Η ματωμένη Πρωτοχρονιά του 1944
στο Τσαλ Νταγ της Δράμας
Την Πρωτοχρονιά του 1944, διαπράχθηκε στα βουνά της Δράμας ένα αποτρόπαιο ομαδικό έγκλημα από συμμορίες ακροδεξιών, υπό τις διαταγές ενός βρετανού ταγματάρχη, του Μίλερ, ο οποίος μάλιστα ήταν και σύνδεσμος στην Ελλάδα του Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής. Ήταν η σφαγή σε μία χαράδρα του Τσαλ-Νταγ των ανταρτών του τμήματος «Ρήγας Φεραίος» του ΕΛΑΣ.
Πρόκειται για ένα ύπουλο κι απάνθρωπο έγκλημα, μία πραγματική παγίδα θανάτου, που σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από τις εθνικιστικές ομάδες του Αντώνη Φωστηρίδη (Αντών Τσαούς), σε συνεργασία με τους Άγγλους, που έγινε με τον ερχομό του 1944, την 1η Ιανουαρίου στα βουνά της Λεκάνης (Τσαλ-Νταγ) και στην οποία έχασαν με φριχτό τρόπο τη ζωή τους 17 ηρωϊκοί ΕΛΑΣίτες αντάρτες.
Στο βουνό Τσαλ-Νταγ, δρούσε το τμήμα «Ρήγας Φεραίος» του ΕΛΑΣ, πολεμώντας τους Βούλγαρους φασίστες κατακτητές. Για την αποτελεσματικότερη πάλη κατά των ξένων επιδρομέων, ο ΕΛΑΣ πρότεινε συνεργασία στο ένοπλο τμήμα του Τσαούς Αντών που δρούσε στην ίδια περιοχή. Μετά από συζητήσεις ανάμεσα στα δύο μέρη, αποφασίστηκε οι άνδρες των δύο τμημάτων να γιορτάσουν με κοινό τραπέζι την Πρωτοχρονιά του 1944, προκειμένου να γνωριστούν μεταξύ τους για να υπάρξει κοινή δράση κατά των κατακτητών.
Για τις προδοτικές αυτές "υπηρεσίες" του, ο Φωστερίδης έγινε αργότερα βουλευτής του ελληνικού κοινοβουλίου (βουλευτής Δράμας με τον «Ελληνικό Συναγερμό.» )
Οι δύο διαφορετικές αντιστασιακές οργανώσεις δρούσαν διάσπαρτα σε δικιές τους περιοχές (λημέρια) στα όρη Παγγαίο, Φαλακρό, Μενοίκιο και Λεκάνη και στα δάση της Ελατιάς (Καρά -Ντερέ) και του Κοτζά - Ορμάν και είχαν συνεργαστεί περιστασιακά μέχρι τα τέλη του 1943.
Στόχος των Άγγλων να εμποδίσουν ανάπτυξη του ΕΛΑΣ
Ο ΕΛΑΣ από το Σεπτέμβριο του 1943 άρχισε να οργανώνεται και να αναπτύσσεται στην περιοχή ως 26ο Σύνταγμα επιζητώντας την ένταξη όλων των αντιστασιακών ομάδων στη δύναμή του.
Οι Άγγλοι, ενώ στην αρχή εφοδίαζαν με όπλα και χρήματα όλες τις αντιστασιακές οργανώσεις, την περίοδο 1943-44 όταν ο πόλεμος άρχισε να γέρνει υπέρ των συμμάχων, ενίσχυαν με κάθε μέσο μόνο τις εθνικιστικές ομάδες, με σκοπό να εξουδετερώσουν τον ΕΛΑΣ και να εμποδίσουν μετά τη λήξη του πολέμου το ρεύμα προς τα αριστερά.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Άγγλος ταγματάρχης Μίλερ, 1 που ήταν σύνδεσμος του στρατηγείου της Μέσης Ανατολής με τον ΕΛΑΣ Ανατολικής Μακεδονίας, το Δεκέμβριο του 1943 μετεπήδησε στο τμήμα του Αντών Τσαούς.
Σύμφωνα με τον Βαγγέλη Κωστούδη, καπετάνιο του 19ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ που δρούσε στην περιοχή των Σερρών, οι Άγγλοι για να ενισχύσουν τα αντικομμουνιστικά στοιχεία που δρούσαν στην Ανατολική Μακεδονία και να φρενάρουν την διαρκώς συνεχιζόμενη ανάπτυξη των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, έστειλαν τον ταγματάρχη Μίλερ στις γραμμές του Αντών Τσαούς, για να συντονίζει τη δράση τους ενάντια στον ΕΛΑΣ.
Σύμφωνα με τον Βαγγέλη Κωστούδη, καπετάνιο του 19ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ που δρούσε στην περιοχή των Σερρών, οι Άγγλοι για να ενισχύσουν τα αντικομμουνιστικά στοιχεία που δρούσαν στην Ανατολική Μακεδονία και να φρενάρουν την διαρκώς συνεχιζόμενη ανάπτυξη των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, έστειλαν τον ταγματάρχη Μίλερ στις γραμμές του Αντών Τσαούς, για να συντονίζει τη δράση τους ενάντια στον ΕΛΑΣ.
