...Εθνικισμός σημαίνει να λες: “Μπορώ να μείνω μαζί με τους κλέφτες, τους τυράννους και εκμεταλλευτές μου αν απαιτηθεί γιατί μου ανήκουν”.Από την άλλη, όπως λέμε πάντα, πατριωτισμός σημαίνει “η θέληση να καθαρίσουμε τη χώρα από τους κλέφτες, τους τυρράνους και τους εκμεταλλευτές, να προστατέψουμε τα δάση, τα ποτάμια και τους κάμπους της χώρας από τη μόλυνση”.
Από Κατιούσα
Μεταφράζουμε ένα άρθρο του Κεμάλ Οκουγιάν, που δημοσιεύτηκε χτες στην εφημερίδα του ΚΚ Τουρκίας κι αναλύει τη διαφορά μεταξύ των πατριωτικών αισθημάτων για μια σοσιαλιστική πατρίδα, όπως η ΕΣΣΔ, και του εθνικισμού για μια καπιταλιστική χώρα, που βάζει στο ίδιο τσουβάλι το “έθνος των εργαζομένων” με αυτό των εκμεταλλευτών του.
Ήταν το 1936. Ο ρατσισμός κι ο φασισμός ήταν ανερχόμενοι στην Ευρώπη. Η Ιταλία, η Γερμανία κι η Αυστρία παραδόθηκαν. Οι φασίστες κήρυξαν έναν “ιερό πόλεμο” ενάντια στους Δημοκρατικούς στην Ισπανία. Ο εθνικισμός μόλυνε τα πάντα. Οι διακρίσεις κατά των μαύρων έφτασαν στο απόγειό τους.
Ένα από τα πιο φιλελεύθερα ντοκουμέντα της ανθρώπινης ιστορίας, το νέο Σύνταγμα ενεργοποιήθηκε την ίδια χρονιά στην Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών.
Ο σοσιαλισμός απαγορεύει το ρατσισμό και την πολεμική προπαγάνδα, για να μην αναφέρω το φασισμό.
Εν τω μεταξύ, στη Σοβιετική Ένωση γράφτηκε ένα τραγούδι, που έγινε πολύ δημοφιλές. Με συνθέτη τον Isaac Dunaevsky και στιχουργό τον Lebedev-Kumach, το “Τραγούδι της Μητέρας Γης” είναι ένα επικό αφιέρωμα, τέτοιο που περιελάμβανε την περηφάνια των λαών και την αγάπη για τη γενέτειρά τους, και την άμυνα της πατρίδας τους όταν χρειαστεί.
Μεγάλη είναι η Μητέρα ΠατρίδαΓια τα πολλά της δάση, πεδιάδες και ποτάμια!Δεν ξέρω άλλη τέτοια χώραΌπου ο άνθρωπος να μπορεί να αναπνεύσει τόσο ελεύθερα.
Έτσι ξεκινάει το τραγούδι και καταλήγει:
Αλλά θα συνοφρυωθούμε αυστηρά
Αν ένας εχθρός προσπαθήσει να μας επιτεθεί
Όπως μια νύφη, αγαπάμε την πατρίδα μας,
Την προστατεύουμε, σα μια ευγενική μητέρα.
Αν ένας εχθρός προσπαθήσει να μας επιτεθεί
Όπως μια νύφη, αγαπάμε την πατρίδα μας,
Την προστατεύουμε, σα μια ευγενική μητέρα.
Είναι 2018.
Το τραγούδι το λένε ακόμα στη Ρωσία. Σε γιγάντιες αίθουσες συναυλιών, πλατείες διαδηλώσεων και επίσημες τελετές, οι άνθρωποι σηκώνονται και κυματίζουν ρωσικές σημαίες με ενθουσιασμό και ενότητα ενάντια στους εξωτερικούς εχθρούς, καθώς φαντάζονται πόσο μεγάλη είναι η πατρίδα τους με τα πολλά δάση, τις πεδιάδες και τα ποτάμια.
Καμία θλίψη ούτε όταν η εισοδηματική αδικία στη χώρα τους χτυπάει παγκοσμίως την κορυφή, ακόμα κι όταν άστεγοι άνθρωποι παγώνουν μέχρι θανάτου στους δρόμους, ακόμα κι όταν γυναίκες απόφοιτες πανεπιστημίου ξεπέφτουν στην πορνεία. Δεν πειράζει, σε κάθε περίπτωση,
“ο στρατός μας νικάει τους πάντες”.
Αυτό είναι εθνικισμός
Και τι γίνεται με τον πατριωτισμό;
Κάποιοι στίχοι αφαιρέθηκαν από το τραγούδι, με άλλα λόγια εξαλείφθηκαν από την κοινωνική μνήμη αφότου η Σοβιετική Ένωση ανατράπηκε το 1991.
Τι γίνεται λοιπόν με τα “ανεπιθύμητα” αποσπάσματα του τραγουδιού;
Για παράδειγμα… Στο τραπέζι μας, κανείς δεν αποκλείεται/Καθένας μας επιβραβεύεται με βάση την αξία του
Για παράδειγμα…Ένας άνθρωπος έχει το δικαίωμα/να σπουδάζει, να ξεκουράζεται και να δουλεύει
Όχι πια… Δεν τραγουδιούνται πια τέτοιοι στίχοι. Πλατιά δάση, κάμποι και ποτάμια, κι η αποφασιστικότητα κατά του εχθρού. Αυτό είναι όλο!
Αυτό σημαίνει πως κάποιοι νιώθουν ενοχλημένοι για ένα τέτοιο κοινωνικό εγχείρημα, για την άποψη να περιληφθούν όλοι στο τραπέζι, στη σημερινή Ρωσία.
Αυτό σημαίνει πως κάποιοι δε δείχνουν ανοχή στο δκαίωμα των ανθρώπων να λαμβάνουν την ανταμοιβή τους για τους κόπους τους, έστω και στα τραγούδια.
Αυτό σημαίνει πως κάποιοι δε θέλουν να ακούν για το δικαίωμα του λαού να σπουδάζει, να δουλεύει και να ξεκουράζεται.
Το τραγούδι έκανε το ντεμπούτο του στην ταινία “Το τσίρκο”, που έδειχνε πώς το μαύρο παιδί μας λευκής Αμερικανίδας υιοθετούνταν από τη σοσιαλιστική κοινωνία.
Μετέπειτα ο Αφροαμερικανός τραγουδιστής Πωλ Ρόμπερσον είπε αυτό το τραγούδι στα ρωσικά, με ιδιαίτερη έμφαση στο αντιρατσιστικό κομμάτι, λέγοντας στους Αμερικανούς: “Ένα σύστημα εγκαθιδρύθηκε, που δε με αποκλείει εξαιτίας του χρώματος του δέρματός μου, αλλά με καλωσορίζει ως μαύρο άτομο”.
Η περήφανη λέξη μας-σύντροφε-
Σε μας είναι ψηλότερα απ’ όλες τις ωραίες λέξεις
Με αυτή τη λέξη παντού νιώθουμε σαν στο σπίτι μας
Για μας δεν υπάρχουν “μαύροι” ή “έγχρωμοι”
Η λέξη αυτή είναι σε όλους μας οικεία
Μαζί της πάντα βρίσκουμε φίλους
Σε μας είναι ψηλότερα απ’ όλες τις ωραίες λέξεις
Με αυτή τη λέξη παντού νιώθουμε σαν στο σπίτι μας
Για μας δεν υπάρχουν “μαύροι” ή “έγχρωμοι”
Η λέξη αυτή είναι σε όλους μας οικεία
Μαζί της πάντα βρίσκουμε φίλους
Αυτό το κομμάτι τραγουδιέται “κάποιες φορές” στη σημερινή Ρωσία.
Αυτό σημαίνει πως η σημερινή Ρωσία δεν πιστεύει και τόσο στην ιδέα ότι όλοι οι άνθρωποι είναι αδέρφια, ότι κανείς δε θα έπρεπε να υφίσταται διακρίσεις στη βάση της φυλής και των εθνικών του ριζών.
Όμως, όλα αυτά είναι πέρα και πάνω από την περηφάνια για τα τανκς, τα τουφέκια και τους πλατείς κάμπους.
Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι θα έπρεπε να καυχιούνται για τανκς και τουφέκια μόνο όταν τα χρησιμοποιούν για να υπερασπιστούν ανθρώπινες αξίες, αν αυτές οι αξίες προστατεύονται σε πλατείς κάμπους, οι άνθρωποι μπορούν να καμαρώνουν γι’αυτούς τους κάμπους.
Ο πατριωτισμός είναι η δημιουργία προωθημένων αξιών, η βελτίωση και υπεράσπιση αυτών των αξιών, είναι η αγάπη μιας πατρίδας που παράγει το καλό και το όμορφο.
Η ισότητα και η αδελφότητα των ανθρώπων είναι ευγενείς ιδέες.
Αν αυτές οι ιδέες γίνουν κοινωνικός νόμος σε μια χώρα, τότε κάποιος μπορεί να καυχιέται για την χώρα του/της.
Αντίθετα, το να σκέφτεσαι πως “Θα υπερασπιστώ ακόμα και τα λάθη και τα εγκλήματα της χώρας μου” είναι μια ρηχή, πρωτόγονη και εξαιρετικά επικίνδυνη προσέγγιση.
Ναι, αυτή είναι η διαφορά μεταξύ εθνικισμού και πατριωτισμού.
Εθνικισμός σημαίνει να λες: “Μπορώ να μείνω μαζί με τους κλέφτες, τους τυράννους και εκμεταλλευτές μου αν απαιτηθεί γιατί μου ανήκουν”.
Από την άλλη, όπως λέμε πάντα, πατριωτισμός σημαίνει “η θέληση να καθαρίσουμε τη χώρα από τους κλέφτες, τους τυρράνους και τους εκμεταλλευτές, να προστατέψουμε τα δάση, τα ποτάμια και τους κάμπους της χώρας από τη μόλυνση”.
Στην Τουρκία και παντού.