29 Μαρτίου, 2018

ΠΡΙΝ ΞΗΜΕΡΏΣΕΙ -ΣΑΝ ΑΥΡΙΟ- ΔΟΛΟΦΌΝΗΣΑΝ ΤΟΝ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ και ΗΤΑΝ ΚΥΡΙΑΚΗ 30/3/1952


ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ
Ετσι αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της με την καρδιά μας και με το αίμα μας
«Η ζωή μου συνδέεται με την Ιστορία του ΚΚΕ και τη δράση του... Δεκάδες φορές μπήκε μπροστά μου το δίλημμα: να ζω προδίδοντας τις πεποιθήσεις μου, την ιδεολογία μου, είτε να πεθάνω, παραμένοντας πιστός σ' αυτές. Πάντοτε προτίμησα το δεύτερο δρόμο και σήμερα τον ξαναδιαλέγω». (Νίκος Μπελογιάννης, από την απολογία στην πρώτη δίκη).
Μεσάνυχτα Σαββάτου 29 προς Κυριακή 30 Μάρτη του 1952. Ο Νίκος Μπελογιάννης, με τους συντρόφους του Ηλία Αργυριάδη, Νίκο Καλούμενο, Δημήτρη Μπάτση αντικρίζουν το εκτελεστικό απόσπασμα. Πώς φτάσαμε στο έγκλημα του αντιδραστικού μετεμφυλιοπολεμικού καθεστώτος της Ελλάδας;

Μετά την ήττα του ΔΣΕ στον εμφύλιο πόλεμο, στα τέλη Αυγούστου του 1949, οι δυνάμεις του πέρασαν στις Λαϊκές Δημοκρατίες και την ΕΣΣΔ. Το ΚΚΕ μετέφερε το κέντρο βάρους της δουλειάς του από τον ένοπλο αγώνα στην ειρηνική μαζική πολιτική δράση. Ετσι, αποφασίζεται από την ΚΕ του ΚΚΕ, η αποστολή στελεχών της στην Ελλάδα για την οργάνωση της δράσης του παράνομου ΚΚΕ και της λαϊκής κοινωνικοπολιτικής πάλης. Πρώτη αποστολή είναι αυτή του Ν. Μπελογιάννη, αναπληρωματικού μέλους της ΚΕ του Κόμματος.
Ο Ν. Μπελογιάννης έφτασε παράνομα στην Αθήνα αρχές Ιούνη του 1950 και άρχισε τη δράση. Πολύ γρήγορα, ο κρατικός κατασταλτικός μηχανισμός τον συλλαμβάνει στις 20 Δεκέμβρη του 1950. Η Ασφάλεια έδωσε στη δημοσιότητα το γεγονός στις 5 Γενάρη 1951. Η πρώτη δίκη του Ν. Μπελογιάννη και 92 ακόμη συντρόφων του, με τον ΑΝ 509, το νόμο δηλαδή, με τον οποίο βγήκε, και τυπικά, παράνομο το ΚΚΕ το Δεκέμβρη του 1947, άρχισε στο έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών, στις 19 Οκτώβρη 1951 και ολοκληρώθηκε στις 16 Νοέμβρη του ίδιου έτους. Ο Ν. Μπελογιάννης καταδικάζεται σε θάνατο, αλλά δεν εκτελείται. Θα ακολουθήσει και δεύτερη δίκη για κατασκοπία, με αφορμή την υπόθεση των ασυρμάτων, που ξεκίνησε στις 15 Φλεβάρη 1952 και τελείωσε την 1η Μάρτη του 1952. Ο Μπελογιάννης και άλλοι επτά σύντροφοί του καταδικάστηκαν σε θάνατο. Η παγκόσμια λαϊκή κινητοποίηση δε στάθηκε δυνατή να εμποδίσει το έγκλημα της κυβέρνησης Πλαστήρα. Το καθεστώς χρειαζόταν αίμα για να τρομοκρατήσει το λαϊκό κίνημα. Το φοβόταν ακόμη και ηττημένο, όπως και το ΚΚΕ, γιατί γνώριζε τη δύναμή του στη συνείδηση του λαού. Ετσι, ο Ν. Μπελογιάννης πέρασε στην Ιστορία.
Η υπόθεση Μπελογιάννη διαδραματίστηκε σε μια χρονική περίοδο, που θα μπορούσε να ονομαστεί κρίσιμη. Κρίσιμη γενικά, καθώς και για το ΚΚΕ. Η διεθνής και εσωτερική σημασία της είναι μεγάλη και δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί, αν παρθούν υπόψη μια σειρά γεγονότα της: Απειλές για νέο παγκόσμιο πόλεμο και σειρά προκλήσεων από την πλευρά του ιμπεριαλισμού. Ενταξη της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Προσπάθειες για συγκρότηση του άξονα Βελιγράδι - Αθήνα - Αγκυρα. Πόλεμος Κορέας. Ισχυρά και ταχύρρυθμα μέτρα στην Ελλάδα για τη θωράκιση του αστικού καθεστώτος, μετά τους μεγάλους κινδύνους που γνώρισε αυτό την προηγούμενη 10ετία. Και, βεβαίως, η συνολική στρατηγική δολιοφθοράς του ιμπεριαλισμού για την υπονόμευση του σοσιαλιστικού συστήματος. Στρατηγική που, όπως αποδείχτηκε, έδινε ιδιαίτερη σημασία στο ρόλο που θα μπορούσαν να παίξουν (και που έπαιξαν) ο οπορτουνισμός και η σοσιαλδημοκρατία της Δυτικής Ευρώπης.
Η υπόθεση Μπελογιάννη ξετυλίγεται ταυτόχρονα σ' ένα εσωτερικό πλαίσιο, όπου κυρίαρχα στοιχεία του είναι η αντικομμουνιστική υστερία με τις παντοειδείς διώξεις και η μεγάλη φτώχεια, στην οποία ζει η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων. Η κεφαλαιοκρατία, εγχώρια και ξένη, έχει μπήξει βαθιά πάνω τους τα νύχια της εκμετάλλευσης. Το σχέδιο Μάρσαλ, που είχε στο μεταξύ εισρεύσει, έδινε τεράστιου βάρους στήριγμα στην ολιγαρχία, ενώ γινόταν μοχλός καθυπόταξης των εργαζομένων στα πλαίσια της καπιταλιστικής ανασυγκρότησης.
Η όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων, σε άμεσο συνδυασμό με τη μη αποκρυστάλλωση ακόμη του δικομματισμού στο αστικό πολιτικό σύστημα, δηλαδή με την πολιτική ρευστότητα που υπήρχε στις λαϊκές δυνάμεις - κυρίως της εκλογικής βάσης του «Κέντρου» - μπορούσε να δημιουργήσει μια δυναμική, μπορούσε να δημιουργήσει σοβαρές δυσκολίες στην ανασυγκρότηση του καπιταλισμού.
Πρόβαλλε, λοιπόν, ανάγλυφη η ανάγκη, να οργανώσει το ΚΚΕ την πάλη του λαού, συμβάλλοντας στη δημιουργία εκείνων των προϋποθέσεων που θα επέτρεπαν τη λαϊκή πολιτική αντεπίθεση. Γεγονός που, όπως είναι επόμενο, δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί δίχως το ΚΚΕ να είναι γερό, συσπειρωμένο και ιδεολογικοπολιτικά προετοιμασμένο για ένα τόσο σοβαρό καθήκον.
Η εξέλιξη της ταξικής πάλης τα 'φερε έτσι, ώστε αυτό το καθήκον να ξεπροβάλλει μέσα σ' ένα «καθεστώς» εκτελέσεων, βασανιστηρίων, διωγμών κάθε μορφής και γενικά πολλαπλών μεθόδων καταστολής που χρησιμοποιούσε το αστικό κράτος κατά των κομμουνιστών και όλων των αριστερών.
Πριν φτάσουμε στα γεγονότα της υπόθεσης Μπελογιάννη, είχαν προηγηθεί μια σειρά άλλα σημαντικά.
Το πρώτο και το κυριότερο είναι ότι ο εμφύλιος πόλεμος είχε τελειώσει με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Ενα μεγάλο τμήμα των Ελλήνων κομμουνιστών (μαζί και η καθοδήγηση του ΚΚΕ) βρισκόταν στην προσφυγιά, ένα άλλο στην παρανομία, στις φυλακές ή στις εξορίες και εκτός μόνο οι λιγότεροι.
Το ΚΚΕ προσπαθούσε να ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις του στην Ελλάδα και γενικότερα. Ταυτόχρονα (μαζί με την παράνομη δουλειά), να αξιοποιήσει τις όποιες νόμιμες δυνατότητες υπήρχαν. Στα πλαίσια αυτά, έκανε συμπράξεις με άλλα κόμματα και πρόσωπα, καταλήγοντας, την 1η Αυγούστου 1951, στην ίδρυση της ΕΔΑ.