Όπως σημείωσε:
Το ραντεβού μεταξύ των δύο αντάρτικων τμημάτων κλείστηκε σε μία χαράδρα μεταξύ της Μπόεβας (Καστανωτού) και Όβαβτζικ (Δρυμότοπου) Δράμας όπου είχαν το λημέρι τους οι αντάρτες του «Ρήγα Φεραίου» και όπου περίμεναν τους επισκέπτες τους κάνοντας τις ανάλογες προετοιμασίες.
Τα χαράματα της Πρωτοχρονιάς, ο ΕΛΑΣίτης σκοπός του λημεριού, διέκρινε αυτούς που περίμενε:
Ο Μίλερ, ερχόμενος από το Γενικό Αρχηγείο, πέρασε από τα δικά μας τμήματα για να πάει στο Παγγαίο. Είχαμε αυστηρή διαταγή να τον προστατέψουμε για να περάσει με ασφάλεια. Κάποια στιγμή ο Ραφτούδης μου λέει: «Θα του ζητήσω να μας κάνει ρίψεις οπλισμού και αν αρνηθεί θα τον απειλήσω». Η αλήθεια είναι ότι δικαιούμασταν μια τέτοια ρίψη με πολεμικό υλικό. Όμως εκβιασμός δεν χωρούσε. 2
Αντών Τσαούς
Η χαράδρα του θανάτου
Το ραντεβού μεταξύ των δύο αντάρτικων τμημάτων κλείστηκε σε μία χαράδρα μεταξύ της Μπόεβας (Καστανωτού) και Όβαβτζικ (Δρυμότοπου) Δράμας όπου είχαν το λημέρι τους οι αντάρτες του «Ρήγα Φεραίου» και όπου περίμεναν τους επισκέπτες τους κάνοντας τις ανάλογες προετοιμασίες.
Τα χαράματα της Πρωτοχρονιάς, ο ΕΛΑΣίτης σκοπός του λημεριού, διέκρινε αυτούς που περίμενε:
Τους άνδρες του Αντών Τσαούς αρκετούς πολίτες από τα γύρω χωριά που κατευθύνονταν προς το λημέρι σε πανηγυρική πορεία. Κι ενώ αυτός τους καλωσόριζε, οι επισκέπτες ρίχτηκαν επάνω του και τον έσφαξαν. Ενώ αμέσως μετά κύκλωσαν τις καλύβες των ΕΛΑΣιτών και τους εξόντωσαν όλους, συνολικά 17 άντρες στον ύπνο τους. Από τγη σφαγή, γλύτωσε μόνο ο μάγειρας του «Ρήγα Φεραίου» που εκείνη τη στιγμή έλειπε από το λημέρι.Το αποτρόπαιο έγκλημα, που έγινε με την προτροπή του Άγγλου ταγματάρχη Μίλερ, βρήκε την επιβράβευσή τους και από τους κατακτητές.
Οι άνδρες του Αντών Τσαούς παρουσίασαν τα κεφάλια των τραγικά δολοφονημένων ανταρτών του ΕΛΑΣ στον Βούλγαρο πρόεδρο της κοινότητας Πλατανιάς κι αυτός, για ανταμοιβή, τους χάρισε δύο μικρά αυτόματα όπλα και το υπέρογκο για την εποχή εκείνη ποσό των 700.0000 λέβα. 3
Παραθέτουμε αυτές τις δυο εικόνες, αντί άλλων βιογραφικών του στοιχείων ή δικών μας χαρακτηρισμών.
 |
«Η συμμορία του “ήρωα της εθνικοφροσύνης” Αντών-Τσαούς με τους Βούλγαρους συμμάχους τους.
Από αριστερά Ουζούνης, Γεώργιος Σκαρλατάκης, Νικόλαος Τεζόπουλος. Στη μέση και την άκρη με τα μαύρα Βούλγαροι στρατιώτες.
Στα πόδια τους σφαγμένοι, οι αντιστασιακοί και μέλη του ΕΑΜ: Ηλίας Νταγνιτζής, Μιχάλης Πορφίδης, Γιουμουρτζής, Δ. Παπαδόπουλος, Τσότσογλου και Καραγιαννίδης.» Πηγή φωτογραφίας: Κόκκινος φάκελος
|
Όπως έγραψε ο ιστορικός Τάσος Χατζηαναστασίου, οι πόντιοι οπλαρχηγοί στα όρη της Λεκάνης (Τσαλ-Νταγ) εκτιμώντας ότι ο ΕΛΑΣ θα επιχειρούσε να επεκτείνει την επιρροή του και στην περιοχή τους, όπως είχε γίνει νωρίτερα στο Παγγαίο, έδρασαν άμεσα και αποφασιστικά.
«Έτσι ξεγέλασαν τους ανενημέρωτους για τα γεγονότα στο Παγγαίο αντάρτες του «Ρήγα Φεραίου» και τους επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά, ενώ οι τελευταίοι τους περίμεναν για να συνεορτάσουν την Πρωτοχρονιά του 1944». Οι άνδρες του Φωστερίδη σκότωσαν 16-19 αντάρτες του «Ρήγα Φεραίου» και αιχμαλώτισαν άλλους δύο. Έτσι οι Πόντιοι οπλαρχηγοί εκδίωξαν ουσιαστικά από την περιοχή τους τον ΕΛΑΣ και μόνο ένα μικρό τμήμα παρέμεινε στην περιοχή του Κοτζά-Ορμάν, υπό τον Νίκο Χατζηνικολάου (Καπετάν-Μαύρος). 4
Οι δολοφονημένοι ΕΛΑΣίτες
Τα ονόματα των δολοφονημένων ΕΛΑΣιτών που έγινε δυνατό να εξακριβωθούν τα επόμενα χρόνια, ήταν:
1. Μιχάλης Γεωργιάδης ή Παπέκης του Χαράλαμπου (ψευδώνυμο «Γέρο Σπάρτακος»), 62 ετών, κάτοικος Νικηφόρου Δράμας, μέλος του ΚΚΕ, εξόριστος από τη δικτατορία Μεταξά, από τους πρωτεργάτες της εξέγερσης της Δράμας το Σεπτέμβριο του 1941.
2. Δημήτριος Κατσακούλης, από το ΦΩτολείβος Δράμας.
3. Κώστας Μαυρίδης, τσαγκάρης από την Καβάλα.
4. Καπετάν Διάκος (αγνώστων λοιπών στοιχείων)
5. Νίκος Ράτσιος ή Ρόμπτσιος (ψευδώνυμο «Νταβέλης»), παλιίο στέλεχος του ΚΚΕ, υπάλληλος της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιριμών Καβάλας
6. Δράκος (αγνώστων λοιπών στοιχείων)
7. Τάσος (αγνώστων λοιπών στοιχείων)
8. Καρατσόλης (αγνώστων λοιπών στοιχείων)
9. Νίκος Τερζής-Τσελέγκας, 24 χρόνων από το Ροδολίβος Σερρών, μέλος του ΚΚΕ, εθελοντής στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41
10. Φίλιππος Κινάζης, τσαγκάρης από την Καβάλα
11. Πρόδρομος Μπαχτετζής («Γεροβοριάς») από την Καβάλα
12. Φλώρος (αγνώστων λοιπών στοιχείων)
13. Παστουρματζής (αγνώστων λοιπών στοιχείων), παλιός αγωνιστής και πρωτοπόρος αντάρτης από το 1941
14. ΕΠΟΝίτης, έφηβος (αγνώστων λοιπών στοιχείων)
15. Ευσέβιος Μηλάς, 35 ετών, κάτοικος Νιγρίτας Σερρών, εξόριστος στον Άη-Στράτη από όπου δραπέτευσε με τη βοήθεια του ΕΛΑΝ στις 17-6-1943
16. Σάββας Ελίδης από την Καβάλα, καπνεργάτης, μέλος της ΟΚΝΕ, είχε φυλακιστεί στο Ιτζεδίν από τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου. 5
Η μπαμπεσιά
Την μπαμπεσιά του βρετανού ταγματάρχη και των ανδρών του Αντών Τσαούς, περιέγραψε ο καπετάν-Μαύρος, επικεφαλής ενός από τα τέσσερα καπετανάτα του ΕΛΑΣ στο Τσάλ-Νταγ:
Ήταν 5 το πρωί της Πρωτοχρονιάς όταν η ληστοσυμμορία του Τσαούς Αντών και χωρικοί της Μπόεβας και Όβατζικ, ήρθαν στα λημέρια. Ο σκοπός τους γνώρισε και με το χαμόγελο στα χείλη τους ευχήθηκε για το καλό του χρόνου. Που να φανταστεί ο καϋμένος ότι έρχονταν με αυτό το σκοπό.
