,,Όλες οι αυτοκρατορίες στα τελευταία τους μαυρίζουν και σαπίζουν ό,τι υπάρχει γύρω τους και μέσα τους. Κι η βρωμιά διαχέεται. Πάει παντού. Στους ανθρώπους, στις χώρες, στα τραγούδια. Και στα βιβλία ακόμα.
Αλλά η σαπίλα και το αδιέξοδο είναι ο πυρήνας της ιδεολογίας τους. Η ιδιοκτησία και το κέρδος. Αυτό που «Αποκλείεται να είναι αυτή η ασχήμια κι η προστυχιά, η μοίρα του πλανήτη και των ανθρώπων»...
Τον ζήσαμε το σοσιαλισμό. Ζήσαμε την αύρα του. Καμαρώσαμε τον εξηλεκτρισμό και την εκβιομηχάνιση. Περηφανευτήκαμε για την οικονομία αυτή που έφτιαξε τα Τ34 και τις Κατιούσες για να σκοτώσουν το κτήνος. Υπήρξαμε σύντροφοι με το Στάλιν και τον Ζούκοφ.
Μάνος Δούκας
Κάθε φορά που έρχεται η επέτειος της Οκτωβριανής επανάστασης (7 Νοέμβρη), νοιώθω… πολύ τυχερός, γιατί…
Έτυχε να ζήσουμε στον 1ο αιώνα του σοσιαλισμού
Η ιστορία έχει κάτι εκρηκτικές αναλαμπές που και που. Κι από τη γη πέρασαν δισεκατομμύρια άνθρωποι. Πόσοι ήταν τόσο τυχεροί ώστε να ζουν την ίδια εποχή μ’ αυτές τις «αναλαμπές»; Ας πούμε με την επανάσταση του Σπάρτακου; Να επηρεαστούν από την μυρωδιά της. Μυρωδιά άνοιξης στα ρουθούνια των δούλων. Μυρωδιά θανάτου στα ρουθούνια των αφεντάδων.
Πόσο άτυχος είναι ένας Γάλλος που πέθανε το 1780 και δεν είδε ή άκουσε έστω κι από μακριά τα κεφάλια των βασιλιάδων που κατρακυλούσαν στα Παρισινά πλακόστρωτα το 1789 και το 1793;
Θα μου πεις, «τις προετοίμασαν» κι είναι σχεδόν το ίδιο. Δίκιο κι αυτό.
Ή θα μου πεις, «τυχερή όλη η ανθρωπότητα που έγιναν αυτές οι επαναστάσεις». Σωστό κι αυτό.
Αλλά σκέψου έναν κομμουνιστή που πέθανε το 1915, χωρίς να δει ποτέ την Οκτωβριανή Επανάσταση; Χωρίς να νοιώσει την ανασαιμιά της, που μάθαινε σε εκατομμύρια ανθρώπους σ’ όλο τον κόσμο τον ηλεκτρισμό, την ειρήνη και τη φιλία των λαών και των εθνοτήτων, το ψωμί, το βιβλίο και το θέατρο σε όλους… Σε όλους…
Ο κόσμος προχωράει μέχρι να φτάσει σε αυτό το… «για όλους»
Ιστορική τύχη έχουμε. Εγώ κι ο πατέρας μου κι ο παππούς μου. Ζήσαμε σ’ ένα κόσμο που υπήρχε η ΕΣΣΔ. Τον ζήσαμε το σοσιαλισμό. Ζήσαμε την αύρα του. Καμαρώσαμε τον εξηλεκτρισμό και την εκβιομηχάνιση. Περηφανευτήκαμε για την οικονομία αυτή που έφτιαξε τα Τ34 και τις Κατιούσες για να σκοτώσουν το κτήνος. Υπήρξαμε σύντροφοι με το Στάλιν και τον Ζούκοφ. Ήταν «δικός μας» ο Γκαγκάριν κι ο κάθε γιατρός κι ο κάθε δάσκαλος κι ολόκληρη η ακαδημία επιστημών, τότε που η επιστήμη ήταν… επιστημονική.
Θαρρείς πως είναι λίγο πράγμα να ζεις την πρωτοχρονιά του 1959, τότε που ο Κάστρο με τον Τσε έμπαιναν στην Αβάνα;
Θαρρείς πως είναι μικρό πράγμα να βλέπεις τη νίκη του λαού του Βιετνάμ στην τηλεόραση, στις ειδήσεις κι όχι σε ντοκιμαντέρ;
Να κολλάς στα τετράδιά σου και στα ντουβάρια αυτοκόλλητα για την Επανάσταση των γαρυφάλλων στην Πορτογαλία, την ώρα που ακόμα δεν έχει τελειώσει;
Ζήσαμε την εποχή που η θεωρία ήταν πράξη. Ζήσαμε τότε που η επιστήμη έλεγε «8 κι 8 κι 8» η μέρα του εργάτη. Κι όταν η σοσιαλιστική οικονομία κέρδιζε τον πόλεμο κι ύστερα το διάστημα. Κι όταν τα ωράρια και τις συντάξεις και την τιμή του φυσικού αερίου, τα κανόνιζαν οι επιστημονικές μελέτες κι η φροντίδα για τους «Όλους». Κι όχι για το κέρδος. Τότε που πήγαιναν όλοι στην Όπερα και στο νοσοκομείο. Στο πανεπιστήμιο και στις διακοπές. Όλοι όμως. Όταν οι γυναίκες σπούδαζαν κι έκαναν προληπτικό έλεγχο για καρκίνο του μαστού, την ίδια ώρα που στη δύση το 90% δεν ήξερε ούτε να γράφει, ούτε τι θα πει «εξέταση αίματος».
Ζήσαμε αυτό που αν δεν υπήρχε, δε θα είχε γίνει αυτονόητο στα μυαλά των ανθρώπων το σχολείο, το ωράριο, η νοσοκόμα, το βιολί, το πάρκο, ο κινηματογράφος κι ο αθλητισμός. Ο καθαρός έρωτας, το σπίτι και η ζέστη.
Κι άλλα πολλά που για να τα γράψω θέλω μια μεγάλη σοβιετική εγκυκλοπαίδεια.
Ζήσαμε την εποχή που η θεωρία ήταν πράξη. Ζήσαμε τότε που η επιστήμη έλεγε «8 κι 8 κι 8» η μέρα του εργάτη. Κι όταν η σοσιαλιστική οικονομία κέρδιζε τον πόλεμο κι ύστερα το διάστημα. Κι όταν τα ωράρια και τις συντάξεις και την τιμή του φυσικού αερίου, τα κανόνιζαν οι επιστημονικές μελέτες κι η φροντίδα για τους «Όλους». Κι όχι για το κέρδος. Τότε που πήγαιναν όλοι στην Όπερα και στο νοσοκομείο. Στο πανεπιστήμιο και στις διακοπές. Όλοι όμως. Όταν οι γυναίκες σπούδαζαν κι έκαναν προληπτικό έλεγχο για καρκίνο του μαστού, την ίδια ώρα που στη δύση το 90% δεν ήξερε ούτε να γράφει, ούτε τι θα πει «εξέταση αίματος».
Ζήσαμε αυτό που αν δεν υπήρχε, δε θα είχε γίνει αυτονόητο στα μυαλά των ανθρώπων το σχολείο, το ωράριο, η νοσοκόμα, το βιολί, το πάρκο, ο κινηματογράφος κι ο αθλητισμός. Ο καθαρός έρωτας, το σπίτι και η ζέστη.
Κι άλλα πολλά που για να τα γράψω θέλω μια μεγάλη σοβιετική εγκυκλοπαίδεια.
Αλλά τα ξέρετε όλοι όλα. Κι εσείς. Κι αυτοί ακόμα που δε συμφωνούσαν με τον «υπαρκτό», λες κι εκείνοι επεδίωκαν κάποιου «άλλου» είδους σοσιαλισμό κι όχι τον καθαρό καπιταλισμό που υπηρετούν.
Κι όλοι αυτοί που λέγανε «καλά η παιδεία κι η υγεία κι η ασφάλιση και η πρόνοια κι η επιστήμη κι οι διακοπές και τα δωρεάν σπίτια χωρίς κοινόχρηστα, αλλά…».
Ούτε «καλά», ούτε «αλλά». Αυτονόητα πράγματα. Δικαιώματα, όχι ευκαιρίες. Αυτός είναι ο σοσιαλισμός. Η ανάγκη, το δικαίωμα, η επιστήμη.
Κι αυτό το σοσιαλισμό εμείς τον είδαμε. Την κοινωνία που έκανε και νόμο και συνείδηση το δίκιο του εργάτη. Του λαού. Αυτή την προλάβαμε. Τυχεροί άνθρωποι. Τώρα πρέπει να μεταφέρουμε τη γνώση και τη συλλογική μας μνήμη, στα παιδιά τα σημερινά, τα αυριανά και τα μετά από 1000 χρόνια παιδιά. Στα ντοκουμέντα μας. «Να το φυσήξουμε στο στόμα τους»:
Έγινε αυτό που ονειρεύτηκαν όλοι οι «παραβάτες» κι οι «ονειροπόλοι», όλοι οι «τρελοί» και οι «παράνομοι» της ιστορίας: Η κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας. Η εξαφάνιση του κέρδους, του ρατσισμού και του εθνικισμού.
Ρωτάει το ποίημα:
Κι αυτό το σοσιαλισμό εμείς τον είδαμε. Την κοινωνία που έκανε και νόμο και συνείδηση το δίκιο του εργάτη. Του λαού. Αυτή την προλάβαμε. Τυχεροί άνθρωποι. Τώρα πρέπει να μεταφέρουμε τη γνώση και τη συλλογική μας μνήμη, στα παιδιά τα σημερινά, τα αυριανά και τα μετά από 1000 χρόνια παιδιά. Στα ντοκουμέντα μας. «Να το φυσήξουμε στο στόμα τους»:
«Γίνεται λοιπόν. Να που έγινε μια φορά».
Έγινε αυτό που ονειρεύτηκαν όλοι οι «παραβάτες» κι οι «ονειροπόλοι», όλοι οι «τρελοί» και οι «παράνομοι» της ιστορίας: Η κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας. Η εξαφάνιση του κέρδους, του ρατσισμού και του εθνικισμού.
Ρωτάει το ποίημα:
«Στον αιώνα σου ποιητή τι βλέπεις». Ο ποιητής είδε την επανάσταση. Κι η επανάσταση έφτιαξε Μαγιακόφσκιδες.
Η πρόοδος της ιστορίας σε δίκαια κατεύθυνση μοιράζει έμπνευση κι αιώνια έργα της δικαιοσύνης και της καλοσύνης.
Ο σοσιαλισμός στο δικό του αιώνα «είδε» και μας «έδειξε» το Γκόρκι, το Νερούδα, τον Πικάσο και το Ρίτσο. Το Χικμέτ, το Βάρναλη και τον Μπρεχτ. Και το Μίκη. Όλους τους φίλους του Λένιν και του Στάλιν.
Σας τρώει να μου πείτε το «αλλά».
Σας τρώει να μου πείτε το «αλλά».
Κι εγώ το σκέφτομαι συνέχεια. Και αναρωτιέμαι: «τι έκαναν οι ηλίθιοι». Και τα βάζω με τον έναν (Χρουστσόφ) και με τον άλλο (Γκορμπατσώφ). Και όχι μόνο.
Τώρα πάμε λίγο πίσω.
Σημασία όμως έχει ότι το είδα. Το έζησα. Ακόμα το ζω και το βλέπω και τώρα.
Καθώς παρακολουθώ τι προσπαθούν να καταστρέψουν οι σημερινοί «νικητές». Να ξεριζώσουν όλες τις παρακαταθήκες του σοσιαλισμού.
Το εμείς, το μεροκάματο, την επιστήμη και την κουλτούρα, τη δουλειά και τις σπουδές για όλους, το γιατρό και τις διακοπές και την κοινωνική ιδιοκτησία. Να αλλάξουν τα αυτονόητα και τις ψυχές.
Να σπείρουν το εγώ, το κέρδος, την κακία, το ρατσισμό και το φασισμό, την απανθρωπιά, την ασχήμια και τη σκληρότητα.
Νοιώθουν παντοδύναμοι. Θέλουν να καθαρίσουν τα «ζιζάνια» – εμάς, για να οργώσουν την ιστορία με το σάπιο σπόρο τους.
Νομίζουν ότι μπορούν να αναστήσουν το πτώμα τους. Για ένα διάστημα θα κάνουν πολλούς αφελείς να το πιστέψουν. Όλες οι αυτοκρατορίες στα τελευταία τους μαυρίζουν και σαπίζουν ό,τι υπάρχει γύρω τους και μέσα τους. Κι η βρωμιά διαχέεται. Πάει παντού. Στους ανθρώπους, στις χώρες, στα τραγούδια. Και στα βιβλία ακόμα.
Αλλά η σαπίλα και το αδιέξοδο είναι ο πυρήνας της ιδεολογίας τους. Η ιδιοκτησία και το κέρδος. Αυτό που «Αποκλείεται να είναι αυτή η ασχήμια κι η προστυχιά, η μοίρα του πλανήτη και των ανθρώπων».
Χάσαμε λοιπόν;
Χάσαμε λοιπόν;
Ναι. Χάσαμε κι εμείς μια μάχη. Κι ο Σπάρτακος έχασε τη δική του. Κι ο Ροβεσπιέρος. Κι η Κομμούνα.
Αλλά οι αυτοκρατορίες που τους σκότωσαν δεν έζησαν πολύ να το χαρούν. Και τους «νικητές» αυτούς, τους ξέρουν μόνο οι ιστορικοί κι οι εγκυκλοπαίδειες.
Όμως τα όνειρα των τρελών της ιστορίας ήρθαν κι εδραιώθηκαν, ύστερα από τις ήττες τους.
Μετά από πολλούς αιώνες πειραματισμών της ιστορίας, που πάσχιζε να δώσει την οριστική μορφή στη φεουδαρχία κι ύστερα στον καπιταλισμό.
Η ιστορία εμπιστεύεται μόνο τις μάζες που τη γράφουν και τις νομοτέλειές της.
Κι έχει πολλές άγραφες σελίδες ακόμα που περιμένουν να γράψουν νέες μάχες και επαναστάσεις, νέα αίματα και δίκαια. Γιατί…
«Οι άνθρωποι οδηγούν τους ανθρώπους σε καλύτερες μέρες».
Κι αυτοί οι άνθρωποι τον τελικό τους σοσιαλισμό θα τον κάνουν καλύτερο. Έτσι θα γίνει. Γιατί είναι ανάγκη των λαών, της οικονομίας, του πλανήτη. Είναι δίκιο. Κι είναι επιστημονική απαίτηση. Γι’ αυτό θα γίνει. «Θα φροντίσουμε εμείς γι’ αυτό».
«Οι άνθρωποι οδηγούν τους ανθρώπους σε καλύτερες μέρες».
Κι αυτοί οι άνθρωποι τον τελικό τους σοσιαλισμό θα τον κάνουν καλύτερο. Έτσι θα γίνει. Γιατί είναι ανάγκη των λαών, της οικονομίας, του πλανήτη. Είναι δίκιο. Κι είναι επιστημονική απαίτηση. Γι’ αυτό θα γίνει. «Θα φροντίσουμε εμείς γι’ αυτό».
Και τότε όλοι οι αιώνες θα είναι του σοσιαλισμού. Και των ανθρώπων. Που πάντα θα θυμούνται και θα τιμούν την αρχή του «τελικού πολιτισμού»: την Οκτωβριανή επανάσταση.