Προηγήθηκε ο ερχομός στην Ελλάδα του Ν. Μπελογιάννη, αρχές Ιουνίου του 1950, με σκοπό την καθοδήγηση της δράσης του ΚΚΕ. Εξήμισι μήνες αργότερα ο Μπελογιάννης έπεσε στα χέρια της κρατικής Ασφάλειας. Βρισκόταν ήδη στις φυλακές, ως υπόδικος, όταν προκηρύχτηκαν οι βουλευτικές εκλογές στις 9 Σεπτέμβρη 1951.
Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, ο Μπελογιάννης έστειλε κρυφά από τη φυλακή στον παράνομο μηχανισμό το παρακάτω γράμμα: «Αυτό να δοθεί σύντομα για το θείο μου: 
1) Ιστορικό συλλήψεων κλπ. στάλθηκε στην αδερφή Ελλης. 2) Βάλτε μας καλούς δικηγόρους για να σας ειπούν λεπτομέρειες από τη δικογραφία. 3) Στη δίκη θα τους τρίψουμε τα μούτρα. 4) Αν γίνεται, βάλτε με τις τελευταίες ημέρες υποψήφιο στο συνδυασμό της Αθήνας, για να τους δημιουργήσουμε ζήτημα. Νομικό κώλυμα δεν υπάρχει. 5) Πολλά φιλιά».1
Το ΠΓ συμφώνησε με την πρόταση να είναι ο Μπελογιάννης υποψήφιος στο συνδυασμό της ΕΔΑ στην Αθήνα. (Πρότεινε, μάλιστα, να είναι υποψήφιοι, εκτός από τον Μπελογιάννη, και μια σειρά άλλα στελέχη, όπως ο Ν. Πλουμπίδης). Κατανοούσε - και σωστά - ότι η σίγουρη εκλογή του Μπελογιάννη στη Βουλή, θα αποτελούσε ένα επιπλέον μέσο πίεσης, για ν' αποτραπεί η εκτέλεσή του.
Από τη στιγμή αυτή, άρχισε μια οξύτατη σύγκρουση, που συνεχίστηκε μέχρι την κατάθεση των συνδυασμών στο Πρωτοδικείο και κατέληξε να μείνει ο Μπελογιάννης έξω από τις υποψηφιότητες...
Ποιοι και γιατί συγκρούστηκαν εξαιτίας αυτής της απόφασης του ΠΓ; Γιατί υπήρξαν αντιδράσεις σε ένα θέμα που ήταν και λογικό και δεν αποτελούσε μοναδική εξαίρεση; 
Πολιτικοί κρατούμενοι - κομμουνιστές και μη - που ήταν στις φυλακές και στις εξορίες, ήταν επίσης υποψήφιοι στις εκλογές του 1951. Η μη υποψηφιότητα του Νίκου Μπελογιάννη στις βουλευτικές εκλογές της 9ης Σεπτέμβρη 1951, είναι ένα γεγονός με σκόπιμα υποτιμημένη τη σημασία του από ιστορικούς και πολιτικούς. Σωστότερα, είναι ένα συγκλονιστικό ζήτημα συγκαλυμμένο στη βαθύτερη πολιτική ουσία του, αλλά και σε πολλά από τα συμβάντα που τη συνθέτουν ή την προσδιορίζουν. Θα λέγαμε ότι αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου, ή - διαφορετικά - την - τουλάχιστον εξ αντικειμένου - έκφραση απαρχής εξελίξεων που ακολούθησαν και που σχετίζονται άμεσα με την ίδια την παραπέρα πορεία του ΚΚΕ.
Το βασικό επιχείρημα, που προβλήθηκε κατά κόρον, για ν' απορριφθούν οι υποψηφιότητες, ήταν ο κίνδυνος να διαλυθεί η ΕΔΑ. 
Προβλήθηκε, όμως, κι ένα ακόμα: Οτι η εμμονή στην υποψηφιότητα θα είχε ως αποτέλεσμα (κι αν ακόμη η ΕΔΑ δε διαλυόταν με κρατική πράξη) την αποχώρηση απ' αυτήν σύμμαχων δυνάμεων, γεγονός που θα οδηγούσε το ΚΚΕ σε απομόνωση!
Το ΠΓ του ΚΚΕ δέχτηκε να μην είναι υποψήφιοι όλοι οι προταθέντες. Επέμενε, όμως, στην υποψηφιότητα του Μπελογιάννη. Αλλά οι αντιδράσεις συνεχίστηκαν.
Στη μη υποψηφιότητα του Ν. Μπελογιάννη είναι γενικά γνωστό ότι ιδιαίτερο ρόλο έπαιξε η επιμονή του Μιχάλη Κύρκου, ο οποίος απειλούσε και εξεβίαζε με αποχώρηση από την ΕΔΑ, στην περίπτωση που αποφασιζόταν η υποψηφιότητα του Μπελογιάννη.
Βεβαίως, δεν ήταν μόνο ο Μ. Κύρκος που αντιδρούσε. Σύμφωνα με μαρτυρίες υπήρχαν κι άλλοι, όχι μόνο συνεργαζόμενοι με το ΚΚΕ αλλά και κομμουνιστές. 
Οπως γράφει ο Σπ. Λιναρδάτος - ένας απ' αυτούς που επικροτούν τη μη υποψηφιότητα του Μπελογιάννη - «φοβόντουσαν ότι έτσι θα δώσουν επιχειρήματα να διαλυθεί η ΕΔΑ σαν συνδεδεμένη με τον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ»!2
Γράφει σχετικά ο Σπ. Λιναρδάτος: «Αντιδρούν επίσης μερικά από τα στελέχη του ΚΚΕ που έχουν βγει από την εξορία και είναι νόμιμα (Αντώνης Μπριλάκης, Πότης Παρασκευόπουλος, Γιάννης Φιλίνης). Σε μια σύσκεψη στο σπίτι του στρατηγού Μάντακα στην οδό Δεινοκράτους, φέρνει το θέμα ο Δ. Μαριόλης. Ο Πασαλίδης διατυπώνει αμέσως τις αντιρρήσεις του. Ο Μιχάλης Κύρκος λέει: "Τα τινάζετε όλα στον αέρα". Ο Σπηλιόπουλος και ο Μάντακας συμφωνούν. Οι άλλοι όμως επιμένουν να μην μπουν οι υποψηφιότητες. Ο Ζάκκας δηλώνει ότι αποχωρεί. Πραγματικά αποχωρεί και δεν παίρνει μέρος στις συσκέψεις της ΕΔΑ. Εκείνο το βράδυ ο Γιάννης Κοκορέλλης προτείνει να δοθεί στον Τύπο ανακοίνωση ότι ο "Δημοκρατικός Συναγερμός" (νόμιμη έκφραση του ΚΚΕ) αποχώρησε από την ΕΔΑ. Για μια βδομάδα όμως επικρατεί διάλυση...».3
Το μόνιμο μοτίβο που λέγεται και γράφεται, απ' όσους εγκρίνουν τη στάση του Μ. Κύρκου και άλλων, είναι ότι προσπαθούσαν μ' αυτόν τον τρόπο να παρεμποδίσουν τη διάλυση της ΕΔΑ, να μη δώσει δηλαδή η ΕΔΑ πρόσχημα στους κατασταλτικούς μηχανισμούς που επεδίωκαν να τη θέσουν εκτός νόμου. 
Ωστόσο, κανένας από τους παραπάνω δεν απαντά στο απλό γεγονός: Γιατί ο Μ. Κύρκος αποχώρησε από την ΕΔΑ - μαζί με τον Λ. Καραμαούνα - λίγους μήνες αργότερα, αφού στο μεταξύ είχε εκλεγεί βουλευτής; Αν ο λόγος της άρνησής του να συμφωνήσει με την υποψηφιότητα Μπελογιάννη, ήταν ο κίνδυνος διάλυσης της ΕΔΑ, τότε γιατί αποχώρησε;
Οι υποστηρικτές της στάσης του Μ. Κύρκου δεν απαντούν σ' αυτό το ερώτημα. Δεν απαντούν, επίσης, στο αν ο ίδιος ο Μπελογιάννης έπαιρνε υπόψη του (ή όχι;) την πιθανότητα διάλυσης της ΕΔΑ, όταν έγραφε: «Αν γίνεται, βάλτε με υποψήφιο...». Ο Λ. Κύρκος, μάλιστα, γράφει, σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει τον πατέρα του, από τη μια, αλλά και να τον ανυψώσει από την άλλη: «Ο Μιχ. Κύρκος αντιτάχθηκε στην ιδέα (στην τυχοδιωκτική στάση του Ζαχαριάδη). Η ΕΔΑ μόλις είχε συγκροτηθεί και έκανε τα πρώτα βήματα κάτω από αφόρητες πιέσεις. Το γάντζωμά της στη νόμιμη πολιτική σκηνή δεν έπρεπε να διακυβευτεί για κανένα λόγο. Το να περιληφθεί ο Μπελογιάννης στους συνδυασμούς έδινε στην αντίδραση το πρόσχημα να διαλύσει ίσως την ΕΔΑ. Ηταν μια πολύ λεπτή στιγμή και χρειάζονταν αυστηρές σταθμίσεις και όχι εντυπωσιακές κινήσεις»!4
Ας δούμε, αρχικά, το ζήτημα της πιθανότητας να διαλυόταν η ΕΔΑ, αν ο Ν. Μπελογιάννης ήταν υποψήφιος στους συνδυασμούς της.
