Η ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΟΥΚΛΑΣ 1331-1350

«Στην Ευρώπη σε κάθε εμφάνιση πανώλης ή και άλλης επιδημίας, ενοχοποιούνταν πάντοτε οι Εβραίοι και μερικές φορές οι τσιγγάνοι. 

Για τον λόγο αυτό, σε καιρό επιδημιών, αλλά και μετά τη λήξη τους, συνηθιζόταν, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και στα Επτάνησα, η οργάνωση λιτανειών και η θεμελίωση ναών, αφιερωμένων σε αγίους-προστάτες για να τους λυτρώσει από το κακό των άπιστων Εβραίων.
Κάθε φορά η νόσος επέφερε δραματικές αλλαγές και στις σχέσεις Εβραίων και χριστιανών οδηγώντας στην κατάρρευση δομές μακράς διάρκειας.
Η αιτία αυτής της δοξασίας υποδαυλιζόταν για συγκεκριμένο λόγο από την Καθολική Εκκλησία και ξεκινά από πολύ μακριά:
Το 1348, όταν η πανώλη/πανούκλα θέριζε τη Μεσαιωνική Ευρώπη, στο στόχαστρο των πανικόβλητων Χριστιανών βρέθηκαν οι Εβραίοι. Αποφάσισαν ότι αυτοί, ως πράκτορες του Διαβόλου, δηλητηρίαζαν τα πηγάδια για να τους εξολοθρεύσουν.

Η πανώλη, βεβαίως, προήλθε από μολυσμένους αρουραίους. Ξέσπασε το 1331 στην Κίνα, μεταφέρθηκε στη Συρία το 1339 και το 1345 κατέληξε στην πόλη Κάφα, στην Κριμαία. 

Η Κάφα βρισκόταν υπό τον έλεγχο Γενοβέζων, οι οποίοι είχαν ένα εξαιρετικά αναπτυγμένο εμπορικό δίκτυο. Ταξίδευαν σε όλη την Ευρώπη και όπου πήγαιναν έφερναν μαζί τους την πανούκλα. 

Η πανούκλα αποδεκάτισε το 1/3 του πληθυσμού, περίπου 20.000.000 στην Ευρώπη του Μεσαίωνα.
Ανάμεσά τους ήταν και πολλοί Εβραίοι, που κατά τους πιο φανατικούς Χριστιανούς, εκείνοι ήταν υπεύθυνοι για την επιδημία. 

Το θέμα ξεκίνησε από το ότι πράγματι είχαν σημειωθεί λιγότεροι θάνατοι μεταξύ των εβραϊκών πληθυσμών, όμως εξαιτίας των διαφορετικών συνθηκών υγιεινής. Στο περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούσαν τότε οι περισσότεροι χριστιανικοί πληθυσμοί δεν υπήρχαν σοβαροί κανόνες υγιεινής. Μάλιστα, πολλοί είχαν τη συνήθεια να ζουν μαζί με τα ζώα τους και δεν καθάριζαν τις αυλές από τα περιττώματα. 

Αντίθετα, οι θρησκευτικές τελετές των Εβραίων απαιτούσαν συχνό καθαρισμό του σώματος και των άκρων τους. 

Είναι επίσης πολύ πιθανό να καθυστέρησε να μεταδοθεί η νόσος σε αυτούς, επειδή κατοικούσαν σε γκέτο, αποκομμένοι από τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Για την εξάπλωση της πανώλης στην Ευρώπη την ευθύνη δεν είχαν οι Εβραίοι, αλλά η Καθολική Εκκλησία. 

Το 1233 ο Πάπας Γρηγόριος Θ΄ είχε διατάξει να σφάζονται οι γάτες, γιατί πίστευε ότι αντιπροσώπευαν τον Σατανά. 

Τα ποντίκια πολλαπλασιάστηκαν μαζικά χωρίς τις γάτες και θεωρείται ότι αυτό πυροδότησε την επιδημία πανούκλας στην Ευρώπη, από τους αρουραίους που έβγαιναν από τα εμπορικά καράβια στα ευρωπαϊκά λιμάνια.

Το 1348 στη Γενεύη, ο Κόμης Σαβόι συνέλαβε όλους τους Εβραίους της περιοχής και τους βασάνισε σκληρά. 

Φυσικά, στο τέλος, —τι να έκαναν;— “ομολόγησαν” ότι εκείνοι έφεραν την πανώλη. Τα νέα ταξίδεψαν γρήγορα σε όλη την Ευρώπη. 

Ο φανατισμένος πληθυσμός άρχισε να καίει τους Εβραίους ζωντανούς. Όλους τους Εβραίους στη Βασιλεία της Ελβετίας, 900 Εβραίους στο Στρασβούργο, αμέτρητες σφαγές σε όλο το μήκος του Ρήνου, 6.000 Εβραίους στο Μάιντς της Γερμανίας, αλλά και στην Κολονία, την Αμβέρσα, τις Βρυξέλλες κ.α.
Ο Πάπας Κλήμης ΣΤ΄, αφού είχε απομακρυνθεί η κοινή γνώμη από τις ευθύνες της Εκκλησίας για την επιδημία, εξέδωσε παπική βούλα, η οποία απαγόρευε τις σφαγές των Εβραίων και τους απάλλασσε από τις ευθύνες.

Πίσω από αυτές τις σφαγές παρών πάντα ο ανταγωνισμός στα οικονομικά συμφέροντα, αλλά και η εκμετάλλευση των μεγάλων εβραϊκών περιουσιών, που άφηναν πίσω τους όσοι αφανίζονταν. 

Κάτι ανάλογο με τον αφανισμό τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και τους προηγούμενους διωγμούς.
Αυτό κράτησε μέχρι περίπου το 1350, αλλά η ρετσινιά ποτέ δεν έφευγε από τους Εβραίους, και σε κάθε επιδημία επανερχόταν, αν και όχι με την αρχική ένταση.»
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΒΙΤΣΟΣ «ΟΙ ΖΑΚΥΝΘΙΝΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ, 15ος αι. -20ος αι.», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ

Dionisis Vitsos