ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΑΝΟΙΧΤΑ.. ΜΟΝΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ...

 

Pantelis Thalassinos:

Η ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ Η ΓΥΑΡΟΣ, Ο ΑΗ ΣΤΡΑΤΗΣ, ΚΑΙ ΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΞΕΡΟΝΗΣΙΑ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΑΝΟΙΧΤΑ ΜΟΝΟ ΣΤΗ ΧΟΥΝΤΑ... ΗΤΑΝ ΑΝΟΙΧΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΠΟΥ ΚΥΒΕΡΝΟΥΣΑΝ ΟΙ ΘΕΙΟΙ, ΚΙ ΟΙ ΠΑΤΕΡΑΔΕΣ ΤΟΥΣ...
(ποιητική μαρτυρία του Γιάννη Ρίτσου από τα «Μακρονησιώτικα»)
«Ήρθαν οι αρρώστιες, οι διάροιες, ο τέτανος
κουβαλάμε τους αρρώστους με τα φορεία στ’ αποχωρητήρια
κουβαλάμε τους πεθαμένους πάνου στην τάβλα ως την ακρογιαλιά
από κει μόλις βραδυάζει τους φορτώνουν στα καΐκια για το Λαύριο
οι εξόριστοι βγάζουν τα σκουφιά τους, σφίγγουν τα δόντια και
κοιτάζουν πέρα τη θάλασσα
δε μιλάνε, κοιτάζουν μακριά, πίσω απ’ το Σούνιο
ώσπου βραδυάζει κι ο άνεμος βολοδέρνει σε μια κουβέρτα πεθαμένου
ετούτος ο ατέλειωτος άνεμος που αντιχτυπιέται στη μουγκαμάρα της πέτρας
που αναστατώνει τ’ αγκάθια και τα χαρτιά του αποχωρητηρίου
παίρνει από πίσω τα καράβια, γιομίζει τις τσέπες με σπασμένα τοπεία
χωρίζει το πετσί απ’ το κόκαλο – ο μεγάλος άνεμος
που λύνει τους κόμπους των άστρων και δένει τις καρδιές μας
Ένα κρεβάτι, δυο κρεβάτια – πόσα κρεβάτια μείναν άδεια
και τα κουταλοπήρουνα των σκοτωμένων μαζεμένα στη γωνιά
σα μια φούχτα αστέρια δίχως όνομα
και το βλογιοκομμένο φεγγάρι φωνάζοντας ολονυχτίς τον τρόμο
του στη θάλασσα
όπως ανοιγοκλείνει στο σκοτάδι ένα παλιό πορτόφυλλο
κι οι μπόγοι της νύχτας δίπλα στα μαγειρεία
κι η λύπη στριμωγμένη πλάι στο φόβο
έξω απ’ την καρδιά μας.
Ύστερα πέφτει ο άνεμος
κι ακούμε που κατρακυλάνε πέτρες απ’ το βουνό
ακούμε τ’ άρβυλα των πεθαμένων
και πάρα πέρα τ’ άρβυλα της λευτεριάς
καθώς ανηφορίζει από τον κάτου κόσμο.

από τη Μακρόνησο με έφεραν εδώ, από τα βασανιστήρια τρελάθηκα τότε...Συνήλθα εδώ, αλλά,,,

Μικρή ιστορία από τη «διπλή» Λέρο

με αφορμή την Έκθεση φωτογραφίας για το ψυχιατρείο της Λέρου

Κάπου 1968, μαύρη δικτατορία

Είμαστε πολιτικοί κρατούμενοι στο στρατόπεδο, Λακκί της Λέρου.

Μια ομάδα αρρώστων από εμάς πήραμε το δρόμο από το στρατόπεδο προς τα ψυχιατρείο, το άλλο στρατόπεδο, όπου ήταν τα ιατρεία για να εξετασθούμε…

Πριν από τα ιατρεία περνούσαμε δίπλα από το «σύρμα», μέσα στο οποίο ήταν εγκλωβισμένοι δια βίου οι ασθενείς από ψυχικά νοσήματα.

Ψυχικά ράκη, βρώμικοι, πληγωμένοι, ημίγυμνοι, ξυπόλυτοι, αφημένοι στην τύχη της αντοχής του οργανισμού τους, στον Θεό λένε οι θρησκευόμενοι.

Κρέμονταν από το σύρμα τσούρμο και ζητούσαν «ένα τσιγάρο»!

Ήξεραν οι δικοί μας που κάπνιζαν και τους έδιναν.

Όπως περάσαμε, ξαφνικά ακούμε μια φωνή από μέσα από το σύρμα:

- σύντροφοι, σύντροφοι, που πάτε σύντροφοι!!!

Παγώσαμε.

Σταματάμε. Οι χωροφύλακες που μας συνόδευαν σάστισαν, μας είδαν ότι θέλαμε να γυρίσουμε πίσω, λύγισαν και αυτοί στη στιγμή και έκαναν χώρο προς τα πίσω. 

Βλέπουμε ένα ανθρώπινο ράκος από κούραση, βασανιστήρια, κράτηση.

-σύντροφοι, σύντροφοι….

Σύντροφε δεν με θυμάσαι; 

Σύντροφε είμαι ο…. μαζί στη Μακρόνησο… στα Βασανιστήρια, στη χαράδρα… θυμάσαι…

Κατάπληκτος ο συγκρατούμενός μας τον αναγνωρίζει δίνουν τα χέρια σφίγγονται μέσα από τις τρύπες του συρματοπλέγματος, κλαίνε, δακρύζουμε όλοι, δίνουμε αυτά που είχαμε, όλοι εκεί γύρω, μια γιορτή ένα κλάμα…

-από τη Μακρόνησο με έφεραν εδώ, τρελάθηκα τότε από τα βασανιστήρια…. 

Συνήλθα εδώ αλλά δυστυχώς οι δικοί μου με εγκατέλειψαν, με αποκήρυξαν και κανένας δεν δέχτηκε να υπογράψει για να βγω έξω και με έχουν εδώ και σαπίζω… παθαίνω… 

σύντροφοι, σύντροφοι κάντε κάτι για να βγω… 

δεν είμαι τρελός, κρατούμενος είμαι ακόμη 

…ξέρω, κανένας δεν μπορεί να κάνει τίποτα, δικτατορία ε…

Δίνουμε το λόγο μας ότι όπως αγωνιζόμαστε για τη δική μας λευτεριά θα αγωνιστούμε και γι αυτόν.. φεύγουμε σιγά - σιγά.

