-Τι έγινε ρε παιδιά; Πότε κοιμήθηκα αριστερός και ξύπνησα εθνικιστής;

Ο Σπύρος είναι αριστερός, προβληματίζεται, έχει κι ένα Πολυτεχνείο πίσω του, αλλά εξοργίζεται με τον αλυτρωτισμό του Γιόρικ και κρατιέται να μην τον χτυπήσει. 

Αυτά εξάλλου είναι εθνικισμοί του κερατά, επικίνδυνα μονοπάτια, άλλο ο λαός κι άλλο οι επιλογές των ηγετών, που ακολουθούν ένα ανεξάρτητο προτσές…


Σε μια συνέντευξή της, η Δήμητρα Παπαδοπούλου είχε πει πως ήταν στην ΚΝΕ, αλλά έφυγε γιατί βαριόταν στα αχτίφ κι έκανε φασαρία.

 Στις πρώτες δουλειές της ως σεναριογράφος, ήταν φανερό και το ένα και το άλλο. 

Δεν είχε αφομοιώσει πολλά πράγματα για να αναλύσει και να εμβαθύνει, αλλά κάτι της είχε μείνει ως υπόβαθρο.

Το 92′ οι Απαράδεκτοι δεν έμειναν ανεπηρέαστοι από τον εθνικιστικό παροξυσμό και τα συλλαλητήρια για τη Μακεδονία. 

Οι περισσότεροι θυμούνται το τραγούδι με το μαέστρο, που έπαιξε αρκετά αυτές τις μέρες πολύ στα social media, αλλά ήταν σαφώς κατώτερο από το πρώτο, Γιουροβιζιονικό τραγούδι των “Απαράδεκτων” (ώπα-είπα, κράτσες-κρούτσες).

Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η Παπαδοπούλου απλώς σατιρίζει και δε συντάσσεται κατά βάθος με το γενικό κλίμα -όπως φαίνεται κι από το τραγούδι. Συναντάμε όμως πολλές οξυδερκείς στιγμές της και μαργαριτάρια που δείχνουν το κνίτικο παρελθόν της.

Η ιστορία έχει ως εξής. 

Ο διαχειριστής Χαλακατεβάκης έχει προσλάβει ένα Φυρομακεδόνα (ας το λέμε έτσι, χάριν συνεννόησης) για να του κάνει τις δουλειές. Το σενάριο δεν ξεφεύγει από το κυρίαρχο σωβινιστικό στερεότυπο και μας παρουσιάζει ένα Γιόρικ ψωμόλυσσα, ανεπρόκοπο, κουτοπόνηρο, με παράλογες αλυτρωτικές απαιτήσεις, που εκνευρίζει τους “Απαράδεκτους” φωνάζοντάς τους “πατριώτες”. 

Στον αντίποδα όμως σκιαγραφείται πολύ εύστοχα η δική μας πλευρά.

Οι Έλληνες ονειρεύονται μπίζνες στα Βαλκάνια και ξυπνάει το επιχειρηματικό τους δαιμόνιο, ψάχνοντας να ανοίξουν ένα μπακάλικο στα οικόπεδα του Γιόρικ -τώρα που οι γείτονες πεθαίνουν της πείνας.

 Σε ένα πρώτο γκεστάλτ, σατιρίζεται ο νεοπλουτισμός του Έλληνα μικροαστού, που ονειρεύεται να γίνει επιχειρηματίας, με το μικρό του κεφάλαιο. 

Σε ένα δεύτερο γκεστάλτ, μπορεί να υπάρχει ένας υπαινιγμός για την ενδιάμεση θέση του ελληνικού καπιταλισμού, σα μέγεθος, που παρά τους λεονταρισμούς του, δεν μπορεί να ανοίξει τίποτα καλύτερο παρά ένα μπακάλικο, με τη φιλοδοξία να γίνει αλυσίδα Σούπερ-Μάρκετ, όταν μεγαλώσει.
Σε μία από τις πρώτες σκηνές, ο Χαλακατεβάκης θυμώνει που ο Γιόρικ τον φωνάζει “πατριώτη”, γιατί προτιμά να τον φωνάζουν “αφεντικό”, με τη ματιά του να μαλακώνει και να ατενίζει το μέλλον. 

Οι μπίζνες είναι μπίζνες, και ο εθνικισμός-εθνικισμός. 

Μπορεί να μοιάζουν κάπως αντιφατικά, αλλά παντρεύονται ιδανικά και συμπληρώνουν το ένα το άλλο, στην πραγματικότητα.
Όπως έλεγε κι ένα γηπεδικό πανό: η Μακεδονία είναι ελληνική, αλλά στα Σκόπια έχει αμόλυβδη φτηνή…

Εκεί που βιώνεται πιο έντονα η αντίφαση είναι στο Σπύρο Παπαδόπουλο, που είναι αριστερός, έχει προβληματισμούς, έχει κι ένα Πολυτεχνείο πίσω του, και όλα αυτά του φαίνονται ανοησίες, επικίνδυνα πράγματα κι εθνικισμοί του κερατά. 

Κάτι που δεν τον εμποδίζει όμως να συμμετέχει 

-με μισή καρδιά έστω- στις εκδηλώσεις για τη Μακεδονία (σε αντίθεση με τους αυθεντικούς Λακεδαιμόνιους), να ανησυχεί για τις ελληνικές του ρίζες και να σπαράζει η ελληνική του ψυχή με τον αλυτρωτισμό του γείτονα Φυρομακεδόνα, που θεωρεί τη Θεσσαλονίκη δικιά του, και ο Σπύρος κρατιέται να μην τον χτυπήσει- 

αυτά εξάλλου είναι εθνικισμοί, επικίνδυνα μονοπάτια, άλλο ο λαός κι άλλο οι επιλογές των ηγετών, που ακολουθούν ένα ανεξάρτητο προτσές…

Ως χαρακτήρας, συμπυκνώνει διορατικά το περίεργο μίγμα του “αριστερού εθνικισμού” που υπήρχε ήδη στην εποχή του, αλλά βλέπουμε πολύ καθαρά σήμερα στο Λαφαζάνη, τη Ζωή, τον Μπιτσάκη, το Μίκη και τα άλλα παιδιά…

Και πλάι του, ο ζαμανφού μπαρόβιος και ένα απολίτικο αστροπελέκι, που από το μηδέν μετατρέπονται σε εθνικιστές ολκής.

 Η Ρένια μάλιστα είναι και με τον Καραμπελιά! Αλλά μόνο ο Σπύρος -ο “αριστερός”-

 λέει ανοιχτά τι ψηφίζει κι όλοι οι υπόλοιποι το παίζουν υπερκομματικοί κι υπεράνω…

Το επεισόδιο σατιρίζει εύστοχα τη μανία πολλών πατριωτών να βρούνε τις ρίζες τους στην εθνοτική σαλάτα των Βαλκανίων και του ευρύτερου χώρου. 

Το Γιάννη αρχικά τον απασχολεί το μαρούλι της δικής του σαλάτας κι αδιαφορεί για το Μακεδονομάχο παππού της Δήμητρας, αλλά στη συνέχεια παθαίνει “εθνική μελαγχολία”-κατάθλιψη, στην ιδέα πως μπορεί να είναι Τουρκόσπορος. 

Η Ρένια καμαρώνει για τη γιαγιά της που πήδηξε από το Ζάλογγο και την έβλεπε μια γειτόνισσα, ενώ η Δήμητρα λέει πως η σκούφια της κρατάει από την Αλεξάνδρεια (Γιδά) Ημαθίας, παίζοντας δημιουργικά με την καταγωγή της στην πραγατική ζωή από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Όλοι οι Έλληνες ψάχνουν μανιωδώς τις ρίζες τους κι ας μην είναι πολύ πρόθυμοι να φάνε φασολάδα και να ακούνε το Μενούση -κι άλλα δημοτικά- στη διαπασών, κάθε μέρα. 

Αλλά “παράδοση” είναι κι η πατριαρχία, να μαγειρεύει η γυναίκα, κι άλλα παρόμοια, που η Δήμητρα τα θεωρεί -και σωστά- “δουλοπαροικία…”


Στο τέλος οι Έλληνες, μονιασμένοι από τις εθνικές εκδηλώσεις τους

 -που θυμίζουν εθνική γιορτή και εκπομπές για το “ελληνικό Πάσχα”-

 κάθονται στο σαλόνι κι αρχίζουν να τρώγονται για τα πολιτικά, οπότε τους την λέει ο Γιόρικ που είναι ξένος (αν και “πατριώτης” κι αυτός).

 Η σκέψη της Παπαδοπούλου έχει ως ανώτατο όριο τη διχόνοια που χωρίζει τους Έλληνες σε στρατόπεδα. 

Υπάρχει βάση όμως σε όλα αυτά, καθώς αρκεί μια σπίθα (όχι του Μίκη) για να ανάψουν τα πνεύματα στο “ομόψυχο, πατριωτικό πλήθος”, που εύκολα μπορεί να αρχίσει να τσακώνεται πχ για τον Ολυμπιακό, την ΑΕΚ και τον ΠΑΟΚ.

Γκολάρες βάζουν και οι τρεις, για να θυμηθούμε το τραγούδι της αρχής και να κλείσουμε διαλεκτικά τον κύκλο.

 Ένα τραγούδι που συνδυάζει διαλεκτικά το οπαδικό, καρναβαλικό στοιχείο αυτών των συλλαλητηρίων (φουστανέλες, ΠΑΟΚ-Άρης-Ηρακλής κοκ). 

Και κλείνει με το υπέροχο “Ουστ”, που είναι σαν προφητική εικόνα από τα προσεχώς και τις πλατείες των Αγανακτισμένων.

Όσο για το στίχο-προτροπή “κόψτε το χαβαλέ”, ακούγεται μάλλον ως τραγική ειρωνεία από μια κατεξοχήν κωμική χαβαλεδιάρικη σειρά.

 Αλλά με το χαβαλέ μπορείς να πεις τελικά τα πιο σοβαρά πράγματα, από τα καλύτερα ως τα χειρότερα: 

να ρίξεις μύλο στο νερό του εθνικισμού ή να κάνεις μια τρομερή ανατομία της ελληνικής κοινωνίας και του εθνικισμού που την μαστίζει. 

Ή και τα δύο μαζί διαλεκτικά (ένωση και πάλη των αντιθέτων).