Τον πλησίασαν, τον αφόπλισαν, τον φίμωσαν, τον έδεσαν στην οξιά και όρμησαν σαν θηρία κυκλώνοντας τα καλύβια μας. ΟΙ αντάρτες μας όλοι κοιμούνταν ήσυχοι. Ο Τσαούς Αντών αφού κύκλωσε τα καλύβια, έδωσε το σύνθημα και τα αυτόματα άρχισαν να βάλουν ενάντια στους κοιμισμένους αντάρτες μας και πολλοί από αυτούς δεν ξύπνησαν ξανά. 6
Ο αντάρτης Κώστας Τσιατμάς που έφθασε λίγο αργότερα στον τόπο της τραγωδίας με την ομάδα του αναφέρει :
«Ω ! Θεέ μου, τι να δούμε; Οι δεκαέξι σύντροφοί μας σκοτωμένοι από τους εγκληματίες του Αντών Τσαούς. Όπως διαπιστώσαμε αμέσως μετά . . . ξεγέλασαν το σκοπό, τον πλησίασαν με κόλπο, τον αφόπλισαν, τον φίμωσαν για να μη φωνάξει και τον έδεσαν σε μια οξιά. Σε συνέχεια σκότωσαν εν ψυχρώ τα δεκάξι παλικάρια. Την ώρα εκείνη ο γερο-Σπάρτακος τράβηξε το μπιστόλι και έριξε νεκρό έναν από τους εγκληματίες, αλλά κι ο ίδιος έπεσε νεκρός με μια σφαίρα στην καρδιά. Νεκροί ήταν ο Νταβέλης, ο καπετάν Διάκος, ο Δράκος, ο Τάσος, ο Καρατσόλης, ο Τσελέγκας, ο Φλώρος, ο μικρός επονίτης των άλλων δεν θυμάμαι τα ονόματα»
Την μπαμπέσικη δολοφονία των ανταρτών του ΕΛΑΣ ακολούθησαν οι –συνηθισμένες για τέτοιους δολοφόνους- φρικαλεότητες που περιγράφονται σε τοπικό τραγούδι που γράφτηκε για το λόγο αυτό και διέσωσε ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης Ηλίας Ε. Σαπρανίδης· το τραγουδούσαν στο χωριό του.
Πρωτοχρονιά
Την πρώτη μέρα της χρονιάς
Θέλησαν οι εχθροί μας
Με κόλπο να διαλύσουνε
Τη λαϊκή ορμή μας.
Μας είπανε πως θέλουνε
Μαζί μας να γιορτάσουν,
Μα ο σκοπός τους ήτανε
τ’ αδέλφια μας να σφάξουν.
Πιστοί στη συνεννόηση
Επήγαν δίχως όπλα
«ψηλά τα χέρια» ακούσανε
προτείνοντας τα όπλα.
Αφού τους εσκοτώσανε
Με κοφτερούς μπαλντάδες
Στα δέντρα τα κεφάλια τους
Κρεμάσαν οι φονιάδες.
Τσιγάρο τους εβάλανε
Στο στόμα για να πιούνε
Τραγούδια επαναστατικά
Τους λέγανε να πούνε.
Το αίμα συναγωνιστών
Που το πατούν οι ψεύτες
Εκδίκηση, εκδίκηση
Και θάνατος στους κλέφτες.
Νέα παγίδα
Μετά το αποτρόπαιο έγκλημα, ο Μίλερ μαζί με τις ομάδες του Αντών Τσαούς πέρασαν στο Μποζ-Νταγ. Από εκεί, έστειλε σημείωμα στον έφεδρο ανθυπολοχαγό του ΕΛΑΣ, Άγη (Ζαχαρίας Χαρτοματζίδης από την Ευκαρπία Κιλκίς) και τον καλούσε να πάει κοντά του για να «συνεννοηθούν» σχετικά με τα σημεία που θα γίνονταν οι ρίψεις οπλισμού από τα συμμαχικά αεροπλάνα.
Ο Άγης, που δεν είχε πληροφορηθεί τη δολοφονία μαχητών του «Ρήγα Φεραίου» στο Τσαλ-Νταγ, πήγε στη συνάντηση με δέκα ΕΛΑΣίτες. Ο Μίλερ αφού παρέσυρε τον Άγη και τους συντρόφους του στα ακατοίκητα χωριά Πεπελές και Ζιρνοββίτσα, προσπάθησε να τον πείσει να γίνει όργανό του. Και όταν ο Άγης αρνήθηκε την πρόταση, τότε ο Μίλερ με τους ενόπλους του Αντών Τσαούς Παντελή, Μικρόπουλο, Πετράκη και Αναστάς-Αγά, τον συνέλαβαν, μαζί με οκτώ από τους δέκα αντάρτες της ακολουθίας του, καθώς δύο κατόρθωσαν να διαφύγουν. Και αφού τους τυράννησαν φριχτά, στη συνέχεια τους εκτέλεσαν.Ο ένας από τους δύο αντάρτες του ΕΛΑΣ που ξέφυγαν από την παγίδα, ο Νίκος Τόλιος (ψευδώνυμο «Θείος») διηγήθηκε αργότερα στο στέλεχος της ΕΠΟΝ Γιάννη Σαμαρά (Ορέστη) το πώς έγινε το μακελειό στην ομάδα του Άγη:
Όταν φτάσαμε στο λημέρι, ήταν νύχτα. Μας σταμάτησαν σε μία στροφή και μας είπαν να προχωρήσουμε ένας-ένας, για να μη μας αντιληφθούν δήθεν οι Βούλγαροι. Πρώτος πήγε ο Άγης. Εγώ ήμουνα τελευταίος. Ο προηγούμενος από μένα προχώρησε και χάθηκε στη στροφή. Άκουσα μια σπαραχτική πνιγμένη κραυγή. Φοβήθηκα και το έβαλα στα πόδια και γλίτωσα. Μόλις περνούσαν ένας-ένας τη στροφή, τους έσφαζαν σαν αρνιά. Έτσι εξοντώθηκε όλο το τμήμα του Άγη. 7