Πίσω μας ακούμε μια σπαρακτική κραυγή: 

- Αχ σύντροφοι, εσείς κάποια μέρα θα βγείτε…. εγώ ποτέ…

Έμεινε βαθιά μέσα μου οι τελευταία σπαρακτική κραυγή του. Ήθελα πολύ να είχαμε τη δύναμη να λευτερωθούμε όλοι…

Λευτερωθήκαμε, από το στρατόπεδο, δύο χρόνια μετά. Δεν μάθαμε τι έγινε ο σύντροφος από τη Μακρόνησο που τον στοίβαξαν στο ψυχιατρείο. 

Δεν τον έβλεπαν τελευταία οι ασθενείς κρατούμενοι που περνούσαν. 

Είχε πεθάνει επιβεβαιώνοντας την προφητεία του ότι δεν θα βγει ποτέ. Θάφτηκε εκεί.

Ας όψονται οι βασανιστές του λαού και οι βασανιστές των λαών του κόσμου. 

Του: Στέργιου ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Τσίπρας ο πολιτικός που ξέρει να μαγαρίζει τόπους εξορίας και μαρτυρίου κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών

ΑΛΕΞΗΣ ΤΣΙΠΡΑΣ ΣΤΟΝ ΑΗ ΣΤΡΑΤΗ

Συνεπής στη λαθροχειρία και την καπηλεία της ιστορικής μνήμης

Ένα ακόμα μνημείο λαθροχειρίας και καπηλείας, απολύτως ενδεικτικό του γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ επιλέχθηκε από το κεφάλαιο για να του κάνει τη «βρώμικη δουλειά» με αριστερό φερετζέ, 
έστησε σήμερα το μεσημέρι ο πρωθυπουργός, Αλ. Τσίπρας, στον Αη-Στράτη, όπου πραγματοποιεί κοινή επίσκεψη με τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο.

Ο πρωθυπουργός στην ομιλία του από το «Μουσείο Δημοκρατίας», που βρίσκεται στο νησί - τόπο εξορίας και μαρτυρίου χιλιάδων κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών, 

επιχείρησε για μια ακόμα φορά να «κοντύνει» την προσφορά και τη θυσία τους,
 «στριμώχνοντας» τη ούτε λίγο ούτε πολύ στο «αφήγημα» της κυβέρνησης, στις ανάγκες του κεφαλαίου και της σημερινής αντιλαϊκής πολιτικής που υλοποιεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ.

Σε μια ομιλία που έβριθε από αναφορές για το μήνυμα της «εθνικής ενότητας» για την εξυπηρέτηση των στόχων του κεφαλαίου, 
ο πρωθυπουργός δεν βρήκε ούτε λέξη να πει για το γιατί εξορίστηκαν, βασανίστηκαν και πάλεψαν οι κομμουνιστές εξόριστοι στον Αη-Στράτη, όχι μόνο από τους ναζί κατακτητές, 
αλλά και από τους καπιταλιστές και τις αστικές κυβερνήσεις δεξιές και κεντρώες, 
«δημοκρατικές» και ανοιχτά δικτατορικές, όπως του φασίστα Μεταξά, 
σε όλη την περίοδο από τη δεκαετία του '20 ως το 1962.

Με μια εμφανή και ανιστόρητη προσπάθεια «αποχαρακτηρισμού» του αγώνα τους, ο πρωθυπουργός, αφού αναφέρθηκε στη σημερινή επέτειο και στον αγώνα του λαού μας ενάντια στο ναζισμό και φασισμό ανέφερε ανάμεσα στ' άλλα ότι 
«Τιμούμε και όλους τους απλούς ανθρώπους, αγωνιστές, εξόριστους του Αη Στράτη, αλλά και άλλους τόπους μαρτυρίου, αυτούς που βασανίστηκαν, εξορίστηκαν, γιατί δεν έκαναν πίσω από τις ιδέες τους (...) των πανανθρώπινων ιδανικών της ελευθερίας και της δικαιοσύνης»,
ενώ βρήκε όλη κι όλη μια λέξη να πει για τους «κομμουνιστές στην πλειοψηφία τους» που κατά τον πρωθυπουργό προτίμησαν να πεθάνουν από την πείνα και από τις κακουχίες για την «ελευθερία, δημοκρατία και ανεξαρτησία», γενικώς κι αορίστως. 

Χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμα και τους κομμουνιστές καλλιτέχνες και παιδαγωγούς όπως το Γληνό, τον Βάρναλη, τον Κατράκη και τον Ρίτσο που εξορίστηκαν στον Αη-Στράτη, 
τους παρουσίασε γενικά ως «ανθρώπους των γραμμάτων και του πολιτισμού». 

Κατόπιν όλων αυτών, ο πρωθυπουργός με θράσος και ουσιαστικά επαναφέροντας την πρόθεση της κυβέρνησης για 
«ξαναδιάβασμα» της Iστορίας, είπε ότι «η καλύτερη τιμή, είναι ο αγώνας ενάντια στη λήθη»
και ότι «δεν θα πρέπει τις μαύρες στιγμές της ιστορίας μας να τις κρύβουμε κάτω απ’ το χαλί», 
ενώ επιχείρησε να διαφοροποιηθεί από την μαύρη προπαγάνδα της ταύτισης κομμουνισμού - φασισμού, που αποτελεί επίσημη πολιτική της ΕΕ, ενώ στηρίζεται και από τα αδελφά κόμματα του ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΕΑ σε όλη την Ευρώπη, 
λέγοντας πως είναι ντροπή να εξισώνονται οι θύτες με τα θύματα, «καταδικάζοντας»«αυτό που επιχειρείται, να συμψηφίσουν τα εγκλήματα της ιδεολογίας του μίσους, του φασισμού, με την κομμουνιστική ιδεολογία, όσο κι αν κανείς και δικαίως ασκήσει κριτική στα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού», 
επαναφέροντας δηλαδή με άλλο τρόπο τη γνωστή πολεμική απέναντι στη Σοβιετική Ένωση και τα άλλα σοσιαλιστικά κράτη.

Κατά τα άλλα ο Αλ. Τσίπρας, αξιοποίησε την επίσκεψη στο ακριτικό νησί για να παρουσιάσει την αποφασιστικότητά του να υπερασπιστεί τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις της αστικής τάξης 
έναντι των ανταγωνιστών της στην περιοχή και ευρύτερα.

Αναφερόμενος στην τουρκική επιθετικότητα και προκλητικότητα με τις πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου προέδρου περί Λωζάνης και συνόρων σημείωσε ότι 
«Επειδή ακούω διάφορες δηλώσεις αμφισβήτησης του διεθνούς δικαίου και των συνόρων μας, κάποιοι τώρα τελευταία, δείχνουν με προκλητικό τρόπο την πρόθεσή τους να ξαναγράψουν την ιστορία, αλλά και να ξαναχαράξουν τα σύνορα, ας το ξεχάσουν μια για πάντα», 
χωρίς φυσικά να πει κουβέντα για τους ευρω-ΝΑΤΟικούς σχεδιασμούς στην περιοχή που η κυβέρνηση του συμμετέχει με τα μπούνια, 
αλλά και τις θέσεις των ιμπεριαλιστικών οργανισμών περί «διμερών διαφορών», που δίνουν «αβάντα» στην τουρκική επιθετικότητα.

 Ο πρωθυπουργός κάλεσε την Τουρκία να μην αμφισβητεί το διεθνές δίκαιο και τις διεθνείς συνθήκες 
και προτάσσοντας τις σχέσεις συνεργασίας που συνυπάρχουν μαζί με τους ανταγωνισμούς ανάμεσα στις αστικές τάξεις των δυο χωρών,
 σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι αν οι γείτονες θέλουν να ξαναγράψουν την ιστορία «να τη γράψουμε μαζί θετικά». 

Χαρακτηριστική σε αυτό το πλαίσιο ήταν και η αναφορά του πρωθυπουργού στην ανάγκη για επιτάχυνση των αρνητικών διεργασιών στο Κυπριακό, 
όπως άλλωστε είναι και ο στόχος των συστηματικών παρεμβάσεων των ΗΠΑ και της ΕΕ, 
για να επισπευσθούν οι συνομιλίες και να υπογραφεί συμφωνία, με στόχο να ανοίξει ο δρόμος για την εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων του νησιού προς όφελος των αστικών τάξεων και των ευρωατλαντικών σχεδιασμών στην περιοχή. 

Ο πρωθυπουργός επιχειρώντας για μια ακόμα φορά να νοθεύσει τη γνήσια λαϊκή αλληλεγγύη που εκφράστηκε από τους κατοίκους των νησιών στους κατατρεγμένους από τις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και τους πολέμους, αξιοποιώντας τη ως «διαπραγματευτικό χαρτί» για τους ανταγωνισμούς εντός της λυκοσυμμαχίας της ΕΕ, 
επανέλαβε ότι στο Προσφυγικό «η Ελλάδα σηκώνει στις πλάτες της τις ευθύνες όλης της Ευρώπης», ζήτησε την «τήρηση των συμφωνιών» που εγκλωβίζουν χιλιάδες ξεριζωμένους στη χώρα μας, 
ενώ επιτέθηκε και στις χώρες του «Βίζεγκραντ» αναφέροντας ότι «Δεν μπορεί να υπάρχει α λα καρτ αλλληλεγγύη. Ή θα μοιραζόμαστε τις υποχρεώσεις ή δεν θα μοιραζόμαστε τα οφέλη».

Τέλος, ο πρωθυπουργός, επιχειρώντας να διασκεδάσει τις εντυπώσεις για τη βαρβαρότητα της αντιλαϊκής πολιτικής που και η κυβέρνηση του ακολουθεί, μίλησε για την «έγνοια» της κυβέρνησης για τους κατοίκους των ακριτικών περιοχών ώστε «να μην αισθάνονται πολίτες δεύτερης κατηγορίας» και πετώντας την μπάλα στην κερκίδα για τις μεγάλες ελλείψεις των νησιών παρουσίασε 
ως «αναγκαία έργα υποδομής» για τις λαϊκές ανάγκες, έργα υποδομής για το κεφάλαιο όπως το στόχο «να μετατραπεί ο Αη Στράτης σε πράσινο νησί», με ενεργειακή αυτονομία από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, 
την ανάπτυξη του λεγόμενου εναλλακτικού τουρισμού στην προστατευόμενη («Natura») περιοχή
 και την παροχή δωρεάν ευρυζωνικής σύνδεσης στους μόνιμους κατοίκους του Αη-Στράτη και όλων των απομακρυσμένων νησιών.

Επιμέλεια κειμένου: Viva La Revolucion 

ΔΕΣ ΑΚΟΜΑ

• 

  ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΥΡΙΖΑ

  Διαβεβαιώσεις αποφασιστικότητας υπέρ του κεφαλαίου... «υπομονή» και αυταπάτες στο λαό

  16/10/2016 11:32
• 

  Συγκλίσεις...

  15/10/2016 08:00
• 

  Φιέστες...

  04/10/2016 08:00

ΤΩΡΑ

ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Απάντηση σε δήμαρχο και Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Προχωράει το «φλερτ» Σοσιαλδημοκρατών και «Die Linke»

ΣΥΡΙΑ

Οι αμερικάνικοι βομβαρδισμοί «σπρώχνουν» τους τζιχαντιστές από το Ιράκ στη Συρία

• Next

Περισσότερα

-ΛΕΒΕΝΤΙΣΣΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ στην "ΕΘΝΙΚΗΝ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ" !!

Γυναίκες στην εξορία στα χρόνια του Εμφυλίου

Τα συρματοπλέγματα έγιναν απλώστρες...

Είναι γιομάτες 

οι ελληνικές θάλασσες, από αναρίθμητα ξερονήσια. 

Ένας μυθικός θεός λες και τα σφεντόνισε από τον Όλυμπο, σε μιαν οργισμένη στιγμή και σπάρθηκαν στην υγρή επιφάνεια και ρίζωσαν. Ξερές πέτρες φρυγμένες από την αλμύρα κι από τους αγέρες, που μέρα νύχτα τις δέρνουν.

 Απάνου τους δεν μπορεί ν' ανθίσει η ζωή. 

Λίγα μαραζωμένα αγριάγκαθα 

και λίγοι άνθρωποι ξερακιανοί και ρουφηγμένοι κι αυτοί σαν τους βράχους, παλεύουν με τα άγρια στοιχεία της φύσης για να διατηρηθούν... 

Κάθε φορά που ένα ανελεύθερο κράτος πίεζε τις καρδιές των Ελλήνων, σ' αυτά τα νησιά πετιούνταν οι άνθρωποι που πάλευαν για λίγο δίκιο, για λίγη λευτεριά... 

Από τα ξερονήσια πέρασαν κατά καιρούς, οι πιο λεύτεροι άνθρωποι της Ελλάδας. 

Κάθε φορά που η μαυρίλα πλάκωνε τον ουρανό, εκεί στα ξεμοναχιασμένα νησιά, πετιούνταν αρπαγμένοι από τις εστίες τους, οι πρόμαχοι της λευτεριάς. 

Μα το πνεύμα της λευτεριάς που το 'περναν μαζί τους, εκεί στα νησιά, έβρισκε κι αυτό καταφύγιο, μέχρις ότου καινούριες μέρες θα έρχονταν, που θα εξορμούσε και πάλι απ' αυτά τα νησιά, που στα δίσεκτα χρόνια είχαν γίνει θεματοφύλακές του, για να φέρει και πάλι στις καρδιές των ανθρώπων τη χαρά και την ελπίδα»

Το μέτρο της Δικαστικής και της Διοικητικής εκτόπισης έχει μεγάλη ιστορία στην Ελλάδα. 

Είναι το υπόλειμμα της αρχαίας ποινής της υπερορίας, δηλαδή της αναγκαστικής απομάκρυνσης για λόγους ασφαλείας ενός ατόμου από τον τόπο διαμονής του και της αναγκαστικής, επίσης, παραμονής του σε ορισμένο άλλο τόπο. 

Κατά καιρούς, η εκτόπιση χρησιμοποιήθηκε για τη δίωξη ατόμων του κοινού Ποινικού Δικαίου, αλλά και για πολιτικούς λόγους.

 Η πολιτική δίωξη μέσω της εκτόπισης, στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, 

εμφανίζεται λίγα χρόνια μετά την ίδρυση του κόμματος της εργατικής τάξης, έχοντας ως κύριο σκοπό τη θωράκιση του αστικού καθεστώτος, το διωγμό των ιδεών του επιστημονικού σοσιαλισμού και των φορέων τους. 

Συγκεκριμένα, το 1924 η κυβέρνηση του Αλέξανδρου Παπαναστασίου, με σκοπό την πάταξη της ληστείας, εισάγει το Νομοθετικό Διάταγμα της 19/21 Απριλίου 1924 

«Περί συστάσεως εν εκάστω Νομώ Επιτροπών επί της Δημοσίας Ασφάλειας». 

Δύο χρόνια αργότερα, όμως, το εν λόγω διάταγμα τροποποιήθηκε με το διάταγμα της 5ης Μαΐου/ 2ας Ιουνίου 1926, του δικτάτορα Πάγκαλου, ούτως ώστε ο διωκτικός του χαρακτήρας να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για τη δίωξη του κομμουνισμού. 

Έκτοτε η συνέχεια είναι λίγο - πολύ γνωστή. 

Το Ιδιώνυμο (Ν. 4229/1929) και οι ενισχυτικοί προς αυτό νόμοι που ακολούθησαν, η νομοθεσία της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου (Αναγκαστικοί νόμοι 117/1936 και 1075/1938), ο αντικομμουνισμός και η αστυνομοκρατία δημιουργούν ένα καθεστώς άγριων πολιτικών διώξεων με κύρια θύματα τους κομμουνιστές, αλλά και κατά περιόδους τους προοδευτικούς - δημοκρατικούς πολίτες, ακόμη και αστούς (περίοδο 4ης Αυγούστου).

Γυναίκες εκτοπισμένες στο Β' στρατόπεδο Χίου στεγνώνουν τα στρωσίδια τους, μετά από την πλημμύρα το φθινόπωρο του 1948

Στη μεταπολεμική περίοδο η εκτόπιση ήρθε ως συνέχεια και συνέπεια της λευκής τρομοκρατίας, της προσπάθειας δηλαδή της αστικής αντίδρασης να ξαναποκτήσει την κοινωνική και πολιτική της κυριαρχία, υποτάσσοντας, μετά τη Βάρκιζα και τη διάλυση του ΕΛΑΣ, το ΕΑΜικό κίνημα. 

Οι εκτοπίσεις αρχίζουν από το καλοκαίρι του 1945 και πιο συστηματικά από το Γενάρη του 1946, ενώ από τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου γενικεύονται.

Ενα από τα πρώτα μέτρα που πήρε η κυβέρνηση Τσαλδάρη, μετά τις ψευτοεκλογές του Μαρτίου 1946, ήταν η επαναφορά της Διοικητικής εκτόπισης.

Με το Νομοθετικό Διάταγμα της 4ης Μαΐου 1946, αλλά και το διαβόητο Γ` Ψήφισμα, επανασυγκροτήθηκαν και εξοπλίστηκαν με τις απαραίτητες εξουσίες οι «Επιτροπές Δημόσιας Ασφάλειας» με σκοπό την εξόντωση των κομμουνιστών και των ΕΑΜιτών.

Όπου δεν μπορούσαν να επέμβουν τα έκτακτα στρατοδικεία, αναλάμβαναν οι εν λόγω Επιτροπές φροντίζοντας για τον εκτοπισμό - και τις επακόλουθες συνέπειες - όλων εκείνων που θεωρούνταν ύποπτοι όχι μόνο για αντικαθεστωτική δράση, αλλά και για αντικαθεστωτικές ιδέες. 

Διακρίσεις δε γίνονται. Εργάτες, αγρότες, υπάλληλοι, διανοούμενοι, επιστήμονες, στρατιωτικοί, άνθρωποι κάθε ηλικίας και φύλου, γέροι, γριές, έγκυες γυναίκες ή μανάδες με βρέφη στην αγκαλιά, βαριά άρρωστοι ή ανάπηροι, έφηβοι και ανήλικοι με την κατηγορία των αρχών ότι είναι ληστοτρόφοι (δηλαδή ανταρτοτρόφοι) και συνεπώς επικίνδυνοι για τη δημόσια τάξη ή χωρίς καμία κατηγορία, απλά ύποπτοι, εκτοπίζονται. 

Από μια έρευνα της Εθνικής Αλληλεγγύης, με στοιχεία έως το Γενάρη με αρχές Φλεβάρη του 1947, και χωρίς να υπολογίζονται οι κρατούμενοι σε διάφορα τμήματα μεταγωγών που ξεπερνούσαν τις 10.000, προέκυπτε ότι οι πολιτικοί εξόριστοι ανέρχονταν στους 5.809. 

Από αυτούς οι 4.816 ήταν άνδρες, 

οι 853 γυναίκες και 140 παιδιά.

Μακρόνησος. Κατεβάζουν τα σκουπίδια. Διακρίνονται οι σκηνές των γυναικών και οι άδενδρες πλαγιές του νησιού

Από το δράμα των εξορίστων γενικά, σε τούτο το σημείωμα θα ξεχωρίσουμε - για να αναφερθούμε - το δράμα των γυναικών, των μανάδων και των κοριτσιών, 

αυτών που η φύση τις προόρισε να κυοφορήσουν τη ζωή και που με τον αγώνα για τις ιδέες τους έγιναν δυο φορές μανάδες, 

κυοφορώντας τη νέα,

 την πραγματικά ανθρώπινη ζωή.

Από το χωράφι στο καθεστώς της «πειθαρχημένης διαβίωσης»

Μόλις ψηφίστηκαν τα προαναφερόμενα μέτρα και ανέλαβαν δράση οι Επιτροπές Ασφαλείας, τα αστυνομικά όργανα σε ολόκληρη την Ελλάδα, μαζί με το κυνηγητό των ανδρών, άρχισαν να κυνηγούν και τις γυναίκες. 

Στις 5/11/1946, 485 γυναίκες βρίσκονταν σε τόπους εξορίας. 

Στις 29/11 ο αριθμός των εξόριστων γυναικών έφτασε τις 636 και στις αρχές του 1947 ξεπέρασε τις 800. 

Πολλές από αυτές έπασχαν από χρόνια νοσήματα, ενώ αρκετές είχαν συρθεί στα ξερονήσια σε κατάσταση εγκυμοσύνης ή με μικρά παιδιά. 

Οι συλλήψεις γίνονταν μέσα στα χωράφια, στην ώρα της δουλειάς ή στα χαροκαμένα, από τον πόλεμο, σπίτια. 

Τις άρπαζαν χωρίς δεύτερη κουβέντα και χωρίς να τους δώσουν λίγο χρόνο να πάρουν μαζί τους μια αλλαξιά ρούχα. Τις έσερναν, δέρνοντάς τες και βλαστημώντας τες ως τ' αστυνομικά τμήματα, προσπαθούσαν να τις εξευτελίσουν με κάθε τρόπο και δεν ήταν λίγες εκείνες - ιδιαίτερα οι νεότερες - που έπεφταν θύματα των ζωωδών ενστίκτων των βασανιστών τους.

 Ετσι, υπό μία έννοια, ο τόπος εξορίας ήταν η ανακούφιση και η λύτρωση απ' όλα αυτά. 

Μετά υπήρχε το άγνωστο.

Ηρθε το υδροφόρο! Συναγερμός στις σκηνές του Μακρονησιού. Για την παραμικρή παράβαση, στέρηση του νερού

Κατά την πρώτη περίοδο, εξόριστες γυναίκες βρίσκονταν, μαζί με τους άνδρες, σχεδόν σε κάθε τόπο εξορίας. 

Στον Αϊ - Στράτη, στην Ανάφη, στη Φολέγανδρο, στην Ικαρία, στη Ζάκυνθο, στα Κύθηρα, στη Σκιάθο, στη Γαύδο, στους Αντιπαξούς κ.ο.κ. 

Αργότερα, τα μέρη συγκέντρωσής τους συγκεκριμενοποιήθηκαν. Από το Μάρτη του 1948 κύριος χώρος συγκέντρωσής τους έγινε η Χίος, Ένα χρόνο αργότερα μεταφέρθηκαν στο Τρίκερι, στη συνέχεια τις υποδέχτηκε η Μακρόνησος και κατόπιν ξανά το Τρίκερι. 

Έτσι το τρίγωνο Χίος, Μακρονήσι, Τρίκερι πέρασε στην ιστορία ως το τρίγωνο του βασανισμού των γυναικών την περίοδο του εμφυλίου πολέμου, αλλά και για ένα διάστημα της μετεμφυλιακής περιόδου.

Η αρχική περίοδος των εκτοπισμών δεν είχε τόσους πολλούς -όσους ακολούθησαν στη συνέχεια- καταναγκασμούς για τις εξόριστες. Ομως, πολύ γρήγορα το καθεστώς προσάρμοσε την πολιτική του και οι τόποι εξορίας μετατράπηκαν σε οργανωμένα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου κυριαρχούσε η αρχή της ...πειθαρχημένης διαβίωσης.

Με το Νομοθετικό Διάταγμα 392/1947 επιβλήθηκε η αστυνομική επιτήρηση των εξορίστων και καθιερώθηκαν βαριές ποινές (από 6 μήνες έως 5 χρόνια) για όποιον απομακρυνόταν από τον τόπο εκτόπισής του. 

Λίγο αργότερα, η κυβέρνηση υπό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη εξέδωσε τον Αναγκαστικό Νόμο 511/31- 12- 1947, βάσει του οποίου οργανώθηκε η διαβόητη πειθαρχημένη διαβίωση στους τόπους εξορίας. 

Τώρα πια, τα στρατόπεδα των εξορίστων δεν είχαν τίποτα να ζηλέψουν από τα αντίστοιχά τους, της περιόδου της 4ης Αυγούστου και της Κατοχής. 

Ο ΑΝ 511/1947 μεταξύ άλλων έλεγε:
«Η Αστυνομική Αρχή, εις την περιφέρειαν της οποίας ευρίσκονται υπό επιτήρησίν της άτομα τελούντα υπό εκτόπισιν βάσει αποφάσεων των Επιτροπών Δημοσίας Ασφαλείας, δύναται: α) να υποχρεοί ταύτα να παρουσιάζωνται ενώπιόν της καθ' ορισμένα χρονικά διαστήματα, 
β) να απαγορεύη την κυκλοφορίαν αυτών καθ' ωρισμένας ώρας της νυκτός,
γ) να απαγορεύη την απομάκρυνσιν αυτών πέραν ορισμένης ακτίνος του τόπου εκτοπίσεως,
δ) να υποχρεοί ούτους να δηλώσωσι πάσαν αλλαγήν της κατοικίας των,
ε) να ενεργή κατ' οίκον έρευνα καθ' οιανδήποτε ώραν της ημέρας και νυκτός,
στ) να απαγορεύη πάσαν συγκέντρωσιν αυτών,
ζ) να απαγορεύη την υπ' αυτών ίδρυσιν πάσης φύσεων συλλόγων, λεσχών και εντευκτηρίων,
η) να απαγορεύη την έκδοσιν και τη μεταξύ αυτών κυκλοφορίαν εντύπων ή χειρογράφων, άτινα ήθελε θεωρήσει επιβλαβή εις τη δημοσίαν τάξιν,
θ) να απαγορεύη την υπ' αυτών άσκησιν του επαγγέλματός των, εφ' όσον ήθελε κρίνει ότι αυτή δε γίνεται διά σκοπούς καθαρώς βιοποριστικούς,
ι) να καθορίση το ανώτατον όριον του χρηματικού ποσού όπερ έκαστος των εις εκτόπισιν τελούντων δικαιούται να κατέχη,
ια) να υποβάλλη εις έρευνας παν αντικείμενον αποστελλόμενον προς τους υπό εκτόπισιν τελούντας,
ιβ) να ελέγχη την αλληλογραφίαν αυτών».

Κάθε σχόλιο ασφαλώς περιττεύει!

Παιδιά της Κατοχής, παιδιά του Εμφυλίου, με τις μητέρες τους. Μεγαλώνουν στην εξορία. Χίος 1949

Ας δούμε, όμως, με περισσότερες λεπτομέρειες τη ζωή των γυναικών στους τόπους που συνέθεταν το τρίγωνο του μαρτυρίου.

Το στρατόπεδο της Χίου

Οι πρώτες εξόριστες έφτασαν στο στρατόπεδο της Χίου στις αρχές Μαρτίου του 1948. 

Ολες μαζί ήταν 94 γυναίκες και 17 μικρά παιδιά. 

Τον Ιούνιο του '48 οι εξόριστες 'γιναν 910 και τα παιδιά 44, ενώ 6 μήνες αργότερα οι γυναίκες έφτασαν τις 1.316 και τα παιδιά τα 52. 

Το στρατόπεδο ήταν στη δικαιοδοσία της Ανωτέρας Διοικήσεως Χωροφυλακής των νήσων του Αιγαίου. Διοικητής της Χωροφυλακής στη Χίο ήταν ο συνταγματάρχης Πλυτάκος και διοικητής του στρατοπέδου ο μοίραρχος Χρήστος Ζερβός. Ο Πλυτάκος λίγες φορές παρουσιάστηκε στις εξόριστες, αλλά εκείνες ένιωθαν την παρουσία του μέσα από τις διαταγές του, που, όπως γράφει η Αθηνά Κωνσταντοπούλου, «σκοπό είχανε να χειροτερεύσουν τη ζωή μας». 

Ο διοικητής του στρατοπέδου Ζερβός περιοριζόταν στο τυπικό μέρος των καθηκόντων του και την πραγματική διοίκηση ασκούσαν ο υποδιοικητής υπομοίραρχος Ν. Δήμου και ο ανθυπομοίραρχος Κ. Κουφόπουλος. 

Η διοίκηση του στρατοπέδου ξεχώρισε 199 γυναίκες, τις οποίες χαρακτήρισε επικίνδυνες και τις μετέφερε σε ένα σχολείο λίγα μέτρα μακριά από το στρατόπεδο. Τις υπόλοιπες τις ταξινόμησε σε δύο κατηγορίες: 

Τις «Βουλγάρες» που ήταν συγγενείς ανταρτών και τις «Ρωσίδες» που θεωρούνταν κομμουνίστριες.

Το νέο τους νοικοκυριό στο Τρίκερι. Εδώ θα ζήσουν τρία χρόνια

Οι εξόριστες στη Χίο ζούσαν σ' ένα καθεστώς συνεχούς καταπίεσης που μέρα με την ημέρα γινόταν χειρότερο. 

Στόχος των αρχών ήταν να σπάσει το ηθικό τους και να τους αποσπάσει δήλωση μετανοίας. 

Στους θαλάμους στους οποίους έμεναν επικρατούσε συνωστισμός, οι εγκαταστάσεις υγιεινής ήταν άθλιες, νοσοκομειακή περίθαλψη δεν υπήρχε, το φαγητό ήταν άθλιο και το νερό λιγοστό. 

Προαυλίζονταν το πολύ τρεις ώρες την ημέρα, δεν είχαν καμία δυνατότητα ψυχαγωγίας, ενώ η ψυχολογική βία που ασκούνταν πάνω τους για την απόσπαση δήλωσης μετανοίας ήταν αφόρητη. 

Συνηθισμένες ποινές ήταν το κρατητήριο, η νηστεία, η στέρηση αλληλογραφίας. Βέβαια, για τη στέρηση της αλληλογραφίας οι αρχές του στρατοπέδου δε χρειάζονταν αφορμή. Γνώριζαν την ψυχολογική επίδραση που είχε στις εξόριστες το θέμα και δεν έχαναν ευκαιρία να κατακρατούν τα γράμματα, όπως και τα χρήματα, των θυμάτων τους κάνοντας την κατάστασή τους ακόμη πιο αφόρητη.

Από τα ψυχικά και σωματικά βασανιστήρια που υπέστησαν αυτές οι γυναίκες το χειρότερο ήταν ο αποχωρισμός των παιδιών από τις μανάδες τους. 

Η Μαριγούλα Μαστρολέων - Ζέρβα γράφει σχετικά: 

«Μια μέρα, το πρώτο δεκαήμερο του Ιούνη (σ.σ. 1948) ξυπνήσαμε το πρωί και είδαμε μια αλλιώτικη συμπεριφορά. 

Σε λίγο μπαίνει μέσα στο κτίριο ο διοικητής με τον Μπατζάρα και λέει: "Ολες οι μωρομάνες στο χολ, με τα παιδιά τους". 

Μαζεύτηκαν κι άρχισε να τους λέει: "Η μητέρα Ελλάδα αισθάνεται υποχρέωση απέναντι στα Ελληνόπουλα που κινδυνεύουν δίπλα στις μάνες Βουλγάρες που τα δηλητηριάζουν με τον κομμουνισμό, γι' αυτό θα τα πάρουμε να τα περισώσουμε". 

Μόλις ακούστηκε αυτό, άρχισαν και τα πρώτα κλάματα των μεγάλων παιδιών που κατάλαβαν. 

Αρχισε η δραματική στιγμή. Παίρναν τα παιδιά από την αγκαλιά της μητέρας και τα φόρτωναν στα καμιόνια. Μπορείτε να φανταστείτε τη σκηνή αυτή; 

Από μέσα φώναζαν οι μάνες και από έξω φώναζαν και έκλαιγαν τα παιδιά. 

Οσο ήμαστε εξορία, ποτέ δεν έμαθαν οι μανάδες πού τα είχαν τα παιδιά τους. 

Τα είχαν πάει στα αναμορφωτήρια της Φρειδερίκης. 

Οταν βγήκαν οι μάνες, παιδεύτηκαν δύο και τρία χρόνια για να μπορέσουν να τα πάρουν».

Από τη Χίο στο Τρίκερι

Τσαγκαρίνες και κορδελιάστρες πρώην εργάτριες. Τώρα επισκευάζουν άρβυλα - σόλες, ψίδια, μπαλώματα. Φτιάχνουν τσόκαρα και πέδιλα για τις γυναίκες και για τα παιδιά στο Τρίκερι

Στις αρχές Απριλίου του 1949 οι εξόριστες άλλαξαν τόπο εξορίας και από τη Χίο μεταφέρθηκαν στο Τρίκερι, ένα μικρό νησί, μ' ελάχιστους κατοίκους στον Παγασητικό κόλπο. 

Το νησί αυτό χρησιμοποιούνταν ως τόπος εξορίας από το καλοκαίρι του 1947. 

Εκεί μάζευαν αρχικά άνδρες εξόριστους από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Ο αριθμός τους, έως το Μάρτη του 1949 που τους μετέφεραν στη Μακρόνησο, έφτασε τις τρεις με τέσσερις χιλιάδες. Αργότερα, μαζί με τους άνδρες φέρνανε στο νησί «προληπτικά» και γυναίκες που προέρχονταν από οικογένειες ανταρτών.

Σύμφωνα με την Βικτωρία Θεοδώρου, η πρώτη αποστολή περίπου 1.200 εξορίστων γυναικών και παιδιών ξεκίνησε από τη Χίο, με προορισμό το Τρίκερι στις 4 Απριλίου του 1949. 

Ως το Σεπτέμβρη του ιδίου έτους οι εξόριστες στο νησί μαζί με τα παιδιά έφτασαν τα 4.700 άτομα.

Αρχικά οι εξόριστες εγκαταστάθηκαν στα κελιά του μοναστηριού του νησιού, αλλά όταν ο αριθμός τους μεγάλωσε αρκετά, οι περισσότερες ζούσαν σε αντίσκηνα γύρω από το μοναστήρι. Το στρατόπεδο φυλασσόταν από στρατιώτες και η ζωή των γυναικών είχε οργανωθεί σύμφωνα με τα πρότυπα των στρατιωτικών μονάδων.

Οι συνθήκες διαβίωσης στο στρατόπεδο ήταν άθλιες. Περισσότερο άθλιες απ' ό,τι στη Χίο. Το συσσίτιο ήταν λιγοστό, 80 δράμια ψωμί και όσπρια. Το νερό επίσης. Οι σκηνές το χειμώνα πλημμύριζαν. 

Από άποψη υγιεινής δεν υπήρχαν ούτε τα στοιχειώδη και φυσικά ούτε λόγος να γίνεται για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και φροντίδα τουλάχιστον των παιδιών και των ηλικιωμένων.

Καθημερινή, όμως και εξαντλητική ήταν η αγγαρεία που μαζί με τις εθνικοφρόνου περιεχομένου διαλέξεις, τις απειλές, τους εξευτελισμούς, τη βία αποτελούσαν ένα ασφυκτικό πλαίσιο το οποίο στόχευε στον εξαναγκασμό σε δηλώσεις μετανοίας.

Κι όμως οι γυναίκες άντεξαν. 

Βρήκαν ακόμη τη δύναμη να μάθουν γράμματα και να οργανώνουν πολιτιστικές εκδηλώσεις. 

Μικρές συναυλίες όπου τραγουδούσαν τραγούδια από διάφορους τόπους της Ελλάδας, αλλά και θεατρικές παραστάσεις. 

Η Ελένη Λεύκα περιγράφει: 

«Ετσι διψασμένες για τη ζωή, επιστρατεύουμε η κάθε μία τις δυνάμεις της, ό,τι μπορούμε για να γεμίσουμε τη ζωή μας. 

Οι γιατρίνες μας, οι νοσοκόμες μας φροντίζουν τις άρρωστες. 

Οι δασκάλες και παιδαγωγοί κάνουν μαθήματα, φροντίζουμε τα παιδιά μας, άλλες ζυγίζουν τα κάρβουνα, άλλες παλεύουν με τις φωτιές των καζανιών της κουζίνας. 

Κρυφά οργανώνουμε κυριακάτικες γιορτούλες με χορούς και σκετς, που πάντα στα κείμενά τους έχουν τα έθιμα και τη ζωή του κάθε τόπου... 

Οσο οι μήνες προχωρούν, τόσο η ζωή μας δυσκολεύει. Τα μέτρα που παίρνουν οι αρχές γίνονται πιο σκληρά, όσο ο αγώνας των ανταρτών πάνω στα βουνά σκληραίνει. 

Τις νύχτες πέρα στο Πήλιο ακούμε τις μάχες, τις εκρήξεις. 

Κι η κάθε μια αγωνιά, βρίσκεται με τη σκέψη της κοντά στον άντρα, στον αδελφό, στο γιο που μάχονται στο βουνό».

Στην κόλαση της Μακρονήσου

Τον Οκτώβρη του 1949 η κυβέρνηση των Αθηνών εξέδωσε το ΟΓ΄ Ψήφισμα «Περί μέτρων Εθνικής Αναμορφώσεως», βάσει του οποίου συστάθηκε ο Οργανισμός Αναμορφωτηρίων Μακρονήσου (ΟΑΜ). Στη δικαιοδοσία του ΟΑΜ περιήλθαν «άπαντες... οι διατελούντες εν εκτοπίσει ως ενεχόμενοι εις αντεθνικάς ενεργείας ή ως Επικίνδυνοι εις το εθνικόν καθεστώς, ως και οι προληπτικώς συλληφθέντες υπό του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως και των στρατιωτικών αρχών». 

Ετσι οι εξόριστες γυναίκες του στρατοπέδου στο Τρικέρι πέρασαν κι αυτές στη δικαιοδοσία του Οργανισμού Αναμορφωτηρίων Μακρονήσου. 

Το χειρότερο όμως συνέβη λίγο αργότερα, τον Ιανουάριο του 1950, όταν 1.200 απ' αυτές (μαζί και παιδιά) μεταφέρθηκαν στο κολαστήριο της Μακρονήσου. 

Εκεί η κατάσταση ήταν χειρότερη από οπουδήποτε αλλού. Από την πρώτη στιγμή οι αρχές του στρατοπέδου φανέρωσαν πλήρως τις προθέσεις τους.

 Διέξοδος πέραν της δήλωσης δεν υπήρχε για τις εξόριστες. «Ελληνίδες - φώναζαν τα μεγάφωνα - δεν ταιριάζουν στα χέρια σας οι αλυσίδες του κομμουνισμού - Ελληνίδες γυρίστε πίσω στα σπίτια σας - Ζητήστε συγνώμη από την πατρίδα». 

Το στρατόπεδο στο οποίο κλείστηκαν οι γυναίκες, το λεγόμενο Ειδικόν Σχολείον Αναμορφώσεως Γυναικών (ΕΣΑΓ), ήταν διαμορφωμένο για να υπηρετήσει αυτόν τον σκοπό, το σκοπό της υποταγής ή της ανανήψεως, κατά την ορολογία των αρχών της εποχής. 

Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν πολλές. 

Χωρίστηκαν οι μάνες από τα παιδιά τους, χρησιμοποιήθηκαν φαντάροι που είχαν υπογράψει δηλώσεις για να περιγράψουν στις κρατούμενες τα βασανιστήρια που τις περίμεναν και να τις τρομοκρατήσουν, οι πιο «επικίνδυνες» κομμουνίστριες απομονώθηκαν από τις υπόλοιπες. 

Κατόπιν άρχισαν τα βασανιστήρια: Εφοδοι από τους αλφαμίτες μέσα στη νύχτα, καψώνια, βρισιές, εξευτελισμοί, ανακρίσεις επί ώρες, ξυλοδαρμοί. 

Η Ουρανία Στάβερη περιγράφει μια από τις πολλές παρόμοιες σκηνές: «Ξετυλίχτηκαν τέτοιες σκηνές φρίκης, που καμία, όση δύναμη κι αν έχει, δεν μπορεί να περιγράψει τις σκηνές αλλοφροσύνης. 

Οι αλφαμίτες κραδαίνοντας τα ρόπαλα πάνω απ' τα κεφάλια μας, με ουρλιαχτά πεινασμένων λύκων που πέφτουν σε κοπάδι, έπεσαν επάνω μας και τραβούσαν τα παιδιά χτυπώντας όπου έβρισκαν. 

Εντρομα τα μικρά άρχισαν να βγάζουν σπαραχτικές φωνές που ξέσκιζαν και την πιο βάρβαρη καρδιά. 

Οι μάνες έσφιγγαν στην αγκαλιά τους τα μικρά που σπαρτάραγαν και τα ματάκια τους γεμάτα τρόμο απαθανάτιζαν αυτή τη φρίκη που θα τη σέρνουν σε όλη τους τη ζωή. 

Εμείς κρατούσαμε τις μάνες κι είχαμε γίνει ένα κουβάρι ανακατεμένα γυναικεία σώματα».

Τον Ιούλιο του 1950, ύστερα από διεθνή κατακραυγή, ο Οργανισμός Αναμορφωτηρίων Μακρονήσου διαλύθηκε και όσες εξόριστες δεν υπογράψανε δήλωση (περισσότερες από 500) μεταφέρθηκαν και πάλι στο Τρίκερι. 

Εκεί άρχισε η σταδιακή τους απόλυση. Τον Απρίλιο του 1953 είχαν μείνει μόνο 19 στο νησάκι του Παγασητικού, οι οποίες μαζί με νέες κρατούμενες μεταφέρθηκαν στον Αϊ Στράτη.

Η Ελένη Λεύκα, στις 31 Ιουλίου του 1950 - ημέρα κατά την οποία αναχωρούσε από τη Μακρόνησο για το Τρίκερι - έγραψε στο ημερολόγιό της: «Ξυπνήσαμε στις πέντε το πρωί. Το ραδιόφωνο παίζει εύθυμη μουσική. Οι σκηνές μισοάδειες... 

Γύρω μας αφάνες, άχυρα, σκουπίδια. Ο,τι απόμεινε από το χθεσινό βιαστικό ξεσήκωμα... 

Δένουμε τα μπαγκάζια μας. Μυρουδιά μούχλας αναδύεται απ' τη σκηνή. Φεύγουμε κι εμείς... 

ρίχνω γύρω μου μια ματιά στον τόπο τούτον του μαρτυρίου μα και της ανάτασης. Χίλια αισθήματα μέσα μου... 

Να κρύψω το ημερολόγιό μου».

Εκείνες οι γυναίκες το 'κρυψαν το ημερολόγιό τους, το φύλαξαν και μας το παρέδωσαν με όποιον τρόπο μπορούσαν. 

Σειρά μας να διαφυλάξουμε την ιστορική μνήμη,

 τις αξίες εκείνου του αγώνα

 και να διδαχτούμε για το δικό μας δρόμο.

Κυριακή 3 Φλεβάρη 2008