«Η ποίηση πρέπει να είναι ένας οδηγός μάχης κι ευτυχίας, ένα όπλο στα χέρια του λαϊκού αγωνιστή και μια σημαία στα χέρια της Ελευθερίας».

«Τον κόσμο αγκάλιασα και να, τον κόσμο εντός μου βάζω... »

26 χρόνια από το θάνατο του Γιάννη Ρίτσου

Είκοσι έξι χρόνια «απουσίας» του ποιητή της Ρωμιοσύνης, του Γιάννη Ρίτσου, συμπληρώνονται σήμερα, 11 Νοέμβρη, αλλά αδιάκοπα προβάλλει η τεράστια, διαχρονική, αλλά και επίκαιρη αξία του έργου του - ποιητικού, πεζογραφικού, δραματουργικού. 

Εργο «κληρονομιά» όχι μόνο του λαού μας, αλλά και των λαών όλου του κόσμου, γιατί ήταν έργο «(...) θύμηση από 'να ψωμί πολύ προσεχτικά μοιρασμένο/ κι αυτό που λέγαμε "πατρίδα" κρυφά μιλημένο τις νύχτες».

Η πανανθρώπινη αξία και το μέγα κάλλος του έργου του κατέστησαν τον Γιάννη Ρίτσο , όχι μόνον «Ποιητή της Ρωμιοσύνης», αλλά και της οικουμένης. 

Οσο ζούσε, ήταν ο πιο πολυμεταφρασμένος σχεδόν σε όλο τον κόσμο Ελληνας ποιητής, μετά τον Καβάφη (σε πολλές χώρες υπερτερούσε και του Καβάφη). 

Αλλά και μετά το θάνατό του παραμένει ο πιο πολυμεταφρασμένος, γεγονός που αποδείχνει πόσο πολύ επίκαιρο, πόσο πολύ σύγχρονο είναι το έργο του.

«Εμείς οι νεότεροι που κληθήκαμε, όπως λένε, την ύστατη στιγμή για να δρέψουμε τάχα τη δόξα την ετοιμασμένη με τα δικά σας όπλα, με τις δικές σας πληγές, με το δικό σας θάνατο, γνωρίζουμε κι εμείς κι αναγνωρίζουμε, κι έχουμε, ναι, κι εμείς τις πληγές μας σ' άλλο σημείο του σώματος - πληγές αθώρητες, χωρίς το αντίβαρο της περηφάνιας και του αξιοσέβαστου αίματος του χυμένου ορατά, σε ορατές μάχες, σε ορατά αγωνίσματα. 

Μια τέτοια δόξα ας μας έλειπε - ποιος τους την ζήτησε;

 Μήτε μιαν ώρα δεν είχαμε δική μας, πληρώνοντας τα χρέη και τις υποθήκες άλλων»... («Φιλοκτήτης», Αθήνα, Σάμος, Μάης 1963 - Οχτώβρης 1965).

Οδηγός μάχης και ευτυχίας

Η κοινωνική αποστολή βρίσκεται μέσα στη φύση της Τέχνης. 

Η Τέχνη αρδεύεται από την κοινωνία και απευθύνεται στην κοινωνία. 

Οπως είχε πει σε μια συζήτηση με το προσωπικό του «Ριζοσπάστη» ο Γιάννης Ρίτσος για την ποίηση: 

«Οι μαρξιστές αισθητικοί μάς είπαν ότι οι ποιητές είναι οι οργανωτές του κοινωνικού συναισθήματος. 

Οχι μονάχα απηχούν, όχι μονάχα αντανακλούν τα γενικότερα κοινωνικά αισθήματα, αλλά τα οργανώνουν». 

«Η ποίηση πρέπει να είναι ένας οδηγός μάχης κι ευτυχίας, ένα όπλο στα χέρια του λαϊκού αγωνιστή και μια σημαία στα χέρια της Ελευθερίας».

Ο Γιάννης Ρίτσος έχοντας συνείδηση της κοινωνικής, της ανθρώπινης αποστολής του, που του αναθέτει η ποίηση και που αυτός αναθέτει στην ποίησή του, 

μας «σηκώνει ψηλότερα» από τη λήθη της Ιστορίας, 

για να μας θυμίσει πόσο η ανθρώπινη ύπαρξη έχει τη δύναμη και την υποχρέωση να αντιδικήσει με την αρχή και την τάξη, αλλά και πως μια ανθρώπινη ύπαρξη μπορεί να εμπεριέχει όλες τις αντιθέσεις, τις αντιφάσεις, την ειλικρίνεια, τις ενοχές, τις επιθυμίες και τις αναστολές που υπάρχουν σε κάθε άνθρωπο. 

Ο Γιάννης Ρίτσος υπήρξε ο αδιάψευστος μάρτυρας της δικής του εποχής.

 Γιατί, συνταιριάζοντας τα βήματά του με το κομμουνιστικό κίνημα, βίωσε και περιέγραψε τις περιπέτειες της Ελλάδας τις περισσότερες από τις δεκαετίες του περασμένου αιώνα.

«Πιάνουμε μια κουβέντα - κόβεται στη μέση./ Πάμε να χτίσουμε έναν τοίχο - δε μας αφήνουν να τελειώσουμε./ Και το τραγούδι μας κομμένο./ Ολα τ' αποτελειώνει ο ορίζοντας»... 

Με αυτούς τους τέσσερις στίχους από το ποίημα «Πάντα», του «Πέτρινου χρόνου», 

ο Γιάννης Ρίτσος περιγράφει μια φοβερή πραγματικότητα. 

Την πραγματικότητα της Μακρονήσου, όπου ο ποιητής μεταφέρεται ως εξόριστος το 1949. 

Εχει προηγηθεί η εξορία του στο Κοντοπούλι της Λήμνου, όπου γράφει τα «Ημερολόγια εξορίας», τα οποία συνεχίζει στη Μακρόνησο. Εκεί συνθέτει και τον «Πέτρινο χρόνο». Εκεί αναμετράται με το θάνατο, από άλλη σκοπιά τώρα. Στη Μακρόνησο, κάθε μέρα είναι και μια δοκιμασία. Βασανιστήρια, αγγαρείες, σωματικές τιμωρίες, ψυχικές πιέσεις. 

Οι εξόριστοι, και μαζί τους ο ποιητής που νιώθει: «Ολα τα μοιραστήκαμε, σύντροφοι,/ το ψωμί, το νερό, το τσιγάρο, τον καημό, την ελπίδα,/ τώρα μπορούμε να ζήσουμε ή να πεθάνουμε/ απλά κι όμορφα-/ σαν ν' ανοίγουμε μια πόρτα το πρωί/ και να λέμε καλημέρα στον ήλιο και στον κόσμο».

... κάτι απ' τις "ρίζες της ζωής"

Καμιά φορά, 

η βαριά ατμόσφαιρα στο στρατόπεδο γίνεται ακόμα πιο βαριά όταν πληροφορούνται το θάνατο των συντρόφων τους. 

Η τραγική ατμόσφαιρα αποτυπώνεται στο ποίημα «Ο Αλέξης»: 

«Τι ήσυχος που ήσουν, Αλέξη,-/ νύχτα - νύχτα σε ξύπνησαν, σύντροφε,/ δεν πρόφτασες καλά - καλά να δέσεις τον μπόγο σου,/ δεν πρόφτασες να δέσεις τις αρβύλες σου. Προσέξαμε-/ σα δρασκελούσες την πόρτα του αντίσκηνου,/ τόνα σου κορδόνι λυμένο σέρνονταν στο χώμα. Φοβηθήκαμε/ μη και σκοντάψεις, σύντροφε. Κατάλαβες/ και χαμογέλασες. Χαμογελάσαμε»...

«Και μεις είμαστε χαρούμενοι, σύντροφε. Κοίταξέ μας - δεν κλαίμε», συνεχίζει το ποίημα του Αλέξη. «Οχι σύντροφε. Κλαίμε. Δεν το κρύβουμε./ Γιατί 'μαστε κομμουνιστές, και σ' αγαπάμε, σύντροφε,/ και θα λείψεις απ' τον αγώνα μας, και θα μας λείψεις».

Ηθελε να τον δένει η ποίησή του σφιχτά και παντοτινά με τον πόνο του άλλου: «Από την πληγή μου κοίταξα / του κόσμου την πληγή / Ξένη απ' τον άνθρωπο η χαρά / Ξένοι απ' το δίκιο οι νόμοι». Στόχος του Ρίτσου είναι μια ζωή με δικαιοσύνη για όλους: «Τον κόσμο αγκάλιασα και να / τον κόσμο εντός μου βάζω...».

Ο Γ. Ρίτσος μάς έδωσε όμως και αξιόλογα δείγματα ζωγραφικής τέχνης που αποκαλύπτουν τη μοναδικότητα, την ευαισθησία, το ρομαντισμό και τα πάθη του. 

Η ζωγραφική πάνω σε πέτρες τον ενδιέφερε για τους διαφορετικούς χρωματικούς σχεδιασμούς και τα φυσικά τους σχέδια. 

Ομως, τα πιο δυνατά βιώματα αποτυπώθηκαν στις ρίζες που ξέβραζε η θάλασσα: άγριες και ροζιασμένες, τις οποίες μετέτρεψε σε μαρτυρικές φυσιογνωμίες, γέρικα πρόσωπα και ανθρωπόμορφα τέρατα. 

«Η ρίζα έχει κάτι απ' τα απώτερα μυστικά της ανθρώπινης ύπαρξης, κάτι απ' τις "ρίζες της ζωής" - κάτι πρωτόγονο ή μάλλον αρχέγονο, καταγωγικό - μια συστολή, μια αγωνία, μιαν αισθησιακή αδηφαγία - το ακαταμάχητο, το τυφλό και πολυόμματο ένστικτο της αυτοσυντήρησης και της διαιώνισης, αμεταμφίεστο, απροσποίητο, ολόγυμνο, κτηνώδες, αισχρό, θεϊκό».

Σ.Α. / rizospastis

των ΧρυσΑβγουλων ο «αντισυστημικός»

Τα πραγματικά ζητήματα

Μια πλευρά σχετική με τις πολιτικές διεργασίες στις ΗΠΑ αναδεικνύουν τα δημοσιεύματα για τα προβλήματα με τα οποία θα βρεθεί αντιμέτωπος ο νέος Πρόεδρος και τα οποία εν πολλοίς καθόρισαν το πραγματικό πλαίσιο της διαπάλης στην προεκλογική περίοδο, ανεξάρτητα από το πώς εκφράστηκε ανάμεσα στα επιτελεία των δυο υποψηφίων. 

Σύμφωνα με αυτά τα δημοσιεύματα, η οικονομία των ΗΠΑ αδυνατεί να ανακτήσει υψηλούς ρυθμούς ανάκαμψης, παραμένοντας καθηλωμένη περίπου στο 2%, γεγονός που την καθιστά ιδιαίτερα επιρρεπή στα «μικροσόκ» - όπως γράφεται - που μπορεί να προκύψουν από το εξωτερικό και να δημιουργήσουν προϋποθέσεις για νέα ύφεση. 

Αλλος παράγοντας που καθιστά επίφοβη την αμερικανική οικονομία, σύμφωνα με το CNN και το Bloomberg, είναι το γεγονός ότι τα επιτόκια της Ομοσπονδιακής Τράπεζας είναι ήδη πάρα πολύ χαμηλά, με αποτέλεσμα να δυσκολεύουν οι ελιγμοί που θα μπορούσε να κάνει η FED σε περίπτωση ισχυρών πιέσεων στην αμερικανική οικονομία, με δεδομένο ότι σε ανάλογες τέτοιες περιπτώσεις, τα επιτόκια μειώνονταν μέχρι και κατά 5,5%. 

Τώρα, βέβαια, δεν υπάρχουν τέτοια περιθώρια, καθώς το επιτόκιο βρίσκεται ήδη στο 0,5%.

Τι δείχνουν όλα αυτά; 

Οτι παρά την ανάπτυξη στις ΗΠΑ, οι ρυθμοί είναι μικροί και τα ζόρια της οικονομίας μεγάλα, ενώ υπάρχει κίνδυνος και για μια νέα ύφεση. 

Η κατάσταση αυτή της οικονομίας δημιουργεί πρόσθετες δυσκολίες στο αστικό πολιτικό σύστημα να διαχειριστεί τη λαϊκή δυσαρέσκεια. 

Πάνω σ' αυτό το έδαφος, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις εγκλωβισμού και χειραγώγησης του λαού στις διάφορες εκδοχές της αστικής διαχείρισης, που εκφράζει ο ένας ή ο άλλος υποψήφιος στις ΗΠΑ.

    

«Συνεργάτης» με περγαμηνές...

Μπορεί το προηγούμενο διάστημα πολλά αστικά επιτελεία στη χώρα μας να μοίραζαν ανησυχίες για το ενδεχόμενο επικράτησης του Τραμπ, 

δεν πρέπει να υπάρχει όμως καμία αυταπάτη για την αυξημένη ετοιμότητα και το ενδιαφέρον και της ντόπιας πλουτοκρατίας και της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ να ενισχύσουν τη συνεργασία τους με τις ΗΠΑ, πάντα στο πλαίσιο της συμμετοχής της χώρας στις ευρωατλαντικές δομές. 

Ενδεικτικά είναι τα συγχαρητήρια που έστειλε στον νέο Αμερικανό Πρόεδρο ο Ελληνας υπουργός Αμυνας, Πάνος Καμμένος, αναρτώντας σε ιστοσελίδες φωτογραφίες «επιφανών» Ελληνοαμερικανών που αποκτούν «σημαντική θέση (...) για την χώρα μας». 

Για παράδειγμα, ένας από αυτούς είναι ο Τζορτζ Παπαδόπουλος, στενός σύμβουλος του Τραμπ για θέματα εξωτερικής πολιτικής. 

Ο νεαρός γιος του πρώην προέδρου της Παμμακεδονικής Ομοσπονδίας ΗΠΑ 

(σ.σ. βασική πτέρυγα του ελληνικού λόμπι) 

δεν είναι κανένας τυχαίος και ίσως και η ένταξη τέτοιων περιπτώσεων στο επιτελείο Τραμπ να μην είναι τυχαία. 

Μεταξύ άλλων, υπήρξε στενός συνεργάτης «δεξαμενών σκέψης», όπως το Ινστιτούτο «Hudson» (Χιούντσον), που χρηματοδοτούν μονοπώλια του διαμετρήματος των

 «Exxon Mobil», «Μicrosoft», IBM, «McDonalds», «Novartis», «Monsantο». 

Ως συνεργάτης του «Hudson», ο Παπαδόπουλος έχει πρωτοστατήσει σε διάφορες μελέτες για τις προοπτικές των ενεργειακών συνεργασιών στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και τη σημασία που αυτές έχουν σήμερα για τις ΗΠΑ. 

Είναι δηλαδή ένας «συνεργάτης» με πολλές περγαμηνές σε ό,τι αφορά τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα των ΗΠΑ στην ευρύτερη γειτονιά μας, 

όπου μαίνονται οι ανταγωνισμοί και πληθαίνουν οι κίνδυνοι για τον ελληνικό και τους άλλους λαούς.

    

Σπλάχνο από τα σπλάχνα του

Είναι προκλητική η επιμονή όσων συνεχίζουν να παρουσιάζουν τον Ντόναλντ Τραμπ ως «αντισυστημικό», προσπαθώντας να πουν ότι η επικράτησή του δικαιώνει και τα τμήματα των λαϊκών στρωμάτων που προσδοκούν «εναλλακτικές» στην πολιτική που γιγαντώνει τα προβλήματά τους. 

Ποιος είναι ο «αντισυστημικός»; 

Ο μεγαλοεπιχειρηματίας που έχει βυθιστεί στα πλούτη από την εκμετάλλευση χιλιάδων εργαζομένων που «ματώνουν» στις δεκάδες επιχειρήσεις που έχουν περάσει από τα χέρια του εδώ και δεκαετίες; 

Αυτός που μετακόμιζε για χρόνια από τους Ρεπουμπλικάνους στους Δημοκρατικούς και αντίστροφα, θητεύοντας και σε άλλα αστικά κόμματα (π.χ. Μεταρρυθμιστικό); 

Αυτός που έχει στο επίκεντρο του προγράμματός του το πώς τα αμερικανικά μονοπώλια θα ανακτήσουν τη «χαμένη τους αίγλη», πώς θα σχεδιάσουν καλύτερα την αναμέτρησή τους με τα αντίπαλα ρωσικά, κινεζικά, ευρωπαϊκά; 

Τέτοιους «αντισυστημικούς» έχει βγάλει πολλούς το καπιταλιστικό σύστημα.

 Σπλάχνο από τα σπλάχνα του.