Ημέρα φρίκης η ημέρα αγάπης
«Από την προηγούμενη μέρα», όπως γράφει ο Τάσος Ακοκκαλίδης που πήρε μέρος στα γεγονότα,
«ανύποπτοι όλοι οι άνδρες, είχαμε ετοιμάσει διάφορα φαγώσιμα και μερικά ποτά. Κοιμηθήκαμε το βράδυ ήσυχα αφού είχαμε καθορίσει πως θα περιποιούμασταν όσο μπορούσαμε καλύτερα τους επισκέπτες μας. . . Οι άνδρες του Αντών Τσαούς, παρακινούμενοι από τον ξένο δαίμονα, όρμησαν στο λημέρι μας και με απανωτές ριπές πολυβόλου εξόντωσαν όλη την ομάδα μας. Η μέρα της αγάπης, μεταβλήθηκε σε μέρα φρίκης. . .»Όπως ανέφερε ο Καβαλιώτης αντιστασιακός Γιώργος Πέγιος,
«τις παραμονές, της γιορτής της αγάπης και της ειρήνης, ο αρχηγός των εθνικών ανταρτικών δυνάμεων Φωστερίδης, έστειλε μήνυμα στον αρχηγό των ανταρτικών δυνάμεων του ΕΛΑΣ, τον Καπετάν Τζαβέλα (Ρόμτσος), ότι ο ίδιος και πολλοί άνδρες τους επιθυμούσαν τον κοινό γιορτασμό των Χριστουγέννων. Το μήνυμα έλεγε, πως η κοινή γιορτή θα γιορτάζονταν στα λημέρια των ελασιτών». 8Μετά την παγίδα θανάτου και τη σφαγή των ανταρτών του «Ρήγα Φεραίου» και του Άγη, στις αρχές Ιανουαρίου 1944, επέρχεται ο οριστικός διαχωρισμός των ένοπλων ομάδων σε τμήματα του ΕΛΑΣ, και σε ακροδεξιούς «εθνικιστές» αντάρτες υπό τοπικούς οπλαρχηγούς, οι οποίοι στις αρχές Φεβρουαρίου 1944 με την ενίσχυση των Βρετανών, συγκροτούνται σε ενιαία αντιστασιακή οργάνωση με την επωνυμία «Εθνικαί Ανταρτικαί Ομάδες» (ΕΑΟ). 9
Είναι η απαρχή των σκληρών εμφύλιων συγκρούσεων στην περιοχή, με την υποκίνηση των Άγγλων «συμμάχων», κατά τις οποίες θα ρεύσουν ποταμοί αίματος και φρικαλεότητες που θα μείνουν στην ιστορία.
Η εξόντωση των ΕΛΑΣίτικων τμημάτων του «Ρήγα Φεραίου» και του Άγη, έδωσε την ευκαιρία στους Βούλγαρους φασίστες κατακτητές να οργανώσουν λίγο αργότερα, στις 11 Φεβρουαρίου 1944, μεγάλη εκκαθαριστική επιχείρηση στα ίδια βουνά, πιστεύοντας ότι θα εξοντώσουν τα υπολείμματα των ανταρτών.
Το τάγμα του ΕΛΑΣ, που είχε διοικητή τον έφεδρο αξιωματικό Καραϊσκάκη, ο οποίος είχε μεγάλη αντάρτικη πείρα και ήταν πολύ ριψοκίνδυνος, διέταξε τη σύμπτυξη των τμημάτων, όταν οι Βούλγαροι ανέβηκαν στο βουνό, για να αποφύγουν περικύκλωσή τους.
Όμως, η διμοιρία των ΕΠΟΝιτών του Τάγματος, παρέμεινε στη θέση της και πολέμησε με το νεανικό ενθουσιασμό των μελών της, καθηλώνοντας με τα πυρά της τους κατακτητές επί πολλή ώρα. Ύστερα από αυτό, αναγκάστηκαν και τα άλλα τμήματα να σταματήσουν τη σύμπτυξη και να υποστηρίξουν με τα πολυβόλα τους νέους για να μη κυκλωθούν.
Όμως, η διμοιρία των ΕΠΟΝιτών του Τάγματος, παρέμεινε στη θέση της και πολέμησε με το νεανικό ενθουσιασμό των μελών της, καθηλώνοντας με τα πυρά της τους κατακτητές επί πολλή ώρα. Ύστερα από αυτό, αναγκάστηκαν και τα άλλα τμήματα να σταματήσουν τη σύμπτυξη και να υποστηρίξουν με τα πολυβόλα τους νέους για να μη κυκλωθούν.
Έτσι γενικεύθηκε η μάχη και οι Βούλγαροι καθηλώθηκαν παντού. Ενώ με τη βοήθεια και των όλμων τμήματος του έφεδρου αξιωματικού Π.Παντελίδη που χτυπούσαν με επιτυχία τις θέσεις του εχθρού, βοήθησαν τους νέους να απαγκιστρωθούν, ενώ οι κατακτητές είχαν πάρει ένα σκληρό μάθημα. 10
«Ο διοικητής της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής», ταγματάρχης Γκάϊ Μάϊκλθγαίητ (Μίλερ), έπεισε τον διοικητή του ΕΛΑΣ Στέφανο Χαρτοματζίδη (Άγη), να πάνε στο Μυρσίνερο για συνεννοήσεις, όπου ο μεν πρώτος «απήχθη» οικειοθελώς από τους άντρες του Τσακιρίδη, ο δε δεύτερος εκτελέστηκε.
Στοιχεία και μαρτυρίες για τον Μίλερ
«Ο διοικητής της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής», ταγματάρχης Γκάϊ Μάϊκλθγαίητ (Μίλερ), έπεισε τον διοικητή του ΕΛΑΣ Στέφανο Χαρτοματζίδη (Άγη), να πάνε στο Μυρσίνερο για συνεννοήσεις, όπου ο μεν πρώτος «απήχθη» οικειοθελώς από τους άντρες του Τσακιρίδη, ο δε δεύτερος εκτελέστηκε.
Τελικά, οι άντρες του Τσακιρίδη επέστρεψαν στα λημέρια του Φωστερίδη, έχοντας μαζί τους και τη ΒΣΑ». 11
Ήταν τέτοιο το αντικομμουνιστικό μένος του Μίλερ κατά του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ, ώστε έφτασε στο σημείο, χωρίς καμία συνεννόηση με τους ανωτέρους του, να μεταβεί το δεύτερο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη 1944 στη Σόφια για να διαπραγματευθεί την είσοδο των αντρών του Αντών Τσαούς στις ελληνικές πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας, αποκλείοντας από αυτές το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Ήταν τέτοιο το αντικομμουνιστικό μένος του Μίλερ κατά του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ, ώστε έφτασε στο σημείο, χωρίς καμία συνεννόηση με τους ανωτέρους του, να μεταβεί το δεύτερο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη 1944 στη Σόφια για να διαπραγματευθεί την είσοδο των αντρών του Αντών Τσαούς στις ελληνικές πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας, αποκλείοντας από αυτές το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Για το θέμα αυτό, ο Χατζηαναστασίου, με βάση έγγραφα του Φόρεϊν Όφις, 12 σημείωσε:
«Οι πρωτοβουλίες αυτές του Μάϊκλθγαίητ (Μίλερ) αποδοκιμάστηκαν από τη Βρετανική κυβέρνηση, αλλά έδωσαν την ευκαιρία στον Διοικητή του 2ου βουλγαρικού Σώματος Στρατού, στρατηγό Ασέν Σιράκοφ, που έδρευε στη Δράμα, να διατάξει στις 18 Σεπτεμβρίου 1944 τον αποκλεισμό των μονάδων του ΕΛΑΣ που είχαν εισέλθει στην πόλη στις 16 του μηνός, στο Ινστιτούτο Καπνού». 13Ο συνταγματάρχης Κώστας Κωνσταντάρας που εκείνη την εποχή ήταν στρατιωτικός διοικητής του 26ου Συντάγματος Ανατολικής Μακεδονίας του ΕΛΑΣ, έχοντας προσωπική εμπειρία για τις ραδιουργίες του πανούργου και δολοπλόκου Βρετανού ταγματάρχη, έγραψε αργότερα:
«Μέσα στην όλη πυρετώδη προετοιμασία της, η ηγεσία του ΕΑΜ Ανατολικής Μακεδονίας, έφερε από την Ελεύθερη Ελλάδα τον Αύγουστο του 1943 και τον Άγγλο ταγματάρχη Μίλερ. Πήγε και τον πήρε η γυναίκα του Πέτρου (Γιώργη Ερυθριάδη), η Έλληον έφεραν στο Παγγαίο για σύνδεσμο το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής. Να κάνει στους αντάρτες ρίψεις οπλισμού και να φέρνει εντολές για σαμποτάζ καθώς και ειδικές αποστολές που θα εξυπηρετούσαν τα συμμαχικά σχέδια επιχειρήσεων.
Μα αυτός μισούσε τον ΕΛΑΣ και αποδείχθηκε γνήσιος εκπρόσωπος της πολιτικής του «διαίρει και βασίλευε».
Δεν άργησε να πληροφορηθεί ότι στα απέναντι βουνά της Δράμας και του Τσαλ-Νταγ υπήρχαν χωριά χωρίς ΕΑΜική επιρροή και Καπεταναίοι με αντικομμουνιστική διάθεση, εξ αιτίας των γεγονότων του 1941, τους οποίους όμως είχε αρχίσει να προσελκύει η δύναμη και η αίγλη του ΕΛΑΣ.
Καθώς ήταν αδίστακτος, έβαλε αμέσως σε ενέργεια τα αντιεαμικά σχέδιά του. Πράκτορές του ρίχτηκαν με αλεξίπτωτα στην περιοχή των εθνικιστών, οι οποίοι και έσπρωξαν τον Αντών Τσαούς στο στυγερό έγκλημα της Πρωτοχρονιάς του 1944 […]
Δέκα μέρες αργότερα, ο Μίλερ παρέσυρε στα βουνά της Δράμας τον αξιωματικό του ΕΛΑΣ, Άγη, διοικητή του τάγματος του Μποζ-Νταγ Σερρών και τον παρέδωσε μαζί με τη μικρή συνοδεία του στα ίδια δολοφονικά χέρια…». 14
Και ο Στέργιος Βαλιούλης περιέγραψε ως εξής με τη γλαφυρή του πέννα την ομαδική σφαγή:
«Τα Αντωντσαουσικά καπετανάτα, με καθοδηγητή τον μεγάλο … φιλέλληνα Μίλερ, το θαρρούσαν για βιλαέτι τους (το Τσάλ Νταγ) και πότε με μπαμπεσιές, πότε με λυσσασμένες επιθέσεις δεν άφηναν τους δικούς μας σε χλωρό κλαρί. Χαρακτηριστικό αλλά και τραγικό στις συνέπειές του, ήταν το απάνθρωπο, το ειδεχθές έγκλημα της Πρωτοχρονιάς του 1944. Η ιστορία είναι απλή. Οι Αντωντσαούσηδες βασίστηκαν στη φλογερή πεθυμιά των ΕΛΑΣιτών να συνεργαστούν όλοι οι Έλληνες για να χτυπήσουν μαζί τους κατακτητές της πατρίδας». 15
Τα τελευταία χρόνια στα πλαίσια του «κλίματος» των «ίσων αποστάσεων», της «αμφισβήτησης» και του «ξαναγραψίματος» της ιστορίας… χωρίς τις «παρωπίδες» και τις «στρεβλώσεις» της «ιδεολογικής ηγεμονίας της αριστεράς» εντείνεται η προσπάθεια να προβάλλονται άτομα της ποιότητας του Φωστερίδη ως αντιστασιακοί που πολέμησαν τους καταχτητές.
Το παρελθόν τους, όμως, έμεινε ανεξίτηλα γραμμένο στις μνήμες όσων επέζησαν και δεν θα σβήσει όσες γενιές και να περάσουν.
Όσο για το παρόν, οι τοπικές οργανώσεις της Χρυσής Αυγής δίνουν κάθε χρόνο… «δυναμικό» στις τελετές προς τιμή του Αντών Τσαούς και των ομοίων του.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Ο Βρετανός ταγματάρχης Γκάϊ Μάϊκλθγαίητ, με το ψευδώνυμο «Μίλερ», ήταν ο διοικητής της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής (ΒΣΑ) στην Ελλάδα και φυσικά δεν έκανε του κεφαλιού του αλλά προφανώς ενεργούσε καθ’ υπόδειξη του Λονδίνου!
2. Βαγγέλης Κωστούδης, Η ΕΑΜική αντίσταση και ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας στην περιοχή των Σερρών 1940-1949, Αθήνα 2010, Σύγχρονη Εποχή, σ.73
3. Στέργιος Βαλιούλης, Πολίτης Β΄ κατηγορίας, Αθήνα 1975, Gutenberg, σ. 268 και Κώστας Κωνσταντάρας, Αγώνες και διωγμοί, Αθήνα 1964, χ.ε., σ.116
4. Τάσος Χατζηαναστασίου, «Η Εθνική Αντίσταση κατά της Βουλγαρικής Κατοχής», στο Η Βουλγαρική Κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη 1941-1944, επιμέλεια Ξανθίππης Κοτζαγεώργη-Ζυμάρη, Θεσσαλονίκη 2002, Παρατηρητής, σ.214
5. Έπεσαν για τη ζωή, έκδοση της Κ.Ε. του ΚΚΕ, τ. 4ος Α΄, Αθήνα 2001, σ.21-22
6. Κώστας Κωνσταντάρας, Αγώνες και διωγμοί, Αθήνα 1964, χ.ε., σ.116
7. Βαγγέλης Κωστούδης, Η ΕΑΜική αντίσταση και ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας στην περιοχή των Σερρών 1940-1949, Αθήνα 2010, Σύγχρονη Εποχή, σ.73
8. Γιώργος Πέγιος, Κατοχή – Αφελληνισμός – Εθνική Αντίσταση (1941 – 1944, (προσωπική μαρτυρία γεγονότων στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
9. Τάσος Χατζηαναστασίου, ό.π., σ.217
10. Κώστας Κωνσταντάρας, ό.π., σ.116
11. Τάσος Χατζηαναστασίου, «Η Εθνική Αντίσταση κατά της Βουλγαρικής κατοχής», στο Η Βουλγαρική κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη 1941-1944, Θεσσαλονίκη 2002, Παρατηρητής, σ.215)
12. FO 371/43610, R 14913, ΕGB/GR/7883, 19 September 1944, Box-shall to Laskey.
13. Τάσος Χατζηαναστασίου, στο ίδιο, σ. 231
14. Κώστας Κωνσταντάρας, Αγώνες και Διωγμοί, Αθήνα 1964, χ.ε., σ.123-124
15. Στέργιος Βαλιούλης, Πολίτης Β΄ κατηγορίας, Αθήνα 1975, Gutenberg, σ. 268
* Τα Όρη Λεκάνης ή Τσαλ Νταγ είναι οροσειρά της Ανατολικής Μακεδονίας. Καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα του νομού Καβάλας και εισχωρεί επίσης στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Δράμας. Η ψηλότερη κορυφή της έχει υψόμετρο 1.298 μέτρα και βρίσκεται περίπου στα όρια του νομού Καβάλας με τον νομό Δράμας, δυτικότερα του χωριού Λεκάνη.
** Όρος Φαλακρό ή Μποζ Νταγ (τούρκικη λέξη που σημαίνει γκρι βουνό) του νομού Δράμας με υψόμετρο 2.232 μέτρα. Είναι το ψηλότερο βουνό της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
[Ιστορικά στοιχεία αντλήθηκαν κυρίως από τον Ριζοσπάστη. Οι στίχοι του τραγουδιού «Πρωτοχρονιά» δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό της ΠΕΑΕΑ – ΔΣΕ «Εθνική Αντίσταση».]
Από:
Εθνική Αντίσταση ΔΣΕ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Ο Βρετανός ταγματάρχης Γκάϊ Μάϊκλθγαίητ, με το ψευδώνυμο «Μίλερ», ήταν ο διοικητής της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής (ΒΣΑ) στην Ελλάδα και φυσικά δεν έκανε του κεφαλιού του αλλά προφανώς ενεργούσε καθ’ υπόδειξη του Λονδίνου!
2. Βαγγέλης Κωστούδης, Η ΕΑΜική αντίσταση και ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας στην περιοχή των Σερρών 1940-1949, Αθήνα 2010, Σύγχρονη Εποχή, σ.73
3. Στέργιος Βαλιούλης, Πολίτης Β΄ κατηγορίας, Αθήνα 1975, Gutenberg, σ. 268 και Κώστας Κωνσταντάρας, Αγώνες και διωγμοί, Αθήνα 1964, χ.ε., σ.116
4. Τάσος Χατζηαναστασίου, «Η Εθνική Αντίσταση κατά της Βουλγαρικής Κατοχής», στο Η Βουλγαρική Κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη 1941-1944, επιμέλεια Ξανθίππης Κοτζαγεώργη-Ζυμάρη, Θεσσαλονίκη 2002, Παρατηρητής, σ.214
5. Έπεσαν για τη ζωή, έκδοση της Κ.Ε. του ΚΚΕ, τ. 4ος Α΄, Αθήνα 2001, σ.21-22
6. Κώστας Κωνσταντάρας, Αγώνες και διωγμοί, Αθήνα 1964, χ.ε., σ.116
7. Βαγγέλης Κωστούδης, Η ΕΑΜική αντίσταση και ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας στην περιοχή των Σερρών 1940-1949, Αθήνα 2010, Σύγχρονη Εποχή, σ.73
8. Γιώργος Πέγιος, Κατοχή – Αφελληνισμός – Εθνική Αντίσταση (1941 – 1944, (προσωπική μαρτυρία γεγονότων στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
9. Τάσος Χατζηαναστασίου, ό.π., σ.217
10. Κώστας Κωνσταντάρας, ό.π., σ.116
11. Τάσος Χατζηαναστασίου, «Η Εθνική Αντίσταση κατά της Βουλγαρικής κατοχής», στο Η Βουλγαρική κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη 1941-1944, Θεσσαλονίκη 2002, Παρατηρητής, σ.215)
12. FO 371/43610, R 14913, ΕGB/GR/7883, 19 September 1944, Box-shall to Laskey.
13. Τάσος Χατζηαναστασίου, στο ίδιο, σ. 231
14. Κώστας Κωνσταντάρας, Αγώνες και Διωγμοί, Αθήνα 1964, χ.ε., σ.123-124
15. Στέργιος Βαλιούλης, Πολίτης Β΄ κατηγορίας, Αθήνα 1975, Gutenberg, σ. 268
* Τα Όρη Λεκάνης ή Τσαλ Νταγ είναι οροσειρά της Ανατολικής Μακεδονίας. Καταλαμβάνει το βόρειο τμήμα του νομού Καβάλας και εισχωρεί επίσης στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού Δράμας. Η ψηλότερη κορυφή της έχει υψόμετρο 1.298 μέτρα και βρίσκεται περίπου στα όρια του νομού Καβάλας με τον νομό Δράμας, δυτικότερα του χωριού Λεκάνη.
** Όρος Φαλακρό ή Μποζ Νταγ (τούρκικη λέξη που σημαίνει γκρι βουνό) του νομού Δράμας με υψόμετρο 2.232 μέτρα. Είναι το ψηλότερο βουνό της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
[Ιστορικά στοιχεία αντλήθηκαν κυρίως από τον Ριζοσπάστη. Οι στίχοι του τραγουδιού «Πρωτοχρονιά» δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό της ΠΕΑΕΑ – ΔΣΕ «Εθνική Αντίσταση».]
Από:
Εθνική Αντίσταση ΔΣΕ