Από άλλο επεισόδιο, αλλά κολλάει με την επικαιρότητα...
Αλλά εντάξει, μια τέτοια ανάρτηση αξίζει κι αντίστοιχο φινάλε -λιγότερο “ξύλινο”.
-Τι έγινε ρε παιδιά; 

Πότε κοιμήθηκα αριστερός και ξύπνησα εθνικιστής; 

Τι ρεζιλίκια είναι αυτά;

Απο τον Σφυροδρέπανο

Μη με λες πατριώτη, αφεντικό να με λες – Οι “Απαράδεκτοι” για τη Μακεδονία
Δημοσιεύτηκε στην Κατιούσα

**************

Για κάποιους Άλλους:

Άλλο βίντεο που κυκλοφορεί αυτή τη φορά είναι με μια τάχα μου αρχαιολόγο η οποία ισχυρίζεται ότι αφού ο Αλέξανδρος κατέκτησε και το Ιράν, το Αφγανιστάν κλπ και αυτές οι χώρες δεν ονομάζονται Μακεδονια, γιατί να ονομάζονται τα Σκόπια;

Μα γιατί, καλή μου κοπελίτσα,...η ΠΓΔΜ ήταν πάντα Μακεδονία και με τη βούλα, που κάνεις πως δεν ξέρεις..

Δεν έπαψε ποτέ στην ιστορία του αυτή η περιοχή να ονομάζεται Μακεδονία!

Πώς να το κάνουμε τώρα. 

Το Ιράν ονομαζόταν Περσία, το Αφγανιστάν Βακτρία κλπ. Κι είχαν άλλη ιστορία.

Στα Βαλκάνια η ιστορία, παίδες, μπλέκεται.

Σε πολλά είναι κοινή, μην μπερδεύεστε και σας κάνουν γαιτανάκι (μέρες που είναι) οι δήθεν (πληρωμένοι) ειδήμονες.

Αυτή η συγκεκριμένη το 2006, έχει δηλώσει ότι τα μάρμαρα του Παρθενώνα που είναι στο Βρετανικό Μουσείο, αυτά που τα λένε ¨ελγίνεια¨, δεν είναι ...ελληνικά.

Υποστήριξε ότι πρέπει να παραμείνουν στην Αγγλία και πως δεν μπορεί να τα πάρει πίσω η Ελλάδα γιατί πλέον δεν της ανήκουν.

Αυτή λοιπόν την τύπισσα που ισχυρίζεται

 ψευδώς ότι τα Σκόπια δεν είναι Μακεδονία, ότι η μόνη Μακεδονία είναι η ελληνική

(ενώ η Μακεδονία του Μ. Αλεξάνδρου ήταν πολύ μεγαλύτερη από την σημερινή ελληνική Μακεδονία και φυσικά στο πολευθνικό κράτος του Μεγαλου δεν μιλούσαν όλοι ελληνικά και φυσικά η αρχαία Μακεδονία δεν ήταν μόνο η σημερινή ελληνική, ήταν και η βουλγαρική και η σερβική!!!).

που υποστήριξε ότι οι ελλανοδίκες επέτρεψαν στους Μακεδόνες να πάρουν μέρος στους ολυμπιακούς αγώνες γιατί ήταν Έλληνες(σε μια εποχή που δεν υπήρχαν Έλληνες, αλλά πόλεις κράτη και ελληνικά φύλα που τρωγόντουσαν μεταξύ τους ασύστολα!)

και που στους ολυμπιακούς αγώνες έπαιρναν μέρος όλοι όσοι ήθελαν πλην δούλων και γυναικών και ¨βάρβαρων¨ (αρχικά) και που πολύ γρήγορα πήραν όμως διεθνή χαρακτήρα οι αγώνες...

(αρκεί οι αθλητές που συμμετείχαν να είχαν το ευ αγωνίζεσθαι: αυτό έκριναν οι ελλανοδίκες κι όχι ποιος ήταν πιο πολύ Έλληνας! ελα παναγία μου),

αυτήν λοιπόν την τύπισσα που θέλει να μας φάει τα μάρμαρα του Παρθενώνα ρεεε

(και που για αυτά ακόμη δεν βγήκατε στο δρόμο, να σας πάει εκεί....)

 προωθείτε για να υποστηρίξετε ότι η Μακεδονία είναι ελληνική!

Και για τα μάρμαρα λέει ψέματα και για τη Μακεδονία.

Μία φορά ψεύτης, πάντα ψεύτης

Και το ψέμα της το λέει συνειδητά.

Εσείς όμως, πατριώτες πράμα, να την πιστεύετε..όλα αμάσητα πια...

Και ψιτ...όταν λέτε η Μακεδονία είναι ελληνική υπονοείτε ότι οι άλλες δυο (μην κλείνετε τα μάτια κ κάνετε πως δεν υπάρχουν), 

οι άλλες δυο λοιπόν Μακεδονίες είναι υπο κατοχή και τις θέλετε ελληνικές..

(εσάς πρέπει να φοβόμαστε με τις αλυτρωτικές σας διαθέσεις)

Κι όταν κάνετε συγκεντρώσεις με υπόδικους και μπράβους, μετά μη διαμαρτύρεστε όταν σας λένε φασίστες.

Δείξε μου το φίλο σου να σου πω ποιος εισαι αδελφε.

Thesska Katerina

ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ: Απ' την Ικαρία της Αλληλεγγύης στο...Θανατονήσι

“Φαίνεται ότι η διαταγή ήταν: ‘Φέρτε τους εξαντλημένους, αποκαμωμένους, αλλά όχι νεκρούς. Από τους νεκρούς δεν αποσπώνται δηλώσεις’. Απουσίαζε λοιπόν κι απ’ αυτήν την πράξη κι η παραμικρή υποψία συμπόνιας. Ο σκοπός τους αποκαλύφθηκε γυμνός στα μάτια μας. Οι σφαίρες τους πέφτανε απάνω μας όχι για να μας εξοντώσουν αλλά να μας αχρηστέψουν. Οι νεκροί μεγαλώνουν μια ιδεολογία, δεν την αχρηστεύουν” 

*****

Μενέλαος Λουντέμης: Από την Ικαρία της συμπόνιας και της αλληλεγγύης στο πέτρινο φίμωτρο της Μακρονήσου…

3020+300

Στις πρώτες σελίδες του αυτοβιογραφικού μυθιστορήματος 
“Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα”(1) ο Μενέλαος Λουντέμης το 1949 λιπόσαρκος (2) και σακατεμένος από το ξύλο, βρίσκεται ακόμα εξόριστος στην Ικαρία, περιμένοντας μέρα τη μέρα να τον μπαρκάρουν για τη Μακρόνησο.

του Δημήτρη Δαμασκηνού,

εκπαιδευτικού Δ.Ε.-ιστορικού,

negreponte2004@yahoo.gr

Ξέρω. Το μαξιλάρι σου καίει 

Σαν τον μαρτυρικό τροχό. 

Το γέμισαν από βραδύς 

 Οι δήμιοι των ύπνων μας 

Με αναμμένα καρφιά 

 Μα εσύ κοιμήσου. Κοιμήσου. 

 Έστω κι αν στέκουν από πάνω σου 

 Με το όπλο “επί σκοπόν” 

 Και με το δάχτυλο στη σκαντάλη 

 Δύο διμοιρίες εφιάλτες. 

 Εσύ κοιμήσου.

 Κοιμήσου. 

 Και στην άκρη του ορίζοντα 

 Ακούονται οι ρωγμές 

 Που κάνει η ήλιος 

Στα κάστρα της νύχτας. 

 Μα εσύ κοιμήσου.

Μενέλαος Λουντέμης, Θα ξημερώσει . (3)

Τα πάθη του ο συγγραφέας τα διηγείται σε πρώτο πρόσωπο: 
“Εμείς είμαστε ακόμα στην Ικαρία”, θα γράψει χρησιμοποιώντας εμφαντικά το εμείς, για να εντάξει βέβαια το ταπεινό του σαρκίο στην πολυπληθή ομάδα των συνεξόριστων συντρόφων του που έχουν κατακλύσει το νησί (4) και μεταφέρονται “συνοδεία” με τα βαπόρια που πύκνωσαν τα δρομολόγιά τους στη Μακρόνησο.

“Κι είναι Άνοιξη! 
Ντροπαλά αεράκια μαλώνουν συναμεταξύ τους. Σηκώνουν χνούδια και πουλιά. Και χαρτάκια μ’ ανορθογραφίες: 
‘Όσον περί εμέ… βρίσκομαι στα τελευταία μου. Κατά τ’ άλλα… είμαι καλά! Τρομαγμένα ξεμύτισαν φέτος τα μπουμπούκια. Η αγάπη κρυβόταν στις γωνίες και σκέπαζε με την απαλάμη τα φιλιά της. Φέτος δε θάχουμε φρούτα. Τα σκότωσαν όλα πάνω στον ανθό. Μόνο τα πουρνάρια πρασινίζουν άφοβα -άγρια μες στην ασκήμια τους. 
Αυτά μόνο. Κι οι χωροφύλακες.” (5), που έχουν κατακλύσει το νησί, δούλοι: “που κάποτε γίνονται αφέντες. Κι οι αφέντες που προέρχονται από δούλους είναι σκληρότεροι από τους αφέντες των δούλων” (6).

Εύδηλος Ικαρίας το 1947. Από αριστερά Σίμος Γεράκης, Χρήστος Μαυρογιώργης, Στέφανος Σαράφης, υπασπιστής του Σαράφη, Πέτρος Ανδριώτης και ο τελευταίος άγνωστος. (Η φωτογραφία είναι από το προσωπικό αρχείο του Χρήστου Μαλαχία).

Ο Μενέλαος Λουντέμης ζώντας ως εξόριστος στην Ικαρία, όλο αυτόν τον καιρό μετά την ήττα του Δεκέμβρη, έχοντας σε πρώτη φάση τις εμπειρίες και τα βιώματα του καταδιωκόμενου και ύστερα του πολιτικού εξόριστου, καταγράφει προσεκτικά τις δραματικές του αναμνήσεις σ’ ένα χειρόγραφο που -για να μη χαθεί- έχει αντιγράψει σε δύο αντίγραφα. 
Το ένα, προσεκτικά κρυμμένο στο κούφωμα μέσα στο καρφωμένο τακούνι του παπουτσιού του, το κουβαλάει συνέχεια πάνω του, ενώ το άλλο το εμπιστεύεται στην ασπρομάλλα Ζωίτσα, μιαν Ικαριώτισσα που έδινε πολλές φορές τα λιγοστά ραδίκια από τον κήπο της στον Μενέλαο Λουντέμη, τη μόνη του τροφή, “γιατί δεν δέχονταν τίποτ’ άλλο το στομάχι μου” (7).

Pάχες 1947. Oμάδα εξορίστων και ανάμεσά τους με το ραβδί 0 Mίκης Θεοδωράκης. Ακριβώς πίσω από τον Θεοδωράκη ο Μένιος Τσερώνης. Στην Ικαρία το ίδιο διάστημα βρέθηκαν ως εξόριστοι και ο Λάκης Σιάντας, ο Ρούσος Κούνδουρος, ο Μήτσος Παρτσαλίδης, ο Φοίβος Ανωγιαννάκης και πολλοί άλλοι γνωστοί αγωνιστές του ΕΑΜικού κινήματος. Ανάμεσά τους και ο Ευάγγελος Μαχαίρας που αναφέρει πως, όταν το καλοκαίρι του 1948 μεταφέρθηκε από τον Χρυσόστομο στο Μαυράτο της Ικαρίας, βρήκε εκεί τον Μενέλαο Λουντέμη κι έκαναν καθημερινή παρέα “σ’ ένα «θάλαμο» Ποντίων, που είχαν μια λύρα και μας τραγουδούσαν ποντιακά τραγούδια ή μας έλεγαν ποντιακά ανέκδοτα”. (8)

“Η Ικαρία… Πρέπει να τη βαφτίσουμε ‘Συμπόνοια'”, γράφει ο συγγραφέας (9) και συνεχίζει για την παροιμιώδη αλληλεγγύη των Iκαριωτών στους πολιτικούς εξόριστους επισημαίνοντας: 
«Οι Ικαριώτες… Θυμούμαι πέρσι πούμασταν στο άλλο χωριό, το Mαυράτο. Γη δεν είχε ούτε κείνο… Λίγη αλεσμένη πέτρα όπου φυτεύανε δέκα μαρούλια και πέντε κρεμμύδια. Mα κανένας τους δεν τα γεύτηκε. Όλα τα τάιζαν σ’ εμάς. Tα πετούσαν κρυφά τις νύχτες απ’ τα μεσότοιχα. 
Mια μέρα μας έστειλαν αγγαρεία στην πέτρα. 
Tα πεζούλια απ’ όπου περνούσαμε ήταν στρωμένα με φρεσκοκομμένα σύκα. Tάχαν αφηγμένα στιβίτσες στιβίτσες απάνω στα συκόφυλλα για να τα βρούμε γυρνώντας απ’ τη σκληρή δουλειά. Aλλά τι να πρωτοθυμηθώ; 
Tο γάλα… Tο κάθε σπίτι είχε από μια κατσικίτσα, κι ένα σωρό παιδιά. Tα παιδιά αυτά από τότε που πήγαμε εμείς χάσανε το γάλα τους. Mας τόδιναν με χίλιες πονηριές για τους αρρώστους μας. Το ξέρανε πως ο Χλαμούτσης ήταν ικανός να τους εκτελέσει επί τόπου αν τους έπιανε. Το ξέρανε. Αλλά δεν έκαναν πίσω» (10).

Πολιτικοί εξόριστοι της περιοχής Αγ. Κηρύκου Ικαρίας (φωτογραφία του Γ. Καπετάνου στις 5-11-47)

Ο ίδιος ο Μενέλαος Λουντέμης παραμένει στην Ικαρία μέχρι “το έμπα του Ιούνη” (11). 
Τότε μεταφέρεται σιδηροδέσμιος από δύο όργανα της τάξεως στο Διοικητήριο του Άη-Κήρυκα, παραδίδεται στον υπομοίραρχο με τα “συνοδευτικά” του έγγραφα και εγκλείεται σ’ ένα γεμάτο από θανατοποινίτες αγωνιστές, βρώμικο και σκοτεινό κελί “που βράζει σα σκουληκοφωλιά” (12).

Το επόμενο πρωί, απ’ τα χαράματα κιόλας, οδηγείται σ’ ένα βαρυεστημένο καϊκάκι που τον περίμενε υπομονετικά στο αραξοβόλι (13) του.
 Το μοτόρι σε λίγο βάζει μπρος με κατεύθυνση τον Εύδηλο, για να επιβιβαστεί το βραδάκι με τη συνοδεία του χωροφύλακα Σκουπίδα στο βαπόρι με προορισμό το Λαύριο. Η θαλασσοταραχή, ωστόσο, αναγκάζει τον καπετάνιο ν’ αναζητήσει ασφαλές καταφύγιο στο Βαθύ της Σάμου, όπου φτάνουν αργά το βράδυ της επόμενης μέρας:

Στο δρόμο από Καραβόσταμο για Αρέθουσα για το βασανιστικό προσκλητήριο (1949).

Γι’ αυτή του την εμπειρία γράφει χαρακτηριστικά ο σύγγραφέας:
 “… Το βαπόρι αργά, βουβά, ήρθε και φουντάρησε (14) αντίκρυ από το Λιμεναρχείο. Άδεια ήταν όλη η παραλία. Η κυκλοφορία απαγορευόταν μετά τη δύση του ήλιου. Τα σπίτια όλα μανταλωμένα (15). Οι μόνοι που κυκλοφορούσαν ελεύθερα ήταν εκείνοι που απαγόρευαν την ελεύθερη κυκλοφορία.

Με κατέβασαν σε μια βάρκα μαζί με το φρουρό μου. Το κέφι του Σκουπίδα ήταν μαύρο.

-Τί μας έφεραν εδώ; μουρμούριζε και κυττούσε ολοένα κατά τα βουνά. Τα τηράς (16); μου λέει… όλα τούτα είναι γιομάτα κατσαπλιάδες (17). Μην τους χαίρεσαι. Κλάφτους. Όπου νάναι τελειώνουν τα ψωμιά τους. Στραβωμάρα είχαν και μας έφεραν μες στη μύτη τους; ” (18).

Σε λίγο ο Μενέλος Λουντέμης οδηγείται εξαντλημένος στο κρατητήριο και σπρώχνεται σ’ ένα μπουντρούμι μπουκωμένο (19) βαριά αποφορά από τσιγαρίλες και ποδαρίλες, να περάσει τη νύχτα ανάμεσα σε μεροκαματιάρηδες που έχουν συλληφθεί για μικροπαρανομίες από ένα ανάλγητο στη φτώχεια τους κράτος.

Το πρωί που ξυπνά συναναστρέφεται με τους συγκρατούμενούς του και δέχεται τις περιποιήσεις και μοιράζεται το προσφάι με τον μπαρμπα Θαλή Αληφασκή, έναν γέρο ψαρά που τον έπιασε η αστυνομία ένεκα “αλιείας μετά της δυναμίτιδος” (20).
Όταν πέφτει ξανά το σκοτάδι τον βαρύ και τρομαγμένο ύπνο των κρατουμένων διακόπτουν σεισμοί, μπαταριές (21), 
χαλασμός:

“Στα όπλα! ούρλιαζαν από παντού. Στα όπλα! Συναγερμός. Καλυφθήτε! Πυρ!

Τί έτρεξε; “Το αντάρτικο, λέει, έκανε έφοδο στην πόλη”. 
Βλακείες. Κάποιος χωροφύλακας θα τρόμαξε ως φαίνεται από τον ίσκιο του κι άρχισε να πυροβολεί.
 Κι εδώ λοιπόν τα ίδια. Κι έδώ έκανε έφοδο μεσ’ στην ψυχή τους ο φόβος.

Μα ο χαλασμός ωστόσο ήταν τόσος που λες πως έπεσε η πόλη σε χέρια άγριων κουρσάρων που τώρα περνούσαν τον πληθυσμό από σφαγή και λεηλασία. 
Ποδοβολητά ακούγονταν από παντού, κλαγγές (22), λαχανιάσματα. Φαίνεται πως όλοι, ο στρατός κι η χωροφυλακή, συγκεντρώνονταν για επίθεση. Τώρα θα συντάσσονται για να τρέξουν κατά τα βουνά. 
Μα… τα ποδοβολητά αντί ν’ ακουστούν στο πλακόστρωτο ακούστηκαν μέσα, στο διάδρομό μας. 
Και κει -απομείναμε όλοι!- οι μπούκες (23) των ντουφεκιών αντί να στραφούν προς τα έξω στράφηκαν προς τα μέσα και μας σημάδευαν.

-Αλτ!.. να μη σαλέψει κανείς… μας φώναξαν πίσω απ’ τους φεγγίτες. Τα κινητά ουραία (24)ετοιμάστηκαν.

Θα σας καθαρίσουμε όλους!.. ξαναφώναξαν.

Τα χέρια τους δε φαίνονταν για να δούμε αν έτρεμαν αλλά έτρεμαν οι κάννες τους… Έτρεμαν σα να ήσαν κρεμασμένες στον αέρα.

Πέρασε ώρα. Η σάλπιγγα κάποτε βουβάθηκε. Οι κάννες αποσύρθηκαν. 
Είχε σταματήσει και το τρεμούλιασμα. Έξω βασίλευε πάλι ησυχία. Τα πολυβόλα είχαν σταματήσει. Τα βήματα των χωροφυλάκων σύρθηκαν στο διάδρομο. 
Σε λίγο ξανάγινε ησυχία. Ξημέρωνε. Απ’ έξω ακούστηκαν να κυλούν κάτι ρόδες.
 Οι βρύσες άρχισαν να τρέχουν” (25) και μπήκε φρικιαστική, άυπνη από το παραθυρόνι η φάτσα του χωροφύλακα Σκουπίδα, για να οδηγήσει τον Μενέλαο Λουντέμη ως τη σκάλα του βαποριού.

Πολιτικός εξόριστος φωτογραφίζεται με φόντο τα πλοία της εξορίας προς την Ικαρία.

Το βαπόρι πράγματι ήταν γεμάτο από νέα παιδιά, 20 ως 25 χρονών, που τους πήγαιναν σιδηροδέσμιους για “κατάταξη” στη Μακρόνησο. 
Ο Μενέλαος Λουντέμης κατέβηκε στο αμπάρι που έβραζε σαν καζάνι, για να υποβληθεί από τους δεσμώτες του, όπως και όλοι οι υπόλοιποι, στο μαρτύριο της δίψας για καμιά εικοσαριά ώρες, όπως σαδιστικά τους ανακοίνωσε ο ανθυπομοίραρχος, όσο δηλαδή θα διαρκούσε το ταξίδι για το Λαύριο. 
Από τις διαμαρτυρίες και τα ξεφωνητά οι ναύτες άνοιξαν τα δύο καπάκια και με τη μάνικα από τη θάλασσα άρχισαν έναν άγριο, αλμυρό καταιονισμό (26) που κράτησε ως μισή ώρα.

Αυτή η κτηνώδης αντιμετώπιση των εκτοπιζομένων στη Μακρόνησο αποκαλύπτει στα μάτια του συγγραφέα γυμνό τον σκοπό των δεσμωτών τους:

“Φαίνεται ότι η διαταγή ήταν: ‘Φέρτε τους εξαντλημένους, αποκαμωμένους, αλλά όχι νεκρούς. Από τους νεκρούς δεν αποσπώνται δηλώσεις’. Απουσίαζε λοιπόν κι απ’ αυτήν την πράξη κι η παραμικρή υποψία συμπόνιας. Ο σκοπός τους αποκαλύφθηκε γυμνός στα μάτια μας. Οι σφαίρες τους πέφτανε απάνω μας όχι για να μας εξοντώσουν αλλά να μας αχρηστέψουν. Οι νεκροί μεγαλώνουν μια ιδεολογία, δεν την αχρηστεύουν” (27).

Χμ… Σε γνωρίζω εγώ εσένα.
 Σε ξέρω απ’ έξω κι’ ανακατωτά
 Όχι απ’ την “όψη του σπαθιού την τρομερή”
 Μα από την όψη τη χοντρή και βρωμερή.
 Και μη θαρρείς πως γεννήθηκες σήμερα,
 Είσαι πιο παλιός κι’ από το μπιστόλι σου
 Κι’ απ’ το καουτσικένιο σου ρόπαλο
 Το γεμάτο ξερά αίματα.
 Είσαι πιο παλιός κι’ απ’ το μίσος σου
 Κι’ απ’ το δικαίωμα ζωής και θανάτου
 Πάνω στις ζωές μας.
 Επάγγελμά σου το ξύλο.
 Καρδιά σου το ξύλο.
 Ξύλινος ο κόσμος σου
 Ξυλοκοπημένος ο κόσμος σου.
 Δεν είσαι αποδώ
 Δεν είσαι μόνο εδώ.
 Έρχεσαι από παντού.
 Απ’ τη Χιλή και το Περναμπούκο
 Απ’ το Σικάγο και το Τέξας.
 Κι’ απ’ τον κάθε τόπο όπου οι άνθρωποι
 Ζητούν ψωμί. Ενώ
 Πρέπει να το ζητιανεύουν. 

 (Μενέλαος Λουντέμης, Ο φύλαξ άγγελος). (28)

Το βαπόρι άραξε στο Λαύριο κοντά στα ξημερώματα. Τότε ανέβηκαν όλοι στο κατάστρωμα. Το Μακρονήσι ορθωνόταν αντίκρυ ως πέτρινο φίμωτρο…

Σημειώσεις:

1 Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα (Σαρκοφάγοι ΙΙ), εκδόσεις Δωρικός, έκδοση Γ’, Αθήνα 1974.

2 “Τους βλέπεις πώς με κάνανε”, θα πει στον πονόψυχο χωροφύλακα Μπαντούνα, που έρχεται και τον βρίσκει στο αναρρωτήριο. “Από εβδομήντα κιλά δεν μ’ αφήσανε ούτε σαράντα” (βλ. Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα, ο.π., σελ. 20).

3 Βλ. Μενέλαος Λουντέμης, Οι εφτά κύκλοι της μοναξιάς, εκδόσεις Δωρικός, Αθήνα 1977, σελ. 87.

4 Χιλιάδες άλλοι αγωνιστές της Αριστεράς στάλθηκαν εξόριστοι κατά την περίοδο 1938 – 1954. Το 1946-1949 σ’ αυτό το νησί των 11.000 κατοίκων υπήρχαν 14.000 εξόριστοι! (Βλ. Θ. Λ., Οι εννιά της Νικαριάς. Τιμή στους αλύγιστους της ταξικής πάλης, εφημερίδα Ριζοσπάστης, Κυριακή 28 Ιούνη 2015 – 2η έκδοση, σελ. 26)

5 Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα, ο.π., σελ. 15.

6 Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα, ο.π., σελ. 15.

7 Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα, ο.π., σελ. 23.

8 Βλ. Ευάγγελος Μαχαίρας, Ικαρία-Μακρόνησος-Στρατοδικεία. Εξόριστος στην Ικαρία και στη Μακρόνησο, περιοδικό της Εταιρείας Ικαριώτικων Μελετών, τριμηνιαία έκδοση, αριθμ. φύλλου 14, έτος 5ον, σελ. 25.

9 Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα, ο.π., σελ. 23.

10 Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα, ο.π., σελ. 26-27.

11 Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα, ο.π., σελ. 28.

12 Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα, ο.π., σελ. 31.

13 αραξοβόλι το: (λογοτ.) 1. μέρος κοντά στην ακτή, προφυλαγμένο από ανέμους, όπου αγκυροβολούν τα πλοία• αγκυροβόλιο. 2. (μτφ.) καταφύγιο.

14 φουντάρω: (εδώ, προφ.) ρίχνω άγκυρα, αγκυροβολώ.

15 μανταλώνω -ομαι: (λαϊκότρ., συνήθ. για πόρτα ή παράθυρο) κλείνω με το μάνταλο || (επέκτ.) κλείνω καλά,βκλειδώνω: Mανταλώθηκαν όλοι στα σπίτια τους, κλείστηκαν μέσα.

16 τηράω: (λαϊκότρ.) βλέπω.

17 κατσαπλιάς ο: (εδώ) υβριστικός χαρακτηρισμός για τους αντάρτες, κυρίως κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου.

18 Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα, ο.π., σελ. 40.

19 μπουντρούμι το: (εδώ παρωχ.) κρατητήριο ή φυλακή.

20 Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα, ο.π., σελ. 43.

21 μπαταριά η: (παρωχ.) ομοβροντία.

22 κλαγγή η: ήχος που ακούγεται, όταν συγκρούονται σιδερένια όπλα, κυρίως ξίφη.

23 μπούκα η: (εδώ) το στόμιο, ιδίως του πυροβόλου όπλου.

24 ουραίος -α -ο: (ως ουσ.) το κινητό ουραίο, ονομασία του κλείστρου στα οπισθογεμή επαναληπτικά τουφέκια.

25 Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα, ο.π., σελ. 48-49.

26 καταιονισμός ο: (λόγ.) κατάβρεγμα με συσκευή που εκτοξεύει το νερό από ψηλά, σαν βροχή. || (ειδικότ.) ντους.

27 Μενέλαος Λουντέμης, Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχα, ο.π., σελ. 52-53.

28 Μενέλαος Λουντέμης, Οι εφτά κύκλοι της μοναξιάς, εκδόσεις Δωρικός, Αθήνα 1977, σελ. 58-59.

Ο ΥΠΟΝΑΥΑΡΧΟΣ Γ.Ντουνιαδάκης: (για τα συλλαλητήρια) ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ

Γιάννης ΝΤΟΥΝΙΑΔΑΚΗΣ

Υποναύαρχος ε.α. ΠΝ:

Οσοι σκέφτονται να συμμετάσχουν στο συλλαλητήριο της Αθήνας για το όνομα της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ), ωθούμενοι από αγνό και άδολο πατριωτισμό, ιδιαίτερα εν ενεργεία και απόστρατοι των Ενόπλων Δυνάμεων,

 πρέπει να προβληματιστούν.

Οταν, για παράδειγμα, από διοργανωτές ακούγονται συνθήματα, όπως «η Μακεδονία είναι μία και ελληνική». Διότι η ελληνική Μακεδονία αναμφισβήτητα είναι ελληνική.

 Ομως, η γεωγραφική περιοχή της αρχαίας Μακεδονίας έπιανε έναν ευρύτερο χώρο, που σήμερα βρίσκεται και εκτός των συνόρων της Ελλάδας.

Είναι γνωστό ότι μετά τη λήξη του Β' Βαλκανικού Πολέμου, με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, καθορίστηκαν τελεσίδικα τα σύνορα των βαλκανικών χωρών. 

Ετσι, ο ιστορικά γεωγραφικός χώρος της Μακεδονίας κατανεμήθηκε ανάμεσα σε τρία κράτη (Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία). Από πλευράς Ελλάδας τη Συνθήκη υπέγραψε ο Ελ. Βενιζέλος.

Κάθε λαϊκός άνθρωπος, λοιπόν, που δηλώνει πατριώτης και δεν ανέχεται αλυτρωτικές βλέψεις σε βάρος της Ελλάδας, δεν επιτρέπεται ο ίδιος να διακατέχεται από αντίστοιχες βλέψεις σε βάρος ξένων εδαφών.

Γιατί αλλιώς, σημαίνει ότι πρέπει να καταγγελθεί η Συνθήκη του Βουκουρεστίου και να εγερθεί θέμα διεκδικήσεων εκ μέρους της Ελλάδας, για τα δήθεν αλύτρωτα εδάφη της Μακεδονίας. 

Δηλαδή, σ' αυτήν την περίπτωση έχουμε έκφραση αλυτρωτισμού από το μέρος μας εναντίον της ΠΓΔΜ και της Βουλγαρίας. 

Είναι αυτό που θέλουμε;

Γιατί όμως ανοίγει σήμερα το θέμα της ΠΓΔΜ; Είναι μήπως η ανάγκη ειρηνικής συνύπαρξης, που ωθεί τους δύο λαούς στην αναζήτηση λύσης; Φυσικά όχι! 

Είναι γνωστό ότι ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ επείγονται να δέσουν την ΠΓΔΜ και την Αλβανία στο άρμα τους και όχι για το καλό των λαών.

 Στόχος τους είναι Ελλάδα και ΠΓΔΜ να καταλήξουν σε συμφωνία, έτσι ώστε τον Ιούλη να προσκληθεί η γειτονική χώρα στο ΝΑΤΟ, χωρίς αντιρρήσεις, ώστε στη συνέχεια να ακολουθήσει νέα πρόσκληση για ένταξη στην ΕΕ.

 Ομως, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη σχετικά ότι το πρόβλημα με την ΠΓΔΜ 

εμφανίστηκε όταν οι ευρωατλαντικές λυκοσυμμαχίες, διαλύοντας τη Γιουγκοσλαβία,

άλλαξαν για πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τα σύνορα στην Ευρώπη. 

Σήμερα, μπορεί κανείς να τους έχει εμπιστοσύνη; 

Καμιά! 

Από τους διοργανωτές όμως των συλλαλητηρίων αλλά και από πολιτικά κόμματα αυτή η πλευρά του ζητήματος μένει στο απυρόβλητο!

Αυτού του είδους τα συλλαλητήρια, στην πραγματικότητα κρύβουν την ουσία, περιορίζοντας το ζήτημα κυρίως στο όνομα! 

Το ίδιο και κόμματα!

 Η πρόταση του ΚΚΕ είναι ολοκληρωμένη. 

Συνοπτικά προβλέπει ότι:

• Κάθε λύση στην οποία περιλαμβάνεται το όνομα «Μακεδονία», ή παράγωγά του θα πρέπει να ορίζεται ρητά ως γεωγραφικός προσδιορισμός.
• Πρώτα απ' όλα πρέπει να γίνει προσπάθεια να μπει τέλος στην αλυτρωτική προπαγάνδα, με αμοιβαία αναγνώριση του απαραβίαστου των συνόρων. Να γίνουν οι απαραίτητες τροποποιήσεις στο Σύνταγμα της γειτονικής χώρας.
• Το ΚΚΕ είναι αντίθετο με την πορεία ένταξης της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ για συμφέροντα ξένα προς το λαό. 

Σχετικά παίρνεται υπόψη η εμπειρία των ελληνοτουρκικών σχέσεων, που έχει αποδείξει ότι η συμμετοχή των δύο χωρών σ' αυτές τις ενώσεις ούτε την ειρήνη ούτε την εδαφική ακεραιότητα και ασφάλεια των λαών εξασφάλισε!

Το ΚΚΕ αγωνίζεται ώστε να αντιμετωπιστεί η ιμπεριαλιστική πολιτική του 

«διαίρει και βασίλευε» στα Βαλκάνια, της χρησιμοποίησης από τους ιμπεριαλιστές υπαρκτών ή και ανύπαρκτων μειονοτικών προβλημάτων, του διαμελισμού κρατών και της δημιουργίας προτεκτοράτων. 

Οι ανάγκες των λαών της περιοχής, η αμοιβαία επωφελής συνεργασία των χωρών, μπορούν να διασφαλιστούν μόνο με την αποδέσμευση από ΕΕ και ΝΑΤΟ, όπως και κάθε άλλη ιμπεριαλιστική ένωση, με τους λαούς νοικοκύρηδες στον τόπο τους.

Οι λαοί των Βαλκανίων δεν έχουμε να χωρίσουμε τίποτε αναμεταξύ μας. 

Αντίθετα, έχουμε κοινό συμφέρον να αγωνιστούμε ενάντια στην ΕΕ, στο ΝΑΤΟ, στις ΗΠΑ και άλλους ιμπεριαλιστές. 

Να αγωνιστούμε ενάντια στις κυβερνήσεις των χωρών, που χαράζουν την πολιτική τους σύμφωνα με τα συμφέροντα του κεφαλαίου, σε βάρος των λαών. 

Τέλος, τονίζεται ιδιαίτερα ότι κανένας αγνός πατριώτης δεν έχει θέση σε συλλαλητήρια στα οποία, εκτός των άλλων κομμάτων, συντεταγμένα συμμετέχουν το ναζιστικό, εγκληματικό μόρφωμα της Χρυσής Αυγής και άλλοι φασίστες, όπως συνέβη στο συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης.

Την ιδέα για να κοσμήσουμε την ανάρτηση του Ναυάρχου απ' τον Ριζοσπάστη  με σκίτσα του

Panos Maragos και του Panos Zacharis την αντλήσαμε απ' την σ. Εδώ

Παρουσίαση κειμένου: Viva La Revolucion

Για Περισσότερα Δες Εδώ

ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ. «Απόψε χτυπούνε τις Γυναίκες»

«θα κάνεις δήλωση εσύ:» - «όχι!»

*

«Την Παναγία σας Βουλγάρες, έφτασε η ώρα σας! Ξυπνήστε! Σήμερα θα σας πάρουμε το αίμα! Όλες έξω και κατεβείτε γρήγορα στο Θέατρο».

«Εμείς δεν είμαστε ανθρωπιστές, είμαστε κτήνη και θα σας εξοντώσουμε!»

****************************************

Ω, εσύ, γυναίκα, οπτασία λησμονημένη…
Μικρή παιδούλα, μάνα, κόρη αυριανή…
Μέσα στα σπλάχνα σου βογγούνε οι σκοτωμένοι
Και τραγουδούν οι αυριανοί μας ζωντανοί!

Μενέλαος Λουντέμης,
από το ποίημα «Έρχονται οι γυναίκες στη Μακρόνησο»

Στις 3 του Απρίλη του 1947 ανατέθηκε από τον αρχηγό του ΓΕΣ, στρατηγό Βεντήρη, στον συνταγματάρχη του πυροβολικού Γ. Μπαϊρακτάρη, η συγκρότηση της Διεύθυνσης ΒΧΙ/ΓΕΣ. Επρόκειτο για μια Διεύθυνση της οποίας κυρίαρχο έργο ήταν η συγκρότηση και η ανάπτυξη του περιβόητου στρατοπέδου της Μακρονήσου. Τα καθήκοντα της ΒΧΙ/ΓΕΣ:

ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΥ
ΒΕΤΟ: Β΄ Ειδικό Τάγμα Οπλιτών (Μάης 1947)
ΓΕΤΟ: Γ΄ Ειδικό Τάγμα Οπλιτών (Ιούλης 1947)
ΑΕΤΟ: Α΄ Ειδικό Τάγμα Οπλιτών (Ιούλης 1947)
ΣΦΑ: Στρατιωτικές Φυλακές Αθηνών (Αύγουστος 1947)
Ανάμεσα στο ΑΕΤΟ και το ΚΕΝΤΡΟ ήταν το ΕΣΑΓ Ειδικό Σχολείο Αναμόρφωσης Γυναικών (Γενάρης 1950), και το ΕΣΑΙ: Ειδικό Σχολείο Αναμόρφωσης Ιδιωτών (Καλοκαίρι 1949)
Το ΓΚΠΑ: Γ΄ Κέντρο Παρουσιάσεως Αξιωματικών (Σεπτέμβρης 1947) βρισκόταν ανάμεσα στο ΑΕΤΟ και το ΓΕΤΟ , αργότερα μεταφέρθηκαν στο Βόρειο μέρος του νησιού στην Πειθαρχημένη Διαβίωση Πολιτικών Εξόριστων και δίπλα του το ΣΠΕ: Στρατόπεδο Πολιτικών Εξόριστων (Νοέμβρης 1948)

«α) Συγκέντρωσις και Οργάνωσις Ταγμάτων Σκαπανέων, διάθεσις των ανδρών αυτών εις διαφόρους επωφελείς απασχολήσεις και προσπάθεια επαναφοράς αυτών είς του κόλπους της φιλτάτης Πατρίδος.

β) Συνεννόησις μετά των αρμοδίων πολιτικών αρχών επί της σκοπιμότητος αποσυμφορήσεως των πολιτικών φυλακών, ιδία των ζωνών επιχειρήσεως».

Αμέσως τα δημιουργημένα από το 1946 Πειθαρχικά Τάγματα – Στρατόπεδα «επικίνδυνων» δημοκρατικών φαντάρων στο Λιόπεσι, Λάρισα, Ντουντουλάρ Θεσσαλονίκης, μεταφέρονται σταδιακά στο Μακρονήσι, προς αναμόρφωσιν.

Στις 26 – 28 Μάη 1947, το Β΄ Τάγμα Σκαπανέων μεταφέρεται στη Μακρόνησο από το Πόρτο – Ράφτη, και δημιουργείται το ΒΕΤΟ (Β΄ Ειδικό Τάγμα Οπλιτών), Το θανατονήσι της Μακρονήσου μπαίνει σε λειτουργία. Οι πύλες της κόλασης άνοιξαν… 

απο: ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΕΝΕΖΑΚΗΣ

Ακολούθησε, ο Ιούνης και ο Ιούλης 1947, και η μεταφορά και εγκατάσταση των Α΄  και Γ΄ Ταγμάτων  και η δημιουργία του ΑΕΤΟ και ΓΕΤΟ.

Οι κατηγορίες κρατουμένων που πέρασαν από την Μακρόνησο ήταν: Στρατεύσιμοι που κρίθηκαν ύποπτοι και επικίνδυνοι για το στράτευμα λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων και της συμμετοχής τους στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις οργανώσεις του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, του Αγροτικού Κόμματος, αξιωματικοί και αντάρτες του ΕΛΑΣ, ανήλικοι πολιτικοί κατάδικοι, εξόριστες γυναίκες από το Τρίκερι και, μια ειδική κατηγορία, Μάρτυρες του Ιεχωβά.

Οι γυναίκες στη Μακρόνησο

«Φορτωθήκανε τις αφάνες, μερικές τις στρώνουν καταγής κι από πάνω τα στρωσίδια τους, για ν’ αποφύγουν την υγρασία. Διακρίνονται από αριστερά η Μαρία Καρακάσογλου, η Αναΐς, η Ρίτσα Ραπίδου, η Αλέκα Ζαχαρή κ.ά.» (Από το βιβλίο της Νίτσας Γαβριηλίδου ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ – Απόψε χτυπούνε τις γυναίκες).

Οι εξόριστοι και οι φυλακισμένοι, άνδρες και γυναίκες, πρέπει να εξοντωθούν ψυχολογικά, να υποταχθούν και να υπογράψουν «δηλώσεις μετάνοιας», να χάσουν κάθε ίχνος αξιοπρέπειας. Ένα από τα μέτρα που παίρνουν είναι η μεταφορά γυναικών, προς αναμόρφωσιν, στη Μακρόνησο.Το μετεμφυλιακό κράτος, τον Νοέμβρη του 1949 επιχειρεί να ξεκαθαρίσει και με τα εσωτερικά μέτωπα: τις φυλακές και τις εξορίες. 

Η Νίτσα Γαβριηλίδου διηγείται στο βιβλίο της «ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ – Απόψε χτυπούνε τις γυναίκες»:

«Κατά τα τέλη του Δεκέμβρη μας έρχεται (σ.σ. στο Τρίκερι) και μια αντιπροσωπεία του Ο.Α.Μ. (Οργανισμός Αναμορφώσεως Μακρονήσου) με τον συνταγματάρχη Τ. Αναγνωστόπουλο. Τώρα που πήραν την απόφαση να μεταφέρουν γυναίκες εκεί, ήρθε για να οργανώσει και να συντονίσει τη μεταγωγή του στρατοπέδου, μα κυρίως ν’ αποσπάσει όσο το δυνατόν περισσότερες «δηλώσεις» για να μειωθεί έτσι ο αριθμός των γυναικών που θα μεταφέρονταν στη Μακρόνησο»…

«…Μας ανακοινώνουν πως η μεταφορά μας για τη Μακρόνησο γίνεται στις 25 του μηνός (σ.σ. Γενάρης 1950). Ηδη η κουζίνα δεν λειτουργεί και για συσσίτιο μας μοιράζουν ρέγγες και ελιές. Σχεδόν λαχανιασμένες θ’ αποτελειώσουμε και τη μεταφορά των αρρώστων με τα φορεία, τα ράντζα μας που τα είχαν κλεισμένα σ’ ένα κελί του Μοναστηριού, κι έβλεπες ν’ ανεβοκατεβαίνουν την πλαγιά από το Μοναστήρι στο λιμάνι γυναίκες φορτωμένες, άλλες ρολά από συρματοπλέγματα, άλλες αγκαλιές από πασσάλους, τα τσουβάλια με τρόφιμα της αποθήκης, τα καζάνια και λοιπά σύνεργα της κουζίνας, μα κείνο που δεν θα ξεχάσουν ποτέ οι γυναίκες θα είναι οι μεγάλες αμερικάνικες σκηνές που τις φορτώθηκαν πολλές γυναίκες μαζί καθώς και η μεταφορά των δύο κλιβάνων»…

«Όταν καμιά φορά τελείωσαν όλα, οι γυναίκες, κοπάδι ολόκληρο, κατηφορίσαμε την πλαγιά, κατάκοπες, παγωμένες για να μπούμε στον «Αχελώο», που έτοιμος στο λιμανάκι με την μπούκα του ανοιχτή μας περιμένει.

ΜΑΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΥΝ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟ

Από τις πέντε χιλιάδες γυναίκες που πέρασαν από το Τρίκερι μπήκαν μέσα στο αρματαγωγό κοντά χίλιες διακόσιες γυναίκες. Ανάμεσα σ’ αυτές είναι και εκατόν είκοσι ανταρτίνες που υπέγραψαν στη Λάρισα αλλά δεν τις δώσαν το απολυτήριο. Προτίμησαν να τους το δώσουν στη Μακρόνησο, για να φανεί έτσι μεγάλος αριθμός αυτών που θα έφευγαν από κει.

Μέσα σ’ αυτή τη μάζα των γυναικών δοκιμάζονται και αρκετά αθώα παιδάκια, που οι μάνες τους δεν είχαν που να τα’ αφήσουν και τα πήραν μαζί τους στην εξορία. Για τα παιδάκια αυτά το κράτος δεν χορηγεί μερίδα συσσιτίου. Τα φροντίζουν οι μαγείρισσές μας από το υστέρημα των γυναικών. Είναι οι μικροί μα μεγάλοι ήρωες της εξορίας.

Στο κολαστήρι της Μακρονήσου. «Η Φωτούλα Φίλου και σε πρώτο πλάνο η μικρούλα που βρήκε λίγο βροχόνερο και δροσίζεται στη λεκάνη. Μέσα στις πυρακτωμένες σκηνές δεν μπορείς ούτε ν’ αναπνεύσεις.» (Από το βιβλίο της Νίτσας Γαβριηλίδου ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ – Απόψε χτυπούνε τις γυναίκες).

Κάθε φορά που ήταν να μας μεταφέρουν για άλλον τόπο, τα ταξίδια αυτά ήταν από τα πιο απερίγραπτα. Φορτωμένες τόσες γυναίκες μες στη κοιλιά του αρματαγωγού, θεόκλειστες, χωρίς αέρα και στοιβαγμένες η μια πάνω στην άλλη με τα χαρτόνια και τα μπογαλάκια μας, με τις φυματικές να αιμοπτύουν, τα παιδιά να κλαίνε και όλες σχεδόν να ξερνάμε χολή και φαρμάκι.

Διασχίσαμε το λυσσασμένο πέλαγος με μια θάλασσα που πάντα κατά κακή μας τύχη ήταν πάνω από εννέα μποφόρ, λες και το κάνανε επίτηδες. Τι αξέχαστες και τραγικές οι εικόνες εκείνες. Τότε έβλεπες την ανθρώπινη ύπαρξη γυμνή, απομονωμένη εγκαταλειμμένη, με κυρίαρχο το συναίσθημα μόνο της αυτοσυντήρησης. Ησουν εσύ κι ο εαυτός σου. Το πάλευες μόνη σου. Πνιγόσουν κυριολεκτικά από την πολυκοσμία, σου ήταν αδύνατο ν’ αναπνεύσεις από τις δυσοσμίες, γιατί πάντα βούλωναν οι καμπινέδες, μα δεν μπορούσες να κάνεις τίποτε. Ακουγες το μουγκρητό της θάλασσας που σε τρόμαζε, και το ταρακούνημά της έλεγες πως τώρα δα, θα σ’ αποτελειώσει»…

«…Όταν καμιά φορά ακούσαμε «νάτη η Μακρόνησος, φτάσαμε στη Μακρόνησο», τα άψυχα κορμιά μας στυλώθηκαν, ανοίξαμε τα μάτια μας ορθάνοιχτα, για να δούμε με μάτια γυμνά το νησί που λεγόταν ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ. Οσο κι αν ήμασταν προετοιμασμένες ψυχολογικά, εκείνο που αντικρύσαμε ήταν κάτι το παγερό, κάτι που σου παρέλυε τις δυνάμεις. 

Η μακρόστενη λουρίδα γης, που απλωνόταν μπροστά μας, έμοιαζε σαν ένα υδρόβιο τέρας μέσα στη θάλασσα έτοιμο να μας κατασπαράξει (κι ας ζήσανε στη Μακρόνησο μια νύχτα τον έρωτά τους ο Πάρις και η Ωραία Ελένη).Οι ασβεστωμένες πέτρες που σχημάτιζαν μια κορώνα στην πλαγιά και τα συνθήματα «Ζήτω ο Βασιλεύς Παύλος», «Θέλουμε όπλα», σου έφερναν αμέσως την πρώτη ανατριχίλα. Τα κεφαλαία γράμματα «ΑΕΤΟ-ΒΕΤΟ-ΓΕΤΟ», που τα χωρίζανε σκοπιές και συρματοπλέγματα, με τις σκηνές στη σειρά, σου πάγωναν την ψυχή. Αναρωτήθηκα πού να βρίσκονται άραγε οι δικοί μου. Εδώ είχα τον πατέρα μου, τον ξάδελφό μου Γιάννη και τον Τάσο, αρραβωνιαστικό της αδελφής μου. Αργότερα θα μεταφερθεί και ο αδελφός μου. Αναρωτήθηκα ακόμη ποια τύχη άραγε να περίμενε κι εμάς τις γυναίκες.

Σε λίγο το μεγάφωνο μεταδίδει πως το αρματαγωγό δεν μπορεί να πλευρίσει στη Μακρόνησο και θα πρέπει ν’ ανεβάσουμε όλα τα πράγματα από την κοιλιά του αρματαγωγού και να τα φορτώσουμε σ’ ένα οπλιταγωγό που θα πηγαινοέρχεται στη Μακρόνησο»…«…Μείναμε 24 ώρες στο Λαύριο πάνω στο αρματαγωγό, ανάμεσα στους εμετούς και τις ακαθαρσίες, που ξεχείλισαν από τους καμπινέδες, παλεύοντας με τη μεταφορά του υλικού, ώσπου τα ξημερώματα μας πλεύρισε ένα καΐκι με φαντάρους που ήρθαν να μας βοηθήσουν»…

ΠΑΤΑΜΕ ΤΑ ΧΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΥ

Ύστερα από τόσες ταλαιπωρίες και την υπερβολική κούραση με το ξεφόρτωμα, το πρωινό εκείνο της 27 Ιανουαρίου (σ.σ. 1950) πατούσαμε τα χώματα της Μακρονήσου. Βρεθήκαμε αμέσως μπροστά σε μια κουστωδία από Αλφαμίτες (Αστυνομία Μονάδος) και αξιωματικούς του Α2. Με τις άσπρες γκέτες στις αρβύλες, τον άσπρο ζωστήρα στη μέση τους, με το πιστόλι να κρέμεται από τη μια μεριά κι από την άλλη το βούρδουλα, μας περιτριγυρίζουν επιθετικά. Οι φυσιογνωμίες όλων άγριες, βλοσυρές. Πιο πέρα ακούγεται ένα τραγούδι:

Από κάθε γωνιά σου Ελλάδαμαζεμένοι σ’ αυτό το νησίστο μεγάλο σχολειό σου πατρίδαπου το λέν ΑΕΤΟ-ΕΣΑΪ 

Σε λίγο σταματά το τραγούδι κι ακούγονται ζητωκραυγές: «Ζήτω ο Βασιλόπουλος!», «Ζήτω ..ω …ω!» Κείνη τη στιγμή πλησίασε ο διοικητής του ΑΕΤΟ με τη σωματοφυλακή του. Ένας στρατιωτικός, μάλλον μετρίου αναστήματος, συνοδεία με το σκύλο του πλησίασε τις γυναίκες. Αφού έφτασε κοντά μας, άρχισε να μας παρατηρεί μ’ ένα εξεταστικό βλέμμα, λες και ήθελε να μας σφυγμομετρήσει.

Όταν ο Αναγνωστόπουλος, που μας συνόδευε, τον ρώτησε: «Λοιπόν, τι λες;», ο Βασιλόπουλος του απάντησε κοφτά: «Υπόθεση το πολύ δέκα ημερών». Τόσο μας είχε εκτιμήσει στα χάλια που μας έβλεπε. Ο Αναγνωστόπουλος όμως συνέχισε: «Α! μην τις βλέπεις έτσι. Είναι σκληρά καρύδια οι γυναίκες»…

Νιάτα αποκλεισμένα από κάθε χαρά της ζωής. Ωστόσο τα κορίτσια βγήκαν βόλτα στα «Ηλύσια Παιδία» της Μακρονήσου. Είναι η παρέα μου. Από αριστερά Σιούρα, Ελένη, Αννούλα, Αλίκη, Νίτσα, Ιρμα, Μαρίνα, Αθηνά» . (Από το βιβλίο της Νίτσας Γαβριηλίδου ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ – Απόψε χτυπούνε τις γυναίκες).

«…Στη Μακρόνησο από την ώρα που πατάς το πόδι σου παύεις να είσαι αυτό που είσαι, γίνεσαι οπλίτης. Ετσι, ας είμαστε γυναίκες, ο καταυλισμός μας έχει την ονομασία ΑΕΤΟ-ΕΣΑΓ (Πρώτο Ειδικό Τάγμα Οπλιτών – Ειδική Σχολή Αναμορφώσεως Γυναικών). Το μάτι μας έχει πήξει κυριολεκτικά από το χακί και τα’ αυτιά μας κοντεύουν να σπάσουν από τα μεγάφωνα, που τοποθετημένα κάθε είκοσι μέτρα μεταδίδουν στη διαπασών συνθήματα, όπως: «Ελληνίδες, δεν ταιριάζουν στα χέρια σας οι αλυσίδες του κομμουνισμού», «Ελληνίδες, γυρίστε πίσω στα σπίτια σας. Ζητήστε τη συγνώμη της πατρίδος σας».

Ώσπου να φτάσουμε στις σκηνές μας, τα συνθήματα αυτά δεν πάψανε να ηχούν και να ερεθίζουν άσχημα τα’ αυτιά μας. Σε λίγο ξανακούγεται το τραγούδι:

Μολυσμένη ως τώρα η ψυχή μαςθέλει βάπτισμα ξανά εθνικό, ναι εθνικόφόβο πια δεν θα έχει η φυλή μαςαπ’ τον άτιμο κομμουνισμό.

Ξαφνικά, εκεί που βαδίζαμε, αντικρύσαμε πίσω από ένα συρματοφραγμένο χώρο ένα θέαμα αξέχαστο: άντρες σαν ράκη, κακοντυμένοι, μισόγυμνοι να τουρτουρίζουν μέσα στο παγωμένο αγιάζι και να ψάχνουν δειλά, ντροπαλά, γαντζωμένοι πάνω στα σύρματα, πρόσωπα αγαπημένα. Ήταν οι «ανανήψαντες». Ετσι λέγαν τα παιδιά που δεν άντεξαν στα βασανιστήρια και υπόγραψαν τη «δήλωση μετανοίας». Ηταν οι χιλιάδες προληπτικά συλληφθέντες από τις επιχειρήσεις του Πετζόπουλου και άλλοι.

Πόσο υπόκωφα φτάναν στ’ αυτιά μας τα διάφορα ονόματα που ξέφευγαν από εκείνα τα πικραμένα χείλη των πατεράδων, των αδελφών, που έβλεπαν να περνούν από δίπλα τους πρόσωπα αγαπημένα:

Μαρία! Μητέρα! Πόσο μεγάλος ήταν ο πόνος κι η αγωνία τους βλέποντας να περνά από μπροστά τους μια φάλαγγα από γυναίκες. Ξέρανε. Πέρασε από το πετσί τους η «αναμόρφωση», γι’ αυτό αγωνιούν και τρέμουν για τον ερχομό μας.

Πατήσαμε τα χώματα της Μακρονήσου με την ψυχή μας πέτρα. Δεν ξέραμε τι μας περίμενε. Η διοίκηση όμως είχε καλά μελετημένο και στρωμένο το σχέδιό της».

Προσθήκη λεζάντας

Τις δυο επόμενες μέρες άρχισαν τα καψώνια και οι πιέσεις για να υπογράψουν οι γυναίκες «Δήλωση». Μπήκαν στις σκηνές, 30 γυναίκες στη κάθε μία, τους απαγόρευσαν τα ράντζα και τις ανάγκασαν να ξαπλώνουν καταγής μες στην παγωνιά και την υγρασία. Το πρωί όλες οι γυναίκες του ΕΣΑΓ συγκεντρώθηκαν στο χώρο του Θεάτρου. Εκεί ο λοχαγός του Α2, ο Παπαγιαννόπουλος τους ξεκαθάρισε «Πάει πια το Τρίκερι. Εδώ είναι Μακρόνησος» και τους καλεί «να ανοίξουν τα μάτια τους, να καταλάβουν τα λάθη και τις πλάνες τους και να ανανήψουν», και τελειώνει: «Πάντως να ξέρετε πως εδώ είναι Μακρόνησος και όποιος δεν υπογράφει πεθαίνει». Την δεύτερη μέρα οργανώθηκε συνάντηση γυναικών με «ανανήψαντες» γνωστούς τους στη πλατεία του θεάτρου με σκοπό να τους διηγηθούν τις ταλαιπωρίες τους και τους βασανισμούς τους, να τις τρομοκρατήσουν και να τις καλέσουν να πάνε να κάνουν «Δήλωση».

Στις αγγαρείες μερικές τα καταφέρνουν καλύτερα από άλλες. Διακρίνονται η δικηγόρος Κική Διονυσοπούλου και μπροστά η καθηγήτρια των Γαλλικών Μαίρη Αλεξιάδου με τη Γεωργία Κτενά. (Από το βιβλίο της Νίτσας Γαβριηλίδου ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ – Απόψε χτυπούνε τις γυναίκες).

ΑΠΟΨΕ ΧΤΥΠΟΥΝΕ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

«Ωσπου έφτασε η 30 Ιανουαρίου 1950», συνεχίζει η Νίτσα Γαβριηλίδου.
 «Μια ημερομηνία που έμεινε βαθιά χαραγμένη στη μνήμη κάθε γυναίκας που πέρασε από το Μακρονήσι. Μας ξυπνούν μέσα στ’ άγρια χαράματα. Οι σκηνές μας γεμίσαν από ουρλιαχτά και βρισιές. Κλωτσούν τα στρώματά μας. «Την Παναγία σας Βουλγάρες, έφτασε η ώρα σας! Ξυπνήστε! Σήμερα θα σας πάρουμε το αίμα! Όλες έξω και κατεβείτε γρήγορα στο Θέατρο». Και τα μεγάφωνα να φωνάζουν συνέχεια: «Προσοχή! Προσοχή! Όλες οι γυναίκες του ΕΣΑΓ να κατέλθουν στο χώρο του Θεάτρου».

Μισοκοιμισμένες ακόμη ψάχνουμε μες στο σκοτάδι ρούχα χοντρά για να ντυθούμε όχι τόσο για να μην κρυώσουμε, όσο να μην πονέσουμε από το ξύλο. Η επιθυμία για τη σωματική μας ανάγκη είναι έντονη μα και η παρουσία τους μες στη σκηνή μας δυσκολεύει. Η κάθε μια βολεύεται όπως μπορεί, ακόμα και σε κονσερβοκούτια.

Εξω το κρύο πολύ τσουχτερό. Ως και τα στοιχεία της φύσης τα βάλανε μαζί μας»…

«…Στο Θέατρο μας διατάζουν να καθήσουμε κατάχαμα. Κουλουριαζόμαστε η μία δίπλα στην άλλη. Είμαστε καθισμένες πάνω στα πόδια μας. Γύρω από το τοιχάκι που έχει ο περίγυρος του Θεάτρου στέκονται Αλφαμίτες οπλισμένοι. Όλοι είναι σε κίνηση, όλοι φουριόζοι και βλοσυροί. Λες και κάνουν άμιλλα ποιος θα φανεί σκληρότερος από τον άλλο, ενώ οι Αλφαμίτες φωνάζουν συνέχεια: «Όλες κάτω, καθίστε κάτω!», και οι σφυρίχτρες τους μας πήραν το κεφάλι.

Φορτισμένες οι ψυχές μας, το μυαλό μας σταματά στη σκέψη τι θα γίνει τώρα, πώς θ’ αρχίσει το ξύλο με μας. Έχουμε ακούσει τόσα από τους άντρες. Με την αγωνία σε ένταση και με κομμένη την αναπνοή περιμένουμε. Τα όμορφα πρόσωπα των κοριτσιών μας τώρα γίνονται αγνώριστα. Φορέσανε τη μάσκα του τρόμου.

Τα μικρά παιδάκια σφιγμένα γύρω από το λαιμό της μάνας τους παρακολουθούν ανυποψίαστα μα και τρομαγμένα. Όλες οι αισθήσεις μας σε υπερένταση. Ακούμε φωνές, προστάγματα στρατιωτικά, λες και πρόκειται να δοθεί μια στρατιωτική μάχη»…

«…Όλοι οι αξιωματικοί του Α2 με τους Αλφαμίτες οπλισμένους βρίσκονται επί ποδός. Ανάμεσά τους και ο περιβόητος Ιωαννίδης της Χούντας, που φωνάζει: «Εμείς δεν είμαστε ανθρωπιστές, είμαστε κτήνη και θα σας εξοντώσουμε!»

Στην εξέδρα εμφανίζεται ο Παπαγιαννόπουλος. Φοράει πάντα ένα δερμάτινο σακάκι και παίζει το μαστίγιό του επιδεικτικά. Τα μεγάφωνα με τα συνθήματά τους εντείνουν την ψυχολογική πίεση των γυναικών. Άγριος και απειλητικός ο Παπαγιαννόπουλος μας λέει πως είναι η τελευταία ευκαιρία που μας δίνεται να φύγουμε στα σπίτια μας. Τα γραφεία του Α2 είναι ανοιχτά και μας περιμένουν. Μετά κοιτάζει την ώρα του και μας δίνει ακόμη ένα τέταρτο προθεσμία. Κάθε τόσο ξανακοιτάζει την ώρα του και μας λέει πως σε λίγο θα είναι αργά.

Μερικές γυναίκες φεύγουν από το θέατρο, ενώ τα μεγάφωνα δεν παύουν να μας καλούν να περάσουμε από τα γραφεία να τακτοποιηθούμε. Οι Αλφαμίτες περιφέρονται ανάμεσά μας, μας προτρέπουν για τη δήλωση: «Τι καθόσαστε και δεν πάτε στο Α2. Τόσοι και τόσοι να υπέγραψαν. Εσείς θα γίνετε ηρωίδες;» Ολες είμαστε σιωπηλές και μόνο η ανάσα μας ακούγεται βαριά.

Σε λίγο φωνάζει να βγούνε έξω από το θέατρο οι ανταρτίνες, περίπου 120 γυναίκες, που ενώ υπέγραψαν στη Λάρισα, τις φέρανε επίτηδες μαζί μας από το Τρίκερι για να πάρουν το απολυτήριο εδώ στη Μακρόνησο και να φανεί έτσι πως υπογράψανε πολλές γυναίκες.

Στη συνέχεια διατάζει να πάρουν τα μωρά από τις μωρομάνες με τα λόγια: « Δεν είναι άξιες αυτές να μεγαλώνουν Ελληνόπουλα». ..

«…Χθες ακόμα τα παιδάκια αυτά ψάχναν τις μανάδες τους μέσα σ’ εκείνο το αλαλούμ που δημιούργησαν τα καψόνια τους με τις μετακινήσεις μας στις σκηνές. Γι αυτό σήμερα τα έβλεπες να κρέμονται στο λαιμό της μάνας τους τόσο σφιχταγκαλιασμένα. Οι δήμιοι όμως τα’ άρπαξαν με το ζόρι. Και το κλάμα των παιδιών αντήχησε πάνω σ’ όλο το Μακρονήσι. Έσχισε τις καρδιές όλων μας. Κι όλα αυτά για να εκβιάσουν τις μανάδες τους και να πάνε να υπογράψουν ένα χαρτί που θα λέει: «Όλως αβιάστως και αυθορμήτως αποκηρύσσω με όλην την δύναμιν της ψυχής μου τον ξενοκίνητον συμμοριτισμόν, το εθνοκτόνον ΚΚΕ και τας παραφυάδας αυτού…»Αυτή ήταν η «δήλωση μετανοίας».

Μα όσο έβλεπαν πως καμιά δεν κουνιόταν από τη θέση της, τόσο σκύλιαζαν ή άρχισαν τις κλωτσιές και τα μαλλιοτραβήγματα.

Κάποιος Αλφαμίτης τραβάει μέσα από το σωρό μια κοπέλα και την αρχίζει στο ξύλο εκεί μπροστά στα μάτια μας. Είναι η Άννα Δαγκλή. Την χτυπάει στο πρόσωπο, τραβάει τα μαλλιά της και την κατηφορίζει προς τη θάλασσα. Ένας άλλος ποδοπατά με τις αρβύλες του μια γυναίκα και τη βρίζει συνέχεια. Τα νεύρα μας που έχουν δοκιμαστεί τόσο πολύ από το πρωί κοντεύουν να σπάσουν, τα μάτια μας συνέχεια καρφωμένα στις κινήσεις των Αλφαμιτών, που μπήκαν τώρα ανάμεσά μας και ψάχνανε γνωστές τους. Μας κλωτσούν, μας χλευάζουν.

Σε λίγο ο Παπαγιαννόπουλος διατάζει: «Να σηκωθούν οι καθοδηγήτριες Σιάντου, Καραγιώργη, Παΐζη». Τις βγάζουν από το Θέατρο και τις οδηγούν για την απομόνωση, ενώ ο Παπαγιαννόπουλος φωνάζει: «Καθ’ οδόν, καθ’ οδόν». Και οι Αλφαμίτες να τις χτυπούν συνέχεια στα πόδια»…

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα της έντασης και της ψυχολογικής βίας ζήσαμε αρκετές ώρες στο χώρο του θεάτρου, όταν ακούσαμε τον Παπαγιαννόπουλο να μας κάνει την τελευταία του προειδοποίηση. Για μας τα «γύναια» δεν θα υπάρξει κανένας πλέον οίκτος και μας παραδίδει στα χέρια των Αλφαμιτών.
Οι μάστοροι αυτοί της βίας και του εγκλήματος ξέραν τι είχαν να κάνουν και με μας, το πρόγραμμά τους το εφάρμοσαν τόσες φορές με τους άντρες. Ήταν το ίδιο, το ξέραν απ’ έξω κι ανακατωτά.
Μας διατάζουν να μπούμε σε πεντάδες και στη συνέχεια μας οδηγούν προς τις σκηνές, που είναι στημένες, άδειες και μας περιμένουν. Μας βάζουν από σαράντα γυναίκες στην κάθε μια. Κάθε σκηνή θα ζήσει το δικό της ξεχωριστό δράμα. Η σκηνοθεσία κι εκεί είναι έτοιμη.
 Διακρίνεις μερικά φορεία και τους Αλφαμίτες με το περιβραχιόνιο και τον κόκκινο στευρό στο χέρι. Θα μας χρειαστούν για τις πρώτες βοήθειες.

Όλοι τους οπλισμένοι με πιστόλια στη μέση και στα χέρια ο καθένας κρατεί κι από κάτι ξεχωριστό. Βούρδουλα, συρματόσχοινα, βούνευρα, γκλομπ, όλα ήταν στην ημερήσια διάταξη»…
«…Η παρέα μας στριμώχνεται σε μια γωνιά της σκηνής. Οι αδελφές Ελένη και Αθηνά Βασιλείου, η «Ίρμα Τερζάκη, η Μαρίκα Γαλέου, η Αννούλα Πασάντζη, η Σιούρα και Αλίκη Ιωαννίδου κι εγώ»…
«…Σε λίγο αρχίζουν ν’ αρπάζουν διάφορες κοπέλες και να τις βγάζουν έξω από τη σκηνή. Δεν ξέρουμε πού τις παν, τι τις περιμένει. Κάθε φορά που άνοιγε το πανί της πόρτας, μας έπιανε ταχυπαλμία. Αναρωτιόμασταν ποιανής θα είναι τώρα η σειρά. 
Βγάζουν έξω κυρίως νέες κοπέλες και η αγωνία για την τύχη τους μας αναστατώνει. Καταλαβαίνουμε από τις φωνές τους πως τις οδηγούν προς τα κάτω. Άλλοτε πάλι παίρναν από το σωρό καμιά κοπέλα και την αρχίζανε στο ξύλο εκεί μπροστά στα μάτια όλων μας. Οι σκηνές ανατριχιαστικές.
 Η αγωνία αρχίζει να μας κυριεύει. Όσο βλέπουμε κι ακούμε τον βούρδουλα να πέφτει πάνω στα κορμιά των γυναικών τόσο σφιγγόμαστε η μια δίπλα στην άλλη. Σε κάθε ερώτηση του Αλφαμίτη «θα κάνει δήλωση εσύ:» άκουγες ένα τρανταχτό «όχι!». Λες και πεισμάτωσαν οι γυναίκες και η φωνή τους ακουγόταν τόσο αποφασιστική»…

«…Σε λίγο μέσα σ’ εκείνη την κόλαση ακούμε τις σφυρίχτρες να βαράνε διάλυση. Αλαφιασμένα ουρλιαχτά: «Όλες να βγούνε έξω!» Δεν ξέραμε τι σημαίνει. Τι θα μας κάνουν τώρα; Που θα μας πάνε; Ακούμε πως πρόκειται για συσσίτιο. Πάλι καλά που σκέφτηκαν να μας ταΐσουν. Την πείνα την είχαμε ξεχάσει τελείως»…
«…Αφού πέρασε η προθεσμία που μας έδωσαν για φαγητό ξανάρχισαν οι σφυρίχτρες και τα ουρλιαχτά τους ν’ ανεβούμε για τις σκηνές. Λαχανιασμένες τρέχουμε να προλάβουμε τους καμπινέδες, να πλύνουμε το πιάτο μας στη θάλασσα. Συνωστιζόμαστε πάνω στ’ απόκρημνα βράχια της Μακρονήσου.

Τώρα έχει πια σκοτεινιάσει και το νησί με τις μαύρες σκηνές στη σειρά παίρνει μια πένθιμη όψη. Βαραίνει η ψυχή κι η αντοχή αρχίζει να μας εγκαταλείπει. Ας ήτανε για λίγο να μπορούσαμε να ξαποστάσουμε, να γείρουμε κάπου το κεφάλι μας απαλά, να ξεκουραστούμε. Μα οι Αλφαμίτες άρχισαν πάλι να μπαινοβγαίνουν στις σκηνές μας. Αυτή τη φορά κρατούν φακούς στα χέρια τους, γιατί μόλις που διακρίνεις τις σκιές από τα κορμιά μας.

Οι Μυτιληνιές σταθήκανε μπροστά στην πόρτα για να κρύψουν τα κορίτσια πίσω από τις βράκες τους. Όλες οι ηλικιωμένες προσπαθούν να προστατέψουν τα κορίτσια, που άρχισαν να τα δέρνουν με περισσότερη μανία και να ουρλιάζουν:
«Πάρτε το χαμπάρι. Μόνες μείνατε! Όλες οι άλλες έχουν υπογράψει». Καμιά μας δεν τους πιστεύει»…
«…Όταν κάποτε πήρε τέλος η εφιαλτική αυτή νύχτα, άρχισαν να κυκλοφορούν και τα πρώτα νέα:

«Η Βαγγελιώ Σκευοφύλακα σακατεύτηκε από το ξύλο, έχασε τα λογικά της. Η Σόνια Κώνστα και η Στέλλα Παπαλώκα πάθανε εγκεφαλική διάσειση. Η Ελένη Λαμπάκη χτυπήθηκε άσχημα στο κεφάλι. Την Νίκη Σιαφλέκη την είδε η Αννούλα μέσα στο αίμα».

Από παντού μαθαίνουμε το πιο συνταρακτικό νέο: Κάτι αιματώματα και χτυπήματα από κλωτσιές αυτά δεν θεωρούνται άξια λόγου. Στη δική μας σκηνή βλέπουμε κατάχαμα την Κασιανή Καρζή πρησμένη σαν μπαλόνι να μην μπορεί να σηκωθεί, το ίδιο και η Παρθένα Χαρμανίδου. 
Αρχίζουν να κουβαλούν όλες τις χτυπημένες σε κάτι πρόχειρες σκηνές, τα λεγόμενα αναρρωτήρια, στις οποίες «ανανήψαντες» γιατροί δώσανε τις πρώτες βοήθειες.
Κι έβλεπες κορμιά μελανιασμένα, πόδια με μώλωπες, πρησμένα, εγκεφαλικά κατάγματα, γυναίκες μέσα στα αίματα, άρρωστες σε κακά χάλια, ήταν ένα θέαμα φριχτό.
Εκείνο το βράδυ που αποφάσισαν να χτυπήσουν τις γυναίκες, όλες οι σκηνές των φαντάρων, όλοι οι κλωβοί των ιδιωτών, ακόμα και οι χαράδρες είχαν βουβαθεί όλες.
 Του καθενός η σκέψη κείνο το βράδυ πετούσε στις γυναίκες. 

Ο πατέρας που είχε την κόρη του, ο γιός τη μάνα, την αδελφή του, όλων η σκέψη βρισκόταν στο κλωβό των γυναικών. Το βράδυ εκείνο Της 30ης Ιανουαρίου 1950, μία μόνο σκέψη κυριαρχούσε στη Μακρόνησο: ΑΠΟΨΕ ΧΤΥΠΟΥΝΕ ΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ!»

Απέναντι βλέπουν το Λαύριο. Λίγο πιο μακριά τα σπίτια τους. Κι όμως αυτές ζουν εγκλωβισμένες στη Μακρόνησο.

Οι γυναίκες έμειναν στο κολαστήρι λίγο περισσότερο από έξι μήνες, μέχρι την κατάργηση του στρατοπέδου των πολιτικών κρατούμενων της Μακρονήσου , στις αρχές Αυγούστου 1950. Οι περισσότερες γυναίκες δεν απολύθηκαν αλλά μεταφέρθηκαν πάλι στο Τρίκερι.

Η Μακρόνησος δεν ήταν ένας απλός τόπος εξορίας. Ηταν ένα οργανωμένο σύστημα εξόντωσης των αντιφρονούντων αριστερών και κυρίως των κομμουνιστών. Ηταν μια μελετημένη καταπιεστική και ψυχολογική μάχη που δινόταν καθημερινά ενάντια στη συνείδηση και αξιοπρέπεια, ενάντια στην αντοχή του ανθρώπου.

Η Μακρόνησος, που λειτούργησε στην αρχή ως στρατόπεδο οπλιτών, οι οποίοι δεν ενέπνεαν εμπιστοσύνη στο αστικό καθεστώς, μετατράπηκε στη συνέχεια σε κολαστήριο για εκατό και πλέον χιλιάδες κομμουνιστές και άλλους ΕΑΜίτες. 

Αργότερα το έργο αυτού του κολαστηρίου διευρύνθηκε και αφορούσε τώρα και πολίτες – με αποτέλεσμα πάνω από 15 χιλιάδες κομμουνιστές και άλλοι ΕΑΜίτες, μαζί τους και γυναίκες, να μεταφερθούν ομαδικά εκεί από τους τόπους εξορίας τους.

ΠΗΓΕΣ:

— ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ – Απόψε χτυπούνε τις γυναίκες – Μαρτυρία, της Νίτσας Κ. Γαβριηλίδου, ιδιωτική Εκδοση, Αθήνα 2004
— «ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ – ιστορικός τόπος», τόμοι Α΄, Β΄, Γ΄, (Εκδοσεις Σύγχρονης Εποχής)
–- ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 30.1.2004, σελ. 16
-– ΠΕΚΑΜ – επίσημη ιστοσελίδα