Το ότι η Ασφάλεια της Ελλάδας, η κυβέρνηση και οι αντιπρόσωποι των ΗΠΑ γνώριζαν πως μέσα από τις γραμμές της ΕΔΑ δρουν και οι κομμουνιστές, είναι πέρα για πέρα αναμφισβήτητο. Ασφαλώς και γνώριζαν ότι το ΚΚΕ συμμετείχε στη δημιουργία της, διαθέτοντας μάλιστα πολύ περισσότερες δυνάμεις από όλους τους άλλους μαζί. Πρέπει να είναι κανείς αφελής, για να ισχυριστεί το αντίθετο. Το ερώτημα, λοιπόν, που φυσιολογικά τίθεται, είναι το εξής: Γιατί η Δικαιοσύνη ενέκρινε και αναγνώρισε την ΕΔΑ ως νόμιμο κόμμα, αν και γνώριζε ότι εντός της δρα το ΚΚΕ;
Στις γραμμές της αστικής τάξης υπήρχαν βεβαίως δυνάμεις της, που αντετίθεντο στη νομιμοποίηση της ΕΔΑ. Ομως, είναι εξίσου αναμφισβήτητο ότι τμήματά της αντιμετώπιζαν το θέμα ευέλικτα. Δεν ήθελαν να έρθουν σε άμεση σύγκρουση με το λαϊκό αίσθημα.
Να τι γράφει ο Σπ. Λιναρδάτος, σε σχέση με αυτό το θέμα: 
«Στο μεταξύ, μέσα στο κυβερνητικό στρατόπεδο έχει ξεσπάσει διαμάχη, τόσο για την τύχη των κατηγορουμένων, όσο και την ΕΔΑ. Πολλοί βουλευτές και παράγοντες της ΕΠΕΚ υποστηρίζουν πως τυχόν θανατικές καταδίκες και εκτελέσεις θα αποτελέσουν πλήγμα στο ειρηνευτικό πρόγραμμα του κόμματός τους και στο Κέντρο γενικότερα και ότι η υπόθεση Μπελογιάννη είναι παγίδα που τους έχουν στήσει οι Αμερικανοί και η Δεξιά. Ενώ ο Βενιζέλος, ο Ρέντης και ο ίδιος ο Πλαστήρας, με επανειλημμένες δηλώσεις τους, βεβαιώνουν ότι εξετάζεται η περίπτωση να διαλυθεί η ΕΔΑ και ότι η τελική απόφαση θα καθοριστεί από τα πορίσματα των ανακρίσεων, ο υφυπουργός "παρά τω πρωθυπουργώ" Ιωάννης Ιωσήφ, σε ομιλία του στην Κηφισιά, αποκρούει κάθε σκέψη για κατάργηση κομμάτων. Μόνο άτομα - υποστηρίζει - μπορούν να τιμωρούνται, όχι κόμματα. Τις ίδιες θέσεις υποστηρίζουν στα παρασκήνια και άλλοι υπουργοί (Γ. Καρτάλης, κ.λπ.) και δημόσια με την αρθρογραφία τους, τα ημιεπίσημα δημοσιογραφικά όργανα της ΕΠΕΚ ("Προοδευτική Αλλαγή" του Παπαπολίτη και "Προοδευτικός Φιλελεύθερος").
Και το "Βήμα" τάσσεται εναντίον της διαλύσεως της ΕΔΑ. 
Σε κύριο άρθρο του, στις 5 Φεβρουαρίου, γράφει ότι η ΕΔΑ αναμφισβήτητα ελέγχεται από την ηγεσία του ΚΚ. Αλλά, αφού "ο κομμουνισμός διαθέτει υπό την αυστηράν του πειθαρχίαν αξιόλογον τμήμα του λαού μας", το πρόβλημα δε θα λυθεί με το να "τεθεί εκτός νόμου" η άκρα Αριστερά. Ο κομμουνιστικός μηχανισμός θα καταφεύγει, με τη μορφή της "φράξιας", σε άλλους προοδευτικούς πολιτικούς σχηματισμούς, όπου θα διαδραματίσουν αποφασιστικόν και ίσως επικινδυνωδέστερον ρόλον".
Το "Βήμα" προτείνει άλλη λύση για να αντιμετωπιστεί η άκρα Αριστερά:
 "Από αυτάς τας σκέψεις και όχι από προσήλωσιν εις αφελείς ή πονηρούς δογματισμούς περί... υποχρεώσεων της Δημοκρατίας, που δεν έχουν καμίαν θέσιν εις την πολυπαθή αυτήν χώραν - γράφει - φθάνει κανείς εις το συμπέρασμα, ότι θα έπρεπε να περιορισθή το κράτος, προς το παρόν τουλάχιστον, εις την δίωξιν των ατόμων ή της ομάδος ή και ολόκληρης της προβαλλόμενης εκάστοτε ηγεσίας, όταν θα διαπιστώνεται το έγκλημα (...). Με συνετήν και ψύχραιμον αντιμετώπισιν (...) εις δίωξιν του εγκλήματος και παράλληλα εις έκθεσιν του σχηματισμού εις προοδευτικήν εξαφάνισιν διά πολιτικών και κοινωνικών μέσων θα επιτευχθούν πολύ θετικώτερα αποτελέσματα από τον ασύνετον γενικόν διωγμόν και την παραπομπήν της συνωμοσίας εις το σκότος που είναι το κλίμα της. Επιβάλλεται δηλαδή να τεθεί ο κομμουνισμός όχι εκτός νόμου, αλλά εντός νόμου"».5
Οι παραπάνω - και άλλες - δυνάμεις της αστικής τάξης ήθελαν τη νόμιμη ύπαρξη της ΕΔΑ. Και όχι μόνο δυνάμεις του «κεντρώου», αλλά και του «δεξιού» χώρου. Είναι χαρακτηριστική η τοποθέτηση του υπουργού Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης Παυσανία Λυκουρέζου, στελέχους του Παπαγικού «Συναγερμού», ο οποίος είπε: «Δεν είμαστε τόσο βλάκες για να σας διαλύσουμε. Αν το κάνουμε, δεν πρόκειται να δούμε κυβέρνηση ξανά, γιατί τότε οι οπαδοί σας θα πάνε με το Κέντρο και την ΕΠΕΚ».6
Και μετά από ένα διάστημα, όχι μεγάλο, η κατάσταση αλλάζει τελείως. Γράφει ο Σπ. Λιναρδάτος: «Κανένας λόγος δε γίνεται πια για διάλυση της ΕΔΑ. Αντίθετα, λίγες μέρες αφού αναλαμβάνει την πρωθυπουργία, ο Παπάγος δέχεται στο Πολιτικό Γραφείο τον πρόεδρο της ΕΔΑ Ι. Πασαλίδη, που του εκθέτει τις απόψεις του κόμματός του για την ανάγκη να ειρηνεύσει ο τόπος κ.λ. Στο τέλος της συνομιλίας φωτογραφίζεται μαζί του».7
Βασικοί λόγοι για μη διάλυση της ΕΔΑ είναι και οι εξής: 
Πρώτος: Η επιδίωξη της άρχουσας τάξης και του ιμπεριαλιστικού παράγοντα να διατηρούν στην Ελλάδα μια δημοκρατική βιτρίνα. Αυτός ο ελιγμός επιβαλλόταν και εξαιτίας της πίεσης που ασκούσε η διεθνής γνώμη. Υπήρχε διεθνής κατακραυγή και κινητοποιήσεις, καθώς και καταγγελίες σε Διεθνείς Οργανισμούς για τα όσα συνέβαιναν στην Ελλάδα.
Δεύτερος λόγος: Εκτιμώντας σήμερα τα πράγματα, με βάση και τη συγκεντρωμένη εμπειρία από τις αλλεπάλληλες προσπάθειες διάλυσης του ΚΚΕ ή ενσωμάτωσής του στο αστικό πολιτικό σύστημα, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η άρχουσα τάξη ήλπιζε ότι θα μπορούσε να αξιοποιήσει την ΕΔΑ ως μοχλό κατά του ΚΚΕ, αξιοποιώντας ιδεολογικοπολιτικά δυνάμεις που συμμετείχαν στην ΕΔΑ. Ο χαρακτήρας αυτών των δυνάμεων τής παρείχε τέτοιες δυνατότητες. Δυνατότητες που αυξανόντουσαν, εξαιτίας της ήττας του επαναστατικού κινήματος, της διασποράς των κομματικών δυνάμεων (πολιτική προσφυγιά - Ελλάδα) και των εντεινόμενων διώξεων.
Από την άλλη, το ΚΚΕ είχε ανάγκη να δρα και μέσα από νόμιμα σχήματα, δηλαδή να αξιοποιεί τις συνθήκες της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Το ΚΚΕ, λοιπόν, χρειαζόταν χώρο αξιοποίησης των όποιων νόμιμων δυνατοτήτων, προς όφελος της λαϊκής πάλης. Η άρχουσα τάξη, έχοντας υπέρ της έναν σαφέστατα υπέρτερο συσχετισμό δυνάμεων, μεθόδευε το δικό της στόχο.
Εγινε νηφάλια ανάλυση της κατάστασης από την ηγεσία της ΕΔΑ, προκειμένου να εκτιμηθούν οι συνθήκες; Μαρτυρίες και στοιχεία εκείνης της εποχής δείχνουν πως το κυρίαρχο ήταν ο πανικός, η διάθεση για υποχωρήσεις και ο φόβος της απομόνωσης του ΚΚΕ.
Ωστόσο, χάριν της υπογράμμισης του βασικού προβλήματος, που είναι η πάλη για την υπεράσπιση του ΚΚΕ και η σωτηρία του Μπελογιάννη, ας δεχτούμε ότι η διάλυση της ΕΔΑ ήταν επί θύραις. Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Επρεπε να υπάρξει τέτοιου μεγέθους υποχώρηση, δηλαδή να μην είναι ο Μπελογιάννης στα ψηφοδέλτια; Νομίζουμε πως η απάντηση πρέπει να είναι κατηγορηματικά όχι.
Στο πρόσωπο του Μπελογιάννη οι Πλαστήρας - Παπάγος - Πιουριφόι χτυπούσαν το ΚΚΕ. Επομένως, το θέμα είναι αν έκαναν τα πρέποντα, όσοι όφειλαν, γι' αυτό το ζήτημα. Το βέβαιο είναι ότι δεν έκαναν.
Υπήρξε, επίσης, κάτι ακόμα, το οποίο δεν έγινε, αν και μπορούσε να γίνει. Κάτι, για το οποίο κανένας δε δικαιούται να επικαλεστεί «τον κίνδυνο διάλυσης της ΕΔΑ».
Οταν, τελικά, ο Ν. Μπελογιάννης δε συμπεριλήφθηκε στους συνδυασμούς, ο Ν. Ζαχαριάδης έθεσε, ως εναλλακτική λύση, να πέσουν χιλιάδες ψηφοδέλτια στις κάλπες με το όνομα του Μπελογιάννη. Τα ψηφοδέλτια θα ήταν, φυσικά, άκυρα. Ωστόσο, η τέτοιου είδους σίγουρη «εκλογή» θα αποτελούσε μια πολιτική πράξη όχι δίχως σημασία. Θα ήταν ένα ακόμα μέσο πίεσης. Αυτή η «γραμμή» επίσης δεν υλοποιήθηκε...
Οτι υπήρξε τέτοια «γραμμή» το υπογραμμίζει ο ίδιος ο Ζαχαριάδης στο «μήνυμα από την άλλη μεριά».
Γράφει: «Ο Μπελογιάννης ασφαλώς θάβγαινε βουλευτής και αφτός ήταν ο μόνος τρόπος να σωθεί. Να προβληθεί η υποψηφιότητα του Νίκου και να ριχτούν χιλιάδες ψηφοδέλτια γι' αφτόν όλα αφτά είταν δυνατά και αν ακόμα επίσημα δεν τον ανακήρυτταν. Ο Μπελογιάννης και σαν "άκυρα" θα μπορούσε να συγκεντρώσει πολύ περισσότερους ψήφους απ' ό,τι χρειάζονταν, για να φανεί ότι ο λαός τον εκλέγει».8
Το επιχείρημα, ότι τον Μπελογιάννη θα τον δολοφονούσαν κι αν ακόμα είχε εκλεγεί βουλευτής, αποτελεί υπεκφυγή και πρόκληση προς τους κομμουνιστές. Οχι γιατί μπορεί να αποκλειστεί και αυτό το ενδεχόμενο. Βεβαίως και δεν είναι σίγουρο ότι τον Μπελογιάννη δε θα τον δολοφονούσαν, αν είχε εκλεγεί βουλευτής. Αλλά το υπ' αριθμόν ένα ζήτημα είναι το εξής: Οτι οι πάντες κρίνονται με βάση τη στάση που κράτησαν πρωταρχικά στο θέμα της υποψηφιότητας, δηλαδή στο θέμα της υπεράσπισης του ΚΚΕ.
Το γιατί αυτό δεν έγινε, βρίσκεται στο γεγονός ότι η ΕΔΑ, σε σχέση με το ΚΚΕ, είχε αρχίσει να αναβαθμίζεται στη συνείδηση διαφόρων, ενώ το ΚΚΕ είχε αρχίσει να υποβαθμίζεται. Αυτό είναι αναμφισβήτητο και δεν έχει καμιά σημασία αν γινόταν μη συνειδητά ή - από ορισμένους - συνειδητά. Αν γινόταν από ανεντιμότητα ή προς αποφυγή μπελάδων... ή και τα δύο...
Να τι γράφει ο Μ. Γλέζος: 
«Ποια πολιτική γραμμή έπρεπε να ακολουθηθεί; Από την ίδρυσή της το 1951, ως τη διάλυσή της το 1967, η ΕΔΑ αμφιταλαντεύονταν ανάμεσα σε δύο πολιτικές γραμμές. Στην ανεδαφική γραμμή που απαιτούσε να επιβάλει το ΠΓ του ΚΚΕ και στην προσγειωμένη πολιτική γραμμή που διαμόρφωνε η Εκτελεστική Επιτροπή της ΕΔΑ (συνεργασία κομμουνιστών - σοσιαλιστών - αριστερών) άμεσα αντιμέτωπη με την ελληνική πραγματικότητα, όπως καθημερινά διαπλάσσονταν».9
Είναι σαφέστατος ο Μ. Γλέζος. Και όχι μόνο ο Γλέζος, αλλά και άλλα τότε στελέχη του ΚΚΕ. 
Ας ακούσουμε την αφήγηση του Παν. Κατερίνη:
 «Εμείς οι νεαροί βουλευτές διαπιστώσαμε αμέσως πως με την ΕΔΑ σαν να άνοιγαν οι πύλες να περάσει το προοδευτικό κίνημα στην ανοιχτή πολιτική ζωή και δράση. Οι υποψηφιότητες των Μπελογιάννη και Πλουμπίδη δημιουργούσαν σε όλους μας ανησυχία, και σ' εμάς που ήμαστε κομμουνιστές, ότι μπορούσαν να τινάξουν στον αέρα τη δυνατότητα της νόμιμης και μαζικής δράσης του κινήματος».10 Οπως, δηλαδή, γράφει και ο Λ. Κύρκος: «Το γάντζωμα της ΕΔΑ στη νόμιμη πολιτική σκηνή δεν έπρεπε να διακυβευτεί για κανένα λόγο»!11
Οι μεγάλες δυσκολίες που δημιουργούσε η ήττα του επαναστατικού κινήματος, η κάθε είδους πίεση του ταξικού εχθρού, ήταν επόμενο να έχουν τις επιπτώσεις τους σε στοιχεία αστικής και μικροαστικής προέλευσης, όπως ήταν οι τότε συνεργαζόμενοι με το ΚΚΕ. Αρκετοί από τους οποίους, μέσα από τη συνεργασία, επεδίωκαν την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων - κομματικών, πολιτικών, αλλά και προσωπικών. Και υποχωρούσαν σε κινήσεις - χτυπήματα του εχθρού, που στόχευαν στην εξαφάνιση του ΚΚΕ, στην περιθωριοποίησή του, ή, αν αυτά αποδείχνονταν αδύνατα να πραγματοποιηθούν, στον ιδεολογικοπολιτικό ευνουχισμό του. Μάλιστα, από ένα χρονικό σημείο και μετά, έθεσαν στην ημερήσια διάταξη κατηγορίες για τους δογματικούς, που ζουν εκτός Ελλάδας και επιμένουν να καθοδηγούν το κίνημα, ενώ αγνοούν τις συνθήκες και τις νέες εξελίξεις... Η αρχική άρνηση εξελίχθηκε σε ολομέτωπη επίθεση.
Την υπεράσπιση από το ΚΚΕ της δικής του αυτοτέλειας, τη βάφτιζαν επίθεση των δογματικών κατά των άλλων. Αποκαλυπτικός και εδώ ο Σπ. Λιναρδάτος. Γράφει:
«Στην περίοδο αυτή, που και στο Κέντρο και στη Δεξιά και στην Αριστερά, γίνονται έντονες ζυμώσεις για νέα σχήματα και η χώρα προσπαθεί ν' αναπροσαρμοστεί από την πολεμική στην ειρηνική περίοδο, η σύγχυση είναι γενική σε όλες τις παρατάξεις και τα κόμματα. Οι διαμάχες είναι ιδιαίτερα ζωηρές στην Αριστερά, που βρίσκεται πάντα σε σκληρή καταδίωξη. Το ΚΚΕ αγωνιζόμενο ν' ανασυγκροτηθεί, στρέφει τα πυρά του εναντίον των άλλων, μικρών κομμάτων και ομάδων της Αριστεράς. Επιδιώκει ή να τα θέσει υπό τον απόλυτο έλεγχό του, ή να τα διαλύσει για να μην κινδυνεύει να του πάρουν τους οπαδούς του, εκμεταλλευόμενα τα σοβαρά λάθη της ηγεσίας του, την ήττα του και τον αποκλεισμό του από τη νόμιμη πολιτική ζωή. Αυτή η διαπάλη έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί θα επηρεάσει τις εξελίξεις της δεκαετίας».12 Και πραγματικά τις επηρέασε. Οχι μόνο αυτής, αλλά και της επόμενης δεκαετίας...
Ο Σπ. Λιναρδάτος δίνει το κλίμα, που είχε διαμορφωθεί. Αν τα παρακάτω γραφόμενά του διαβαστούν από κομμουνιστική σκοπιά, μπορούν να εξηγήσουν μια σειρά αρνητικά φαινόμενα. Γράφει, λοιπόν, ο Σπ. Λιναρδάτος:
 «Για να μην υπάρξουν ταλαντεύσεις και στο εσωτερικό και να εφαρμοστεί πιστά η γραμμή της, η ηγεσία του ΚΚΕ στέλνει, με πλαστά διαβατήρια, στην Ελλάδα τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής Νίκο Μπελογιάννη και Νίκο Ακριτίδη, παλιό μαθητή της Σχολής Ευελπίδων και ηγετικό στέλεχος της ΕΠΟΝ κατά την κατοχή. Εχει υποστηριχτεί πως ο Ζαχαριάδης, που ήταν "δαιμόνιος και αδίστακτος", έστειλε τον Μπελογιάννη, που "ήταν ιδεολόγος κομμουνιστής διανοούμενος και άνθρωπος με ευρύτερους προβληματισμούς" στην Ελλάδα για "να τον απομακρύνει από τον χώρο, όπου άρχισαν να αναπτύσσονται οι διαφωνίες και οι αντιθέσεις" και γι' αυτό τον σύνδεσε με τις "διαβρωμένες" από την Ασφάλεια οργανώσεις στην Αθήνα. (Πότη Παρασκευόπουλου, «Ποιος σκότωσε τον Μπελογιάννη», σ. 14 - 15). «Αν και ορισμένοι από τους ισχυρισμούς αυτούς είναι επιβεβαιωμένοι από το ιστορικό υλικό (όπως π. χ., ότι ο Ζαχαριάδης ήταν αδίστακτος στην εσωκομματική διαπάλη), δε νομίζω ότι προσφέρονται στοιχεία που να πείθουν, ότι ο Μπελογιάννης, όταν ξεκίνησε για την Ελλάδα, είχε οποιαδήποτε διαφωνία με τη γραμμή του Ζαχαριάδη και με τις εκκαθαρίσεις στο Κόμμα από τα "οπορτουνιστικά" στοιχεία. Φοβάμαι, τουλάχιστον ώσπου να υπάρξουν περισσότερα στοιχεία, ότι πρόκειται για μια αγιογράφηση του Μπελογιάννη, επηρεασμένη από την αληθινά ηρωική στάση του στο στρατοδικείο και στο εκτελεστικό απόσπασμα και προσαρμοσμένη στις σημερινές ανάγκες της διαπάλης στους κόλπους της Αριστεράς, που δε βλέπει το ιστορούμενο πρόσωπο με τις πραγματικές διαστάσεις και αντιφάσεις του στη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή».13
Αυτό το κλίμα εκφραζόταν στις καθημερινές σχέσεις με τρόπο πολλές φορές οξύτατο. 
Για παράδειγμα, μια σειρά στοιχεία δείχνουν ότι οι πολιτικές σχέσεις του Μπελογιάννη με τον Μ. Κύρκο (για την ακρίβεια, του ΚΚΕ με τον Κύρκο) δεν ήταν καλές. Πιο σωστά, ήταν τεταμένες, εξέφραζαν οξυμένες αντιθέσεις.
 Παραθέτουμε ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα, που επιβεβαιώνουν αυτήν τη διαπίστωση, δίνοντας το λόγο σε πρωταγωνιστές και σε άλλους συμμέτοχους στο δράμα.
Ο Κούλης Ζαμπαθάς, το σπίτι του οποίου χρησιμοποιήθηκε ως γιάφκα του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ, γράφει στο γνωστό βιβλιαράκι του: «Κι όλο του παραπονιότανε (του Πλουμπίδη) πως αντί να πάει ο ίδιος για τις συνεννοήσεις τούστειλε άλλον... Ετσι τούγραφε ο Κύρκος γι' αυτόν τον άλλο. Ο άλλος αυτός, ήτανε ο Μπελογιάννης»...14
Συνεχίζει ο Κ. Ζαμπαθάς: «Τι τα θέλεις, τούπε τότε ο Μπελογιάννης. Δεν τον αφήνεις τον παλιάνθρωπο».15
Σε τηλεγράφημα του Μπελογιάννη προς το ΠΓ, την 26/6/1950, διαβάζουμε: «Υπόθεση εφημερίδας είχε βαλτώσει σε μεγάλο σεχταρισμό από πλευρά μας και πολιτικάντικους λογαριασμούς από πλευρά του 22 Μιχάλη Κύρκου. Αν ο 22 δε δεχτεί να τη βγάλει τώρα αμέσως πρέπει να τραβήξουμε με Α. Φ. ή με τον 10 Χρηστάκος. Ολοι είναι άσπρος σκύλος μαύρος σκύλος και ο 22 μαζί. Μοναδική τους επιδίωξη να φτιάξουν κόμμα. Τους αλωνίζουν όλες οι κατασκοπείες». 16
Χρήσιμα συμπεράσματα για το σήμερα και ιδιαίτερα για την πολιτική συμμαχιών του ΚΚΕ. Πολλαπλές οι αποδείξεις για το πόσο επιζήμιες είναι οι πολιτικές συνεργασίες, γεγονός που επιβεβαιώθηκε και με την υπόθεση του ενιαίου Συνασπισμού το 1989 - 1991 αλλά και οι κίνδυνοι για την αυτοτέλεια του ΚΚΕ, την οποία υπονομεύουν μαζί με τους αστούς και οι «πολιτικοί σύμμαχοι», στοχεύοντας σε ένα ΚΚΕ εντός των τειχών του αστικού συστήματος.
Ποιος ήταν ο Μπελογιάννης
Γεννημένος το 1915 στην Αμαλιάδα, από μαθητής ακόμα του Γυμνασίου, οργανώνεται στην ΟΚΝΕ, παίρνει μέρος πρωτοστατώντας σε δύο μαθητικές απεργίες και διώκεται για τη συμμετοχή του σε αγροτική κινητοποίηση. Το 1932, σε ηλικία 17 ετών, εντάσσεται οργανωτικά στο ΚΚΕ ως φοιτητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Για την πολιτική του δράση και ιδεολογία, θα διωχθεί το 1934 από το Πανεπιστήμιο. Το 1936, χρονιά της στρατιωτικής του θητείας, καταδικάζεται σε τρίμηνη φυλάκιση, λόγω της αντιδικτατορικής του δράσης και το 1938 καταδικάζεται σε 5 χρόνια φυλακή και 2 χρόνια εξορία στην Ιο, για τη δράση του ενάντια στη μοναρχοφασιστική μεταξική δικτατορία. Τα επόμενα χρόνια βρίσκουν τον Ν. Μπελογιάννη στα κάτεργα της Αίγινας και της Ακροναυπλίας.
Στο διάστημα από το 1941 έως το 1943 θα μεταφερθεί δεσμώτης των Γερμανοϊταλών στα στρατόπεδα συγκέντρωσης Κατούνας, Βόνιτσας και Κέρκυρας. Με τη συνθηκολόγηση των Ιταλών, καταφέρνει και φεύγει για την Πάτρα από όπου για το διάστημα 1943 - 1945 είναι καπετάνιος του 8ου Συντάγματος της 3ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και αργότερα πολιτικός επίτροπος του ΔΣΕ μέχρι το τέλος του Εμφυλίου. Ακολουθεί η προσφυγιά.
Τι ήταν αυτό που έκανε τον Νίκο Μπελογιάννη ήρωα, παράδειγμα; Τι έκανε ο Μπελογιάννης, ώστε ακόμα και σήμερα νέοι άνθρωποι, που γεννήθηκαν πολλά χρόνια μετά το θάνατό του, να αισθάνονται ένα ρίγος συγκίνησης στο άκουσμα του ονόματός του ή μπροστά στο σκίτσο του, που φιλοτέχνησε με την καρδιά και το πενάκι του ο κορυφαίος Πάμπλο Πικάσο; Ο Μπελογιάννης έγινε ήρωας, γιατί έκανε το καθήκον του έως το τέλος. Ηταν συνειδητή, προμελετημένη η απόφασή του να πεθάνει. Ηξερε τι τον περίμενε, ήξερε ότι μπορούσε αν ήθελε να κερδίσει τη ζωή του. Δεν το έκανε, γιατί τον ενδιέφερε να κρατήσει τη συνείδηση και την αξιοπρέπειά του έως το τέλος, μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα.
Ο Ν. Μπελογιάννης ως στέλεχος συνδύαζε στη δουλειά του τη θεωρητική μελέτη με την πρακτική δράση και άφησε έργα όπως «Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα», τα «Κείμενα από την απομόνωση», όπου υπάρχει και το έργο του «Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας», που αποδεικνύουν ότι η ολοένα και μεγαλύτερη συνεισφορά στο Κόμμα και το κίνημα απαιτεί τη στοχοπροσήλωση στη σύνθετη, δύσκολη, μα και πιο αποδοτική δουλειά του συνδυασμού θεωρίας και πράξης. Η πίστη στο νομοτελειακό πέρασμα της κοινωνίας στον κομμουνισμό θα θεμελιώνεται στην επιστημονική κοσμοθεωρία του μαρξισμού - λενινισμού. Και θα φτάνει τη συνείδησή μας ως το ύψιστο σημείο του παραδείγματος του Μπελογιάννη. «Για το σκοπό αυτό, αγωνιζόμαστε και όταν χρειαστεί θυσιάζουμε και τη ζωή μας».
Σήμερα η ταξική πάλη μπορεί να μην απαιτεί θυσίες σαν του Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Απαιτεί, όμως, θυσίες από τις «ατομικές υποχρεώσεις» του τρόπου ζωής μιας άχαρης καπιταλιστικής καθημερινότητας, που πασχίζει να επιβάλει ως πραγματικότητα ατομικά πρότυπα και αξίες, έτσι που να ορθώνονται εμπόδια στην οργανωμένη δράση.
Πολλές φορές μας ρωτούν πώς άντεξε στην πορεία του χρόνου το Κόμμα μας, ενώ τ' άλλα κόμματα, αστικά και μικροαστικά, έρχονται και παρέρχονται, διαλύονται, δημιουργούνται νέα. Και πώς μέσα σε μια πορεία 94 και πλέον χρόνων με διώξεις, φυλακές και εξορίες, παρανομίες, δολοφονίες από κρατικούς και παρακρατικούς μηχανισμούς και εκτελέσεις μελών και στελεχών του, αλλά και με προσπάθειες υπονόμευσης του χαρακτήρα του, της ίδιας της ύπαρξής του, από τα μέσα, όπως, π.χ., με την κρίση το 1968 ή το 1991, συνεχίζει, όρθιο, ζωντανό, να δρα και να επιδρά στην πολιτική ζωή του τόπου, στις εξελίξεις, αταλάντευτα, μαχητικά, εκφράζοντας με τις θέσεις του, την πολιτική του, ό,τι πιο νέο μπορεί να εκφράσει την πορεία της Ιστορίας, την κοινωνική εξέλιξη.
Είναι δύσκολο σε ανθρώπους που δεν κατανοούν, ή κάνουν πως δεν κατανοούν, γιατί δε θέλουν, τις νομοτέλειες της κοινωνικής εξέλιξης, αλλά αντίθετα κάνουν τα πάντα για να μη γυρίσει ο τροχός της Ιστορίας, όπως οι αστοί, τα κόμματά τους, αλλά και οι κάθε λογής οπορτουνιστές που πλασάρουν «αριστερές ιδέες» υποστυλώνοντας τα θεμέλια του συστήματος, σαν τον ΣΥΡΙΖΑ, ότι η αλήθεια και το δίκιο, το μέλλον της κοινωνικής εξέλιξης, όλα αυτά ανήκουν στην πιο πρωτοπόρα κοινωνική δύναμη, την εργατική τάξη. Τη μόνη τάξη που μπορεί να κινήσει την πρόοδο της ανθρωπότητας κάνοντας το άλμα του περάσματος από την παλιά και ιστορικά ξεπερασμένη εκμεταλλευτική κοινωνία στη νέα, τη σοσιαλιστική - κομμουνιστική. Δεν μπορούν, γιατί κρίνουν με κριτήρια της παλιάς καπιταλιστικής κοινωνίας, να κατανοήσουν ότι η ύπαρξη και η δράση του ΚΚΕ είναι συνυφασμένη με την ύπαρξη της εργατικής τάξης, την ιστορική της αποστολή, που απορρέει από τη θέση της στην παραγωγή (αυτή παράγει και μάλιστα ολοένα και μεγαλύτερη αξία, την υπεραξία, περισσότερο πλούτο) και τη δράση της. Από τη δική της ανεξάντλητη δύναμη αντλεί τη δική του ζωή και ύπαρξη το Κόμμα. Και η εργατική τάξη υπάρχει και θα υπάρχει, γιατί η εργασία παράγει τον πλούτο.
Και αφού υπάρχει, και θα υπάρχει εργατική τάξη, θα υπάρχει και θα δρα και το Κόμμα της, ο ρόλος του οποίου είναι θεμελιακός για την ιστορική της αποστολή. Το ΚΚΕ άντεξε και αντέχει και θα συνεχίζει να δρα με την ίδια αταλάντευτη πίστη και στο μέλλον, γιατί η κοσμοθεωρία του θεμελιώνεται επιστημονικά από τους νόμους της ίδιας της ιστορικής εξέλιξης. Ο ιστορικός υλισμός, γενικότερα η κοσμοθεωρία του επιστημονικού κομμουνισμού είναι αξεπέραστη. Το ΚΚΕ, στηριγμένο στην επιστημονική θεώρηση ότι το πέρασμα από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό είναι νομοτελειακό και αναπόφευκτο, στηριγμένο στο μαρξισμό - λενινισμό, έχει τη δυνατότητα γνώσης και κατανόησης της ιστορικής εξέλιξης και των νομοτελειών της κοινωνικής ζωής, αλλά και τη δυνατότητα επεξεργασίας σωστής στρατηγικής και τακτικής, τη δυνατότητα μελέτης και πρόβλεψης των εξελίξεων. Είναι όροι απαράβατοι μαζί με την ενότητα των γραμμών του, τη συνειδητή πειθαρχία των μελών και στελεχών του πάνω στο Πρόγραμμά του, στη στρατηγική του και στις αρχές συγκρότησης και λειτουργίας του, για την εκπλήρωση της ιστορικής αποστολής της εργατικής τάξης. Ετσι κι αλλιώς η Γη θα γίνει κόκκινη, αλλά χωρίς επαναστατικό υποκείμενο δε γίνεται.
Και ακριβώς όλ' αυτά είναι που συγκροτούν τις αξίες των κομμουνιστών στη συνείδησή τους και στην πράξη, αξίες που έχουν τη ρίζα τους στην πιο πρωτοπόρα ανθρώπινη δράση, την επαναστατική, για την κατάργηση της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης, για την κοινωνική απελευθέρωση. Αυτή η πίστη και η συνείδηση ήταν που δημιούργησε την ανεξάντλητη δύναμη των κομμουνιστών να αντικρίζουν αλύγιστοι, ήρεμοι, το εκτελεστικό απόσπασμα των ταξικών αντιπάλων, γιατί η εκτέλεση δεν μπορούσε να σκοτώσει την πεποίθηση ότι το δίκιο ήταν με το μέρος τους, ότι η κοινωνία για την οποία αγωνίστηκαν δίνοντας και τη ζωή τους είναι νομοτελειακά η προοπτική της Ιστορίας. Αυτή θα απελευθερώσει τον άνθρωπο από την ταξική σκλαβιά. Αυτή η πίστη και η συνείδηση δεν μπορούσε να εκτελεστεί, να δολοφονηθεί, να σκοτωθεί γιατί ήταν, είναι και θα είναι ζωντανή για πάντα. Είναι η κοινωνική συνείδηση της νέας κοινωνίας.
Να πώς έδινε όλ' αυτά ο ίδιος ο Μπελογιάννης στα στρατοδικεία, υπενθυμίζοντας πως όταν ο γερμανικός φασισμός υποδούλωνε την Ελλάδα, οι κομμουνιστές ήταν στην πρώτη γραμμή της απελευθερωτικής πάλης, ενώ οι αστοί είτε συνεργάστηκαν με τον κατακτητή, είτε έφυγαν από την Ελλάδα. Οπως και μετά την απελευθέρωση μαζί με τους ιμπεριαλιστές συμμάχους τους ματοκύλισαν το λαό για να επιβάλουν το σάπιο καθεστώς τους, το ΚΚΕ τέθηκε επικεφαλής του αγώνα για μια Ελλάδα του λαού της και οι αστοί το κατηγορούσαν ως «ξενοκίνητο».
«Είμαι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ και ακριβώς για την ιδιότητά μου αυτή δικάζομαι, γιατί το Κόμμα μου παλεύει και χαράζει το δρόμο της Ειρήνης, της Ανεξαρτησίας και της Ελευθερίας. Στο πρόσωπό μου δικάζεται η πολιτική του ΚΚΕ... Οι κομμουνιστές δεν είναι όργανα των ξένων. Ο κομμουνισμός είναι πανανθρώπινο ιδανικό και παγκόσμιο κίνημα...
»Μπορεί ποτέ όργανα των ξένων να δημιουργήσουν ένα τέτοιο μεγαλειώδες κίνημα; Ποιος ξένος πράκτορας δίνει με τέτοια απλοχεριά τη ζωή του, όπως τη δίνουν χιλιάδες κομμουνιστές; Οι θυσίες αυτές μόνο με τις θυσίες των πρώτων χριστιανών μπορεί να συγκριθούν. Αλλά και πάλι υπάρχει μια διαφορά, ότι ενώ οι χριστιανοί δέχονταν το μαρτύριο και το θάνατο, ελπίζοντας να κληρονομήσουν τη βασιλεία των ουρανών, οι κομμουνιστές δίνουν τη ζωή τους μην ελπίζοντας σε τίποτα. Τη δίνουν για ν' ανατείλει στην ανθρωπότητα ένα καλύτερο, ευτυχισμένο αύριο, που αυτοί δε θα το ζήσουν. Ποιο όργανο των ξένων μπορεί να προσφέρει τη ζωή του σ' έναν τέτοιο μεγάλο σκοπό;
»Σας μίλησα για την πολιτική του ΚΚΕ. Θέλω όμως να τονίσω και αυτό: Οτι το ΚΚΕ έχει ρίζες στο λαό ποτισμένες με αίμα και δεν εξοντώνεται ούτε με στρατοδικεία, ούτε με εκτελεστικά αποσπάσματα. Η πολιτική του απόβλεπε πάντοτε στο καλό του λαού και της χώρας μας. Σ' αυτό αποβλέπει και σήμερα. Γι' αυτό και ο λαός το υποστηρίζει. (...) Γι' αυτή μας την πολιτική με δικάζετε. Δεν ζητώ την επιείκειά σας. Θα δεχτώ με περηφάνια και στωικότητα την καταδίκη μου και θαρραλέα θα αντιμετωπίσω ακόμη και το εκτελεστικό σας απόσπασμα».
(Αποσπάσματα από την απολογία του Νίκου Μπελογιάννη, στην πρώτη δίκη, το Νοέμβρη του 1951)
«Κατατέθηκε εδώ πέρα ότι κάθε κομμουνιστής είναι κατάσκοπος, ότι οι κομμουνιστές δεν είναι Ελληνες, ότι το ΚΚΕ δεν είναι ελληνικό. Νομίζω ότι ο πατριωτισμός ενός κόμματος δεν κρίνεται απ' τα λόγια... ο πατριωτισμός ενός κόμματος ή και ατόμων ακόμα κρίνεται όταν κινδυνεύει η ανεξαρτησία, η ελευθερία και η ακεραιότητα της Πατρίδας μας... Και αν θελήσει κανείς με τέτοια κριτήρια να κρίνει το ΚΚΕ, θα δει ότι δεν είναι κόμμα προδοτικό, αλλά αντίθετα είναι καθαρά ελληνικό και πατριωτικό... Είναι κοινό μυστικό ότι το ΚΚΕ έχει παράνομο μηχανισμό... Ο παράνομος μηχανισμός είναι μια κατάσταση νόμιμης άμυνας, όταν υπάρχουν νόμοι 509 και άλλα, για να μπορέσει να διατηρηθεί το κόμμα που βρίσκεται στην παρανομία. Το ΚΚΕ εδώ στην Ελλάδα είναι από το 1925 στην παρανομία, από τον καιρό του Πάγκαλου... Ενας καινούργιος πόλεμος δεν πρέπει να βρει την Ελλάδα αντίθετη στη Σοβιετική Ενωση, με την οποία δε μας χωρίζει τίποτα και στο κάτω-κάτω της χρωστούμε και τη λευτεριά μας... Μέσα στα πλαίσια της πολιτικής που εξυπηρετεί την Ελλάδα παρακολουθούμε όλες τις εκδηλώσεις της πολιτικής ζωής της χώρας, και μας ενδιαφέρουν όλοι οι τομείς της, και ο πολιτικός και κοινωνικός, και φυσικά και κάθε ενδεχόμενο πολεμικής προετοιμασίας που κάνει η χώρα... Εμείς πιστεύουμε στην πιο σωστή θεωρία που διανοήθηκαν τα πιο προοδευτικά μυαλά της ανθρωπότητας. Και η προσπάθειά μας, ο αγώνας μας, είναι να γίνει αυτή η θεωρία πραγματικότητα για την Ελλάδα και τον κόσμο ολόκληρο...
»Αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από τους κατηγόρους μας... Ακριβώς αγωνιζόμαστε για να ξημερώσουν στη χώρα μας καλύτερες μέρες, χωρίς πείνα και πόλεμο... και, όταν χρειαστεί, θυσιάζουμε και τη ζωή μας...Ετσι αγαπάμε εμείς την Ελλάδα, με την καρδιά μας και με το αίμα μας».
(Αποσπάσματα από την απολογία του Νίκου Μπελογιάννη, στη δεύτερη δίκη, το Φλεβάρη του 1952)
«Αυτή είναι η ελευθερία του κομμουνιστή. Αυτή η ελευθερία να αγωνίζεται για να ανατρέψει την ταξική σκλαβιά κάτω απ' οποιεσδήποτε συνθήκες. Απ' αυτό απορρέει και η δύναμη της αντοχής των κομμουνιστών. Δύναμη που αναδεικνύει τις αξίες του αγώνα, της ανιδιοτέλειας στην καθημερινή ακατάπαυστη προσφορά τους, με μόνο αντάλλαγμα τη δικαίωση της εκπλήρωσης του καθήκοντος. Να αντιπαλεύουμε το σύστημα ως την ανατροπή του για την οικοδόμηση της κομμουνιστικής κοινωνίας».
Ο Νίκος Ζαχαριάδης για τον Νίκο Μπελογιάννη
Με αφορμή την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη, σε ειδική έκδοση του παράνομου «Ριζοσπάστη» τον Απρίλη του 1952, δημοσιεύθηκε ανοιχτό γράμμα του Νίκου Ζαχαριάδη, που γράφτηκε στις 9 του Απρίλη και απευθυνόταν «σε Επονίτες και Επονοπούλες». Να τι έγραψε ανάμεσα σε άλλα.
«Ο Μπελογιάννης έζησε και πάλεψε σαν ένας σεμνός, δημιουργικός, αφανής αγωνιστής, που πάντα όλα όσα είχε τάδινε, δίχως καμιά επιφύλαξη, χωρίς καμιά επίδειξη, για το λαό, στο κίνημα...
Και απ' τη στιγμή που διάλεξε ο νεαρός Μπελογιάννης το δρόμο της τιμής, του χρέους, του αγώνα, όλα τ' άλλα μπαίνουν στην μπάντα. Απ' τα πρώτα κιόλας βήματα γνώρισε δυσκολίες, στερήσεις, όλη την αδυσώπητη απαιτητικότητα, που έχει ο αγώνας, τη σκληρότητα του εχθρού, την υποχρέωση να 'σαι έτοιμος για όλα, να τα δίνεις όλα και, όταν αυτό χρειάζεται, και τη ζωή σου ακόμα. Ολοκληρωτικό δόσιμο που δε γνώρισε ποτέ δισταγμό, ταλάντευση, υποχώρηση, τέτοια είναι η ζωή του Μπελογιάννη....
Ο Μπελογιάννης σαν αγωνιστής και κουκουές συγκέντρωνε και εκείνες τις αγωνιστικές αρετές, που ακριβώς μας τον προβάλλουν και σαν παράδειγμα για μίμηση. Ο Μπελογιάννης ήταν μια πολύπλευρη συνθετική, δυναμική προσωπικότητα. Μελέτησε βαθιά το μαρξισμό - λενινισμό και κάτω από το φως του και τα νεοελληνικά μας προβλήματα. Αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς του ήταν και τα δυο έργα του "Η οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας" και η "Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας". Η αγωνιστική φυσιογνωμία του Μπελογιάννη διαμορφώθηκε μέσα στο σκληρό και δύσκολο σχολειό της ταξικής πάλης. Ο Μπελογιάννης πέρασε από μπουντρούμια και βασανιστήρια. Εκανε χρόνια σε φυλακές και εξορίες. Καθοδήγησε μαζικές λαϊκές κινητοποιήσεις και αγώνες. Δούλεψε σαν οργανωτικό στέλεχος και καθοδηγητής σε κομματικές οργανώσεις. Απ' τον ένοπλο αγώνα πέρασε στην ακόμα πιο δύσκολη παράνομη δουλειά, όπου ανάπτυξε πλατιά το συνδυασμό της νόμιμης με την παράνομη δουλειά, σωστά χρησιμοποίησε τις νόμιμες δυνατότητες για ν' αναπτύξει πιο πολύ το μαζικό κίνημα. Πάλεψε στο ιδεολογικό μέτωπο σαν κομμουνιστής δημοσιογράφος και σα διευθυντής του οικονομικο-πολιτικού περιοδικού "Ελεύθερος Μωρηάς". Αγωνίστηκε ενάντια στους Ιταλογερμανούς καταχτητές και αναδείχτηκε σε ανώτερο στέλεχος στο ΔΣΕ. Δούλεψε στο δεύτερο ένοπλο αγώνα στην αρχή στο Μωρηά και μετά πολέμησε στη Βόρεια Ελλάδα, όπου, στις επιχειρήσεις του Γράμμου, στα 1948, τραυματίστηκε σοβαρά στη μάχη στο Γκόλιο - Κάμενικ.
Ετσι με βαθιά μαρξιστική - λενινιστική κατάρτιση, στέρεα θεμελιωμένος στα νεοελληνικά προβλήματα και με το ολόπλευρο ατσάλωμα, που πήρε δουλεύοντας σ' όλους τους τομείς του λαϊκού επαναστατικού αγώνα, ο Μπελογιάννης αναδείχτηκε σε πολιτικό, οργανωτή, πολέμαρχο, στοχαστή - μελετητή. Και μέσα στο κόμμα σαν οργανωτικό στέλεχος και σαν προπαγανδιστής - διαφωτιστής στις πλατιές μάζες, και σαν οργανωτής και καθοδηγητής στους λαϊκούς αγώνες, και με την πένα και με το λόγο και με το όπλο και με το οργανωτικό του ταλέντο, ο Μπελογιάννης τάβγαλε άξια πέρα σ' όλα τα χαρακώματα της πάλης...
Το Μπελογιάννη, που ήταν πάντα γελαστός, πρόθυμος, ανοιχτόκαρδος, τον χαραχτήριζε μια ρωμαλέα αισιοδοξία, στηριγμένη στην απέραντη πίστη του και στην απόλυτη βεβαιότητα για την τελική έκβαση του αγώνα του λαού μας. Αχτινοβολούσε σιγουριά, πεποίθηση, ηρεμία, ψυχραιμία, θέληση, αποφασιστικότητα.
Πάντα σεμνός και μετρημένος, ο Μπελογιάννης δεν ήξερε τι πάει να πει επίδειξη, φούσκωμα, αυτοϊκανοποίηση, κομπασμός. Τον χαραχτήριζε αυτό που λέμε καλή κομματική μετριοφροσύνη. Ηταν απαιτητικός και προς τον εαυτό του πρώτα, μα και προς τους άλλους. Ο Μπελογιάννης ήταν απόλυτα ξένος προς κάθε συγκαταβατικότητα και υποχωρητικότητα δίχως αρχές, είτε κολακεία προς τα πάνω, όπως δεν ανεχόταν και κανενός είδους ξεσκονίσματα. Και όπως βαθιά, αυτοκριτικά, εξέταζε και μελετούσε κάθε δική του πράξη και ενέργεια, έτσι και αυστηρά κριτικά έλεγε καθαρά και λέφτερα τη γνώμη του και προς τα κάτω και προς τα πάνω...
Σε όλη του την κομματική ζωή και ιδιαίτερα ύστερα απ' την υποχώρησή μας, ο Μπελογιάννης πάλεψε αμείλιχτα και αδιάλλαχτα για την κομματική γραμμή, για την ενότητα του κόμματος. Ηταν αδυσώπητος ενάντια στους λιπόψυχους, στους λιποτάχτες, στους συνθηκολόγους, τους οπορτουνιστές, τους πουλημένους "αντιηγετικούς", ενάντια σε όλους τους κρυφούς και φανερούς εχθρούς του λαού και του κόμματος. Μ' αυτούς ο Μπελογιάννης δεν είχε υποχωρήσεις, δε γνώριζε συμβιβασμούς.
Την αφοσίωσή του στο ΚΚΕ και στον αγώνα την έφτανε μέχρι την ακρινή συνέπειά της, μέχρι την αυτοθυσία. Αυτό τόδειξε στην πράξη. Εδωσε τη ζωή του έτσι όπως έπρεπε, αφού πάλεψε, αντιμετώπισε, αποστόμωσε και κατακουρέλιασε τους δήμιούς του, τους σφαγιαστές του λαού μας. Και με το παράδειγμά του αυτό τσαλαπάτησε όλα τα σκουλήκια και όλους τους φιλοτομαριστές που σπάνε μπροστά στον εχθρό και ανταλλάσσουν το τομάρι τους με την προδοσία και την αιώνια ατίμωση. Το Μπελογιάννη ακριβώς γιατί έπεσε παλικαρίσια θα τον τιμά ο λαός αιώνια (...). Το Μπελογιάννη τον χαραχτήριζε ακόμα ο πιο γνήσιος προλεταριακός διεθνισμός. Ο Μπελογιάννης μαζί με όλο το κόμμα κρατούσε πάντα ανοιχτό μέτωπο στο σοβινισμό και το μεγαλοϊδεάτικο, μεγαλοελλαδίτικο εθνικισμό. Αγαπούσε με όλη του την ψυχή τη Σοβιετική Ενωση και ένα απ' τα πιο γλυκά όνειρά του ήταν να πάει να τη δει, να γνωρίσει τους ανθρώπους, τα έργα και τις καταχτήσεις της χώρας του Λένιν, του Στάλιν, του μπολσεβικισμού».
Σημειώσεις:
1. Κ. Ζαμπαθά: «Ν. Μπελογιάννη - Ν. Πλουμπίδης», σελ. 86
2. Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον εμφύλιο στη χούντα», τ. Α, σελ. 273
3. Σπ. Λιναρδάτου, ό.π.
4. Λ. Κύρκου: «ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΑ», σελ. 153
5. Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον εμφύλιο στη χούντα», τ. Α., σελ. 387 - 388
6. Στ. Κασιμάτη: «Οι παράνομοι», σελ. 588
7. Σπ. Λιναρδάτου «Από τον εμφύλιο στη χούντα» τ. Β, σελ. 21 - 22
8. Π. Ανταίου: «Ν. Ζαχαριάδης, θύτης και θύμα», σελ. 508
9. Ντ. Κουσίδου - Στ. Σταυρόπουλου, «Αριστερή Νεολαία Ελλάδας», σελ. 9
10. Στ. Κασιμάτη: «Οι παράνομοι» σελ. 585 - 586
11. Λ. Κύρκου: «ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΑ», σελ. 153
12. Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον εμφύλιο στη χούντα», Τ. Α., σελ. 210 - 211
13. Σπ. Λιναρδάτου: «Από τον εμφύλιο στη χούντα» τ. Α, σελ. 216 - 217
14. Κ. Ζαμπαθά, ό.π., σελ. 87
15. Κ. Ζαμπαθά, ό.π.
16. Στ. Κασιμάτη: «Οι παράνομοι», σελ. 202.