«... πατέρα μου, μη λυπηθείς το θάνατό μου... Το σακάκι μου το πράσινο να το φοράς ώσπου να κουρελιαστεί για να με θυμάσαι. Και να συνεχίσεις τον αγώνα μας μέχρις ότου ξεριζωθεί από τον τόπο μας κάθε ίχνος φασισμού...»
(Έγραφε στον Ριζοσπάστη ο Νίκος Καραντηνός το 2000)
ΠΟΛΕΜΑΜΕ ΚΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΑΜΕ...
(ΕΠΟΝ 57 χρόνια)
ΣΤΕΡΝΕΣ μέρες του Φλεβάρη του 1943. Κι εμείς ζούμε τη γενέθλια ώρα της θρυλικής Οργάνωσής μας, της ΕΠΟΝ. Πενήντα εφτά χρόνια κιόλας περασμένα από τότε, που εμείς το πρώτο εκείνο ξεκίνημα, καθώς πρωτογράφαμε στους δρόμους της Αθήνας τα πρώτα πράσινα ΕΠΟΝίτικα συνθήματα.
ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ πάντα αυτή τη μέρα, 23 Φλεβάρη του '43, που στο μικρό ταπεινό σπιτάκι της οδού Πλακεντίας, στο σπίτι του κομμουνιστή δασκάλου Παναγή Δημητράτου, στην ιστορική εκείνη σύσκεψη των αντιπροσώπων 10 εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων, ιδρύθηκε η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση, η ΕΠΟΝ.
ΚΑΙ ΠΡΕΠΕΙ να το θυμόμαστε - οι άθλιοι παραχαράκτες δουλεύουν πάντα - πως η πρωτοβουλία για τη δημιουργία της Ενιαίας Οργάνωσης ανήκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και υποστηρίχτηκε από τα κόμματα του ΕΑΜ. Μέσα από τις γραμμές της ΕΠΟΝ η ελληνική νεολαία έδωσε τη δική της συμβολή στο τσάκισμα του χιτλεροφασισμού, στον αντιφασιστικό αγώνα.
Η ΕΠΟΝ, παλεύοντας μέσα στις συνθήκες της ανελέητης φασιστικής τρομοκρατίας, κατόρθωσε να εξυψώσει την ελληνική νεολαία σε μια μεγάλη καταλυτική και δημιουργική δύναμη στο πλευρό του εργαζόμενου λαού. Και για πρώτη φορά στην ιστορία της Ελλάδας διαπαιδαγώγησε μια ολόκληρη γενιά - τη γενιά της Αντίστασης - με τα ιδανικά της λευτεριάς, της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού.
ΠΑΝΩ από 600.000 νέοι και νέες, σ' όλες τις γωνιές της Ελλάδας έγραψαν την ιστορία της ΕΠΟΝ. Κάθε τόπος πολιτεία και χωριό έχει και τους δικούς του ήρωες. Κι αμέτρητα τα νέα παλικάρια που έδωσαν τραγουδώντας τη ζωή τους στον ιερό αγώνα της λευτεριάς.
ΕΙΝΑΙ ντοκουμέντα λεβεντιάς και αρετής τα στερνά εκείνα μηνύματα, που έστειλαν λίγες στιγμές πριν οι ομοβροντίες κόψουν τη ζωή τους στα σπίτια τους. Ολα τους αστραπές πίστης και θυσίας, που θα έπρεπε στο μουσείο της Εθνικής Αντίστασης να διαβάζονται από τα νέα παιδιά... Το μουσείο αυτό που εξήντα κοντά χρόνια δεν έχει γίνει για να περιλάβει όλα αυτά του Αγώνα τα ντοκουμέντα.
ΜΗΠΩΣ δεν είναι δωρική επιγραφή το στερνό μήνυμα του ΕΠΟΝίτη φοιτητή της Φιλοσοφικής Σχολής της Αθήνας Νίκου Μπαλή, που εκτελέστηκε στις 3 του Μάρτη 1943, όταν γράφει: «... πατέρα μου, μη λυπηθείς το θάνατό μου... Το σακάκι μου το πράσινο να το φοράς ώσπου να κουρελιαστεί για να με θυμάσαι. Και να συνεχίσεις τον αγώνα μας μέχρις ότου ξεριζωθεί από τον τόπο μας κάθε ίχνος φασισμού...».
Η ΕΠΟΝ με το πασίγνωστο και φλογερό σύνθημά της «Πολεμάμε και τραγουδάμε» έδωσε και κέρδισε επίσης μάχες για τη ζωή, τη μόρφωση και τον πολιτισμό. Βρέθηκε παρούσα σ' όλα τα προβλήματα που απασχολούσαν τότε τη νεολαία κι έχει μείνει μοναδικός ο τρόπος που σ' αυτή τη δύσκολη περίοδο της ξενικής φασιστικής Κατοχής συνδυάστηκε η παράνομη με τη νόμιμη δουλιά.
ΜΠΟΡΕΙ να πέρασαν τόσα χρόνια, αλλά ακόμη και σήμερα το μικρό χωριουδάκι θυμάται το πέρασμα και την πολύπλευρη πολιτιστική προσφορά της ΕΠΟΝ. Κι αυτήν ακριβώς την πολιτιστική παρέμβαση της ΕΠΟΝ την αναγνώρισαν ακόμη και εκείνοι που ιδεολογικά δεν τη συμπαθούσαν.
«ΠΟΛΕΜΩΝΤΑΣ και τραγουδώντας», κάτω από τα τιμημένα λάβαρα της ΕΠΟΝ, μια ολόκληρη γενιά της ελληνικής νεολαίας, μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες, απέκρουσε αποφασιστικά τις τεράστιες και πολύπλευρες προσπάθειες για ηθική εξαθλίωση και υποταγή και διαπαιδαγωγήθηκε στο πνεύμα του αγώνα για μια νέα, ελεύθερη, ανεξάρτητη και λαοκρατούμενη Ελλάδα.
ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ στο πνεύμα της συντροφικής αλληλεγγύης και της αυτοθυσίας, στο πνεύμα της αγάπης και του σεβασμού, του μόχθου και της αλληλεγγύης μ' όλους τους αγωνιζόμενους λαούς. Μέσα από αυτή τη γενιά ξεπήδησε ο τύπος του νεολαίου που έπλασε η ΕΠΟΝ. Είναι ο νέος αγωνιστής που «φυλάει» σαν το πολυτιμότερο πράγμα την τιμή και τη ζωή του λαού και της νεολαίας.
ΤΗΝ ΩΡΑ αυτή τη μεγάλη, που η ζωή μας και τα όνειρά μας αντάμωσαν με τα ιδανικά και τα μηνύματα της ΕΠΟΝ, θα ξαναζήσουμε σήμερα το απόγευμα στην καθιερωμένη ετήσια εκδήλωση της ΠΕΑΦΕ που γίνεται στο ξενοδοχείο «Τιτάνια» (Πανεπιστημίου 52).
Με τη χρυσή της νιότης πανοπλία... Κι ας έχουν περάσει τόσα χρόνια. Αετόπουλα πάντα της Εθνικής Αντίστασης.
Του Νίκου ΚΑΡΑΝΤΗΝΟΥ