«Χρυσάφι για τον Τουρισμό το 2018» - Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ & Η ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ

πρακτικάριος: «Αμείβομαι με 1,75 ευρώ για κάθε ώρα που δουλεύω, την ίδια στιγμή που πιο ακριβό είναι ακόμη και το μπουκάλι με εμφιαλωμένο νερό».

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΕΙΑ ΣΤΑ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

«Χρυσωρυχείο» για τους ξενοδόχους, κάτεργο για τους σπουδαστές

Οπως κάθε καλοκαίρι, έτσι και φέτος χιλιάδες νέοι γίνονται θύματα της πιο άγριας εκμετάλλευσης για τα κέρδη των ομίλων του Τουρισμού

Η μαθητεία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το ποιος κερδίζει και από πού στο «θαύμα του Τουρισμού»

«Χρυσάφι για τον τουρισμό το 2018», αναγράφει στον τίτλο της γνωστή εφημερίδα. Μόνο που το χρυσάφι αυτό κάποιοι το «βγάζουν» και κάποιοι το «αρπάζουν», δίνοντας ένα αποκαλυπτικό παράδειγμα για το τι σημαίνει η «ανάπτυξη» στην οποία αναφέρονται κυβέρνηση και επιχειρηματικοί όμιλοι.

Στην καρδιά του καλοκαιριού, οι επίσημες εκτιμήσεις δείχνουν ήδη γενναία αύξηση σε αφίξεις τουριστών από το εξωτερικό, ενώ τα προβλεπόμενα κέρδη για τους μεγάλους επιχειρηματίες του κλάδου αναμένεται να προσεγγίσουν τα 20 δισ. ευρώ.

Στην Κρήτη, που αποτελεί τη «ναυαρχίδα της τουριστικής ανάπτυξης» κατά την υπουργό Τουρισμού, η ποσοστιαία αύξηση των αφίξεων αναμένεται να ξεπεράσει το 7%. Ενδεικτική των προσδοκιών είναι και η έντονη κινητικότητα που προηγήθηκε τους μήνες του χειμώνα, στη «νεκρή περίοδο», με την πλειοψηφία των ξενοδοχείων να προχωρούν σε επεκτάσεις και ανακαινίσεις.

Συνολικά προστέθηκαν πάνω από 4.000 κλίνες, ενώ προοδευτικά μέχρι το 2020 θα ακολουθήσουν 25.000 επιπλέον. Ολόκληρες περιοχές που το χειμώνα δείχνουν έρημες, το καλοκαίρι σφύζουν από ζωή, ξενοδοχεία απλώνονται κατά χιλιόμετρα το ένα δίπλα στο άλλο.

Οι μονοπωλιακοί όμιλοι στον κλάδο γιγαντώνουν τα κέρδη τους πατώντας στους πετσοκομμένους μισθούς των εργαζομένων, που μόνο την τελευταία 5ετία έχουν υποστεί μείωση μέχρι και 30%, ενώ ανθεί η ανασφάλιστη εργασία, που επίσημα ξεπερνά το 60%, και τα ξενοδοχεία είναι γεμάτα με «εξτρά» εργαζόμενους, ανασφάλιστους ή με συμβάσεις μιας μέρας και χωρίς κανένα δικαίωμα.

Πάμφθηνο εργατικό δυναμικό

Οι πρακτικάριοι και οι μαθητευόμενοι είναι από αυτούς που βιώνουν με τη μεγαλύτερη ένταση αυτήν την επίθεση. Τα παραδείγματα που το επιβεβαιώνουν είναι πολλά. Σε 4άστερα και 5άστερα ξενοδοχεία, τα πόστα γεμίζουν με νέα παιδιά από τις τουριστικές σχολές, που πότε τα βαφτίζουν «μαθητές» (αφού δουλεύουν για 400 ευρώ) και πότε «εργαζόμενους» (αφού δουλεύουν πάνω από 8 ώρες), ανάλογα με το τι βολεύει τις επιχειρήσεις.

Ο θεσμός της πρακτικής άσκησης γίνεται πρόσχημα για την παραβίαση βασικών δικαιωμάτων και των υπόλοιπων εργαζομένων και των ίδιων των μαθητών. Για τους μαθητές, τους σπουδαστές και τους καταρτιζόμενους του υπουργείου Τουρισμού, το ωράριο πρακτικής άσκησης καθορίζεται «με αποκλειστική ευθύνη των υπευθύνων των επιχειρήσεων», ενώ η αμοιβή περιορίζεται σε 300 ευρώ το μήνα.

Οι σπουδαστές των δημόσιων ΙΕΚ, που κάνουν την πρακτική τους άσκηση σε ξενοδοχεία, δεν «κοστίζουν» τίποτα στους ξενοδόχους, καθώς λαμβάνουν μόνο μια αποζημίωση στο τέλος του εξαμήνου από τον ΟΑΕΔ, που κι αυτή δεν ξεπερνά τα 250 ευρώ μηνιαίως. Στις ΕΠΑΣ Μαθητείας του ΟΑΕΔ, με βάση τη σύμβαση μαθητείας προβλέπεται εξάωρη εργασία για τέσσερις μέρες τη βδομάδα, κάτι που σπανίως τηρείται. Οσο για το μισθό, αυτός ξεκινά από το 50% του μεροκάματου του ανειδίκευτου εργάτη.

Μαθητεία και πρακτική σημαίνουν σκληρή δουλειά

Οι σπουδαστές τουριστικών σχολών καταλήγουν να δουλεύουν και να ζουν σε απαράδεκτες συνθήκες στα ξενοδοχεία. Ως «ατέλειωτη δουλειά και κούραση» περιγράφουν την καθημερινότητά τους οι ίδιοι οι σπουδαστές. «Εργάζομαι στην κουζίνα ενός "πεντάστερου" ξενοδοχείου με 500 κλίνες», λέει ένα σπουδαστής από το Ρέθυμνο. «Επικρατεί ένας μόνιμος πανικός», προσθέτει.

Στην πραγματικότητα, η πρακτική είναι κανονική δουλειά και μάλιστα σκληρή, από την οποία ο εργοδότης αποσπά πολλαπλάσιο κέρδος. Η πολυτέλεια και η χλιδή των ξενοδοχειακών μονάδων δεν αφορούν τη στέγαση που παρέχουν στους σπουδαστές. Στα δωμάτια που μένουν, χωράνε μόνο τα κρεβάτια τους, οι τουαλέτες είναι κοινές, σε πολλές περιπτώσεις χωρίς επαρκή εξαερισμό. Οσο για τους μισθούς, ένας πρακτικάριος σχολιάζει τα εξής: «Αμείβομαι με 1,75 ευρώ για κάθε ώρα που δουλεύω, την ίδια στιγμή που πιο ακριβό είναι ακόμη και το μπουκάλι με εμφιαλωμένο νερό»...

Σε άλλο «πεντάστερο» ξενοδοχείο, οι σπουδαστές που κάνουν πρακτική τοποθετούνται στη ρεσεψιόν να πηγαινοφέρνουν τα ρούχα των πελατών στο καθαριστήριο, να σερβίρουν στα δωμάτια και άλλα, προκειμένου η εργοδοσία να «αποφύγει» τις «περιττές» προσλήψεις εργαζομένων. Αντίστοιχα, σπουδαστές που κάνουν πρακτική στην κουζίνα «λιώνουν» όλη μέρα στο κουβάλημα, αντί να εκπαιδεύονται στο αντικείμενό τους.

Οι ...«συμβουλές» της εργοδοσίας

«Κοίταξε να μάθεις πρώτα και μην ζητάς πολλά». «Η καλή διαγωγή στον εργοδότη εμπλουτίζει το βιογραφικό σου για να βρεις μετά τη σχολή δουλειά». «Αν είσαι καλός θα σε κρατήσουν και του χρόνου». Συμβουλές και νουθεσίες σαν αυτές συμπληρώνουν την εκμετάλλευση που βιώνουν οι σπουδαστές.

Στην πραγματικότητα, όμως, οι σπουδαστές δεν μαθαίνουν. Πολλές φορές δεν έχουν καν δίπλα τους κάποιον εργαζόμενο να τους καθοδηγεί. 

Αυτό που φοβούνται οι εργοδότες και οι άνθρωποί τους, είναι μήπως οι σπουδαστές αξιοποιήσουν την πρακτική άσκηση για να μάθουν ένα «μάθημα» που κανένας σχολάρχης δεν έχει συμφέρον να διδάξει: Το μάθημα της οργάνωσης και του αγώνα, της αλληλεγγύης, της δύναμης που έχουν οι εργαζόμενοι όταν ενώνονται σαν μια γροθιά. Οταν απορρίπτουν την αυταπάτη του ατομικού «βολέματος». Το μάθημα για το ποιος παράγει και ποιος καρπώνεται τον πλούτο που υπάρχει γύρω μας.

Τους λένε: «Εφόσον δεν έχεις πτυχίο ακόμη, δεν μπορείς να αμείβεσαι με Συλλογική Σύμβαση. Είσαι κόστος για τον εργοδότη, κανονικά εσύ θα έπρεπε να τον πληρώνεις». Η αλήθεια είναι ότι ο βασικός μισθός του εργαζόμενου είναι ίδιος, είτε έχει πτυχίο είτε όχι. Το πτυχίο προσθέτει το επίδομα εκπαίδευσης, το οποίο δεν το δίνει κανένας εργοδότης.

Οι εργαζόμενοι αμείβονται επειδή παράγουν, βγάζουν δουλειά και κέρδος για τον εργοδότη. Το ίδιο κάνουν και οι πρακτικάριοι, οι οποίοι δεν είναι «κόστος», αλλά χρυσωρυχείο για τα αφεντικά. Γι' αυτό, άλλωστε, προτιμούν να προσλαμβάνουν πρακτικάριους. Πρέπει να απορριφθεί μαζικά το επιχείρημα που λέει ότι επειδή τώρα οι πρακτικάριοι μαθαίνουν, θα αμείβονται με ψίχουλα.

Στην πρακτική και στη δουλειά με το κεφάλι ψηλά

Οι ξενοδόχοι είναι οι κερδισμένοι από τη διαδικασία της πρακτικής, άρα έχουν κάθε συμφέρον να διατηρηθεί και να γενικευτεί η σημερινή κατάσταση. Αλλωστε, έτσι προετοιμάζουν τους σπουδαστές από νωρίς, ώστε να αποδεχτούν την εργασιακή ζούγκλα στους τόπους δουλειάς.

Προϋπόθεση για να το πετύχουν αυτό, είναι να έχουν τους σπουδαστές υποταγμένους, ανοργάνωτους, να μπαίνουν στους χώρους δουλειάς φοβισμένοι, «σαν πρόβατα στη σφαγή», να μην διεκδικούν όσα τους ανήκουν, να φαγώνονται με τον διπλανό τους για μια θέση κακοπληρωμένης δουλειάς.

Γι' αυτό, επιχειρηματίες και ξενοδόχοι μαζί με τους ανθρώπους τους στις σχολές αραδιάζουν στους σπουδαστές «θεωρίες επί θεωριών» για την πρακτική άσκηση. Πουλάνε φύκια για μεταξωτές κορδέλες, μιλούν για «καριέρα» και για «ευκαιρίες». Είναι, όμως, αυτοί που μετατρέπουν τις σχολές σε δουλεμπορικά γραφεία. Το μόνο που τους κόφτει είναι το δικό τους συμφέρον, η δικιά τους τσέπη.

Οι σπουδαστές δεν έχουν τα ίδια συμφέροντα με αυτούς. Δεν μπορούν να έχουν τα ίδια άγχη και ανησυχίες. Εχουν κάθε συμφέρον να μπουν στις επιχειρήσεις με το κεφάλι ψηλά. Να προσπαθήσουν να μάθουν όσο πιο πολλά μπορούν πάνω στο αντικείμενό τους, χωρίς να υποκύψουν σε πιέσεις και εκβιασμούς για να παραιτηθούν από τα δικαιώματά τους. Να οργανωθούν στα σωματεία τους από την πρώτη μέρα και να παλέψουν σαν μια γροθιά με τους συναδέλφους τους, έχοντας για πυξίδα τις σύγχρονες ανάγκες τους.

Στράτος ΜΑΝΙΑΒΟΣΜέλος του ΔΣ του Σωματείου Ξενοδοχοϋπαλλήλων Ρεθύμνου

o Stelios Kanakis για το Ταξίδι του στο Βερολίνο:

Stelios Kanakis

Προς Versus (Αίσχους) Travel

Αξιότιμε κύριε,

Με τη συνδρομή του γραφείου σας και το δικό μου κόστος 

βρέθηκα στο Βερολίνο. 

Η συγκεκριμένη πόλη, όπως θα ξέρετε, είναι η πρωτεύουσα της Γερμανίας, μιας χώρας που η άρχουσα τάξη της, ανέδειξε εξαιρετικό πολιτισμό τους τελευταίους τέσσερις αιώνες. 

Είναι η χώρα των Μαρξ – Ένγκελς, του Φόϋερμπαχ, του Γκαίτε και του Σίλλερ, των Έσσε, Μαν, Ρεμάρκ, Ρίλκε, Τσβάιχ, των Μπαχ, Μπετόβεν, Μπραμς, Στράους και πολλών άλλων, του Λανγκ και του Φασμπίντερ, η χώρα του «καμπαρέ» του μεσοπολέμου, αλλά και του Αϊνστάιν, του Πλανκ, του Μπορ, του Χάιζενμπεργκ. 

Είναι επίσης η χώρα των Ρόζα Λούξεμπουργκ και Καρλ Λίμπκνεχτ, του Μπρεχτ και του περίφημου Μπερλίνερ Ανσάμπλ. 

Ακόμη, η χώρα της δεύτερης – φευ όμως ανολοκλήρωτης, εργατικής επανάστασης, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.

Χώρα γεμάτη Ιστορία, μνήμες αλλά και φαντάσματα. 

Είναι η χώρα που ανέδειξε τον φασισμό, που άρχισε τους δύο παγκόσμιους πολέμους, που εφάρμοσε την γενοκτονία των Εβραίων, των Ρομά, των Σλάβων και πολλών άλλων. 

Η χώρα των στρατοπέδων συγκέντρωσης, των κρεματορίων και της μαζικής εξαφάνισης πληθυσμών. 

Στο κοινοβούλιο αυτής της χώρας καρφώθηκε η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο, 

μετά από 28 εκατομμύρια νεκρούς Σοβιετικούς, 10 εκατομμύρια Κινέζους, 6 εκατομμύρια Εβραίους, άλλα τόσα Πολωνούς και πολλούς ακόμη, 

για να μην έχετε σήμερα και εσείς στο απευθυσμένο σας τη σβάστικα, 

εάν και εφ’ όσον διατηρούσατε ακόμη το κεφάλι σας στη γνωστή και βολική θέση, 

για να μπορείτε να το 

αντιλαμβάνεστε.

Σε όλα τα ανωτέρω ο ξεναγός σας τήρησε «άκρα του τάφου σιωπή». 

Δεν επισκεφθήκαμε ούτε ένα μνημείο της ιστορίας της Γερμανίας, δεν έγινε η παραμικρή αναφορά ούτε στα θετικά αλλά ούτε και στα εγκλήματα αυτής της χώρας.

Στο πρόγραμμα δεν προβλεπόταν επίσκεψη στο Treptower, 

στο Σοβιετικό Πολεμικό Μνημείο Tiergarden, στο Μπερλίνερ Ανσάμπλ, 

καμία αναφορά στη γενοκτονία των Εβραίων και στα εγκλήματα του φασισμού, αλλά και στα επιτεύγματα επιφανών ανθρώπων της τέχνης, του πολιτισμού και της επιστήμης αυτής της χώρας.

Απεναντίας, ο ανιστόρητος, ολιγόνους και χυδαίος παραχαράκτης συνεργάτης σας,

 ξεθάβοντας ότι βρήκε καταχωνιασμένο στα βαθύτερα υπόγεια του αντικομμουνισμού και της ανοησίας, 

παπαγάλιζε, υστερικώς, διάφορα περί απάνθρωπων και υπάνθρωπων ανατολικογερμανών. 

Μάθαμε, λοιπόν, πως ότι βλέπουμε σήμερα στο Ανατολικό Βερολίνο, είναι επισκευασμένο και βελτιωμένο αισθητικά και πως τότε, σε καμία περίπτωση δεν ήταν έτσι. 

Πως οι κάτοικοι της DDR έτρωγαν ωμό κρέας, διαβιώνοντας σε μια ημιάγρια τουλάχιστον κατάσταση και ασκούνταν (πολλοί εξ’ αυτών) στη σκοποβολή επί των αναρριχώμενων επί του τείχους συμπατριωτών τους. 

Πως η Στάζι είχε εφαρμόσει έναν πρωτοποριακό τρόπο ταυτοποίησης των… εκατομμυρίων αντιφρονούντων και… κρατηθείτε παρακαλώ:

 Με ειδικά σκυλιά αναγνώριζαν και ταυτοποιούσαν την οσμή των γεννητικών οργάνων των αντιφρονούντων, την οποία οσμή εν συνεχεία φύλασσαν σε… μπουκαλάκια, προς περαιτέρω... χρήση.

Μάθαμε επίσης πως κάθε χρόνο συντελείται στο Βερολίνο η μεγαλύτερη ειρηνική επανάσταση και προφανώς το μοναδικό… πολιτιστικό δρώμενο (αναφερόμενος στο Gay Parade) και πως οι ομοφυλόφιλοι αστυνομικοί είναι καλύτεροι από τους straight. 

Αυτά, απλώς σταχυολογώντας ελάχιστα, 

από τον ανιστόρητο και χυδαίο έμετο του ξεναγού, του οποίου η χαριτωμενιά, αδυνατούσε να μετριάσει την ηλίθια χοντροκοπιά του.

Όπως καταλαβαίνετε, μετά από όλα αυτά και πολλά άλλα, που δεν μου επιτρέπει ο χώρος, αναμέναμε πως θα μας μοιράσετε και την Χρυσή Αυγή ή τον Στόχο, πράγμα το οποίο ευτυχώς δεν συνέβη. 

Θεωρώντας όμως πως πρόκειται για παράλειψη του γραφείου σας, 

προτείνω από την επόμενη φορά να τα μοιράζετε στους υπόλοιπους πελάτες σας, μέχρι να σας μάθουν κι αυτοί.

Οι επισημάνσεις στο κείμενο του Viva La Revolucion 

τα GULAG του Στάλιν

Καλώς ήρθατε στην ΕΣΣΔ!

Στα χρόνια 1920-30 του περασμένου αιώνα υπήρξε μεγάλο ενδιαφέρον από τους ξένους να επισκεφτούν τη χώρα των Σοβιέτ και ζήσουν την εμπειρία του να δουν από πρώτο χέρι πώς χτίστηκε το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στον κόσμο. Μετά από αυτό το ενδιαφέρον γεννήθηκε στη Σοβιετική Ένωση μια ακμάζουσα τουριστική βιομηχανία που την προωθούσε η κρατική εταιρεία Intourist καλώντας τους να ταξιδέψουν στη χώρα ελεύθερα.

Εκμεταλλευόμενοι τη θερινή περίοδο κάντε ένα φανταστικό ταξίδι στο χρόνο, στη συνέχεια με αντιπροσωπευτικές τουριστικά αφίσες, που δύσκολα θα βρει κανείς ακόμα και στο «αντικειμενικό» κόσμο του ίντερνετ.

Κάντε

μια απλή αναγωγή στον χρόνο, στο σήμερα και εύκολα θα σας οδηγήσει στην ιστορική αναγκαιότητα του σοσιαλισμού.

Κριμαία 1935

Τιφλίδα 1939

Μπακού 1939

Βατούμ 1936

Κεντρική Ασία 1934

Κρουαζιέρα στον Βόλγα 1932

Αρμενία 1935

Στον Καύκασο 1936

Η "Intourist" προσκαλεί στο Μανγκιτογκόρσκ, 1930

Χειμώνας στην ΕΣΣΔ, 1935

Αθλητισμός. Καλοκαίρι στην ΕΣΣΔ, 1936

Σπα! στην ΕΣΣΔ, το 1930. Στην Ελλάδα του '30 ούτε σπανακόρυζο.

Λενινγκραντ 1936

Οδησσός 1930, θέα στο λιμάνι και οι περίφημες σκάλες Ποτέμκιν 

κάτω από την κόκκινη σημαία της ΕΣΣΔ!

πηγή: http://gekoudi.blogspot.gr/2013/08/blog-post_3.html

Για τα GULAG και την προσπάθεια αναθεώρησης της Ