεί τους κατηγόρους του, δεν βρήκε να πει.
Έτσι τίμησε τον πατέρα του.
Η ‘χαριστική βολή’ όμως της Έλλης Παπά, δεν ακούμπησε τον Ήρωα του Παγκόσμιου εργατικού κινήματος. Εξοστρακίστηκε και πλήγωσε θανάσιμα την ίδια και το παιδί τους.
Πλήγωσε και τον αντικομμουνισμό, ο οποίος νόμισε ότι θα σπεκουλάρει και θα έχει οφέλη από την τραγική εξέλιξη του Μπελογιάννη και του Πλουμπίδη.
Η δολοφονία του Νίκου Μπελογιάννη έγινε παγκόσμιο σημείο αναφοράς, όσων ΔΕΝ ΠΡΟΣΚΥΝΗΣΑΝ.
Νίκο Μπελογιάννη, τζούνιορ.
Μην τολμήσεις να ξαναπιάσεις στο στόμα σου τον πατέρα σου ή τον Πλουμπίδη. Απλά, θυμήσου τα λόγια του Πλουμπίδη, μιας κι η μάνα σου έκανε πως δεν τα κατάλαβε.
Και κάτι τελευταίο.
Ο πατέρας σου, Νίκο τζούνιορ, δεν αγωνίστηκε για κάποια αόριστη δημοκρατία, αλλά για τη Λαϊκή Δημοκρατία. Κι αν δεν έχεις διαβάσει το βιβλίο του, διάβασε τουλάχιστον προσεχτικά τη δήλωση Τασιούλα. Για την ‘αόριστη’ δημοκρατία προσπαθήσατε εσύ κι η μάνα σου να παραχαράξετε τη στάση ζωής και του πατέρα σου και της γιαγιάς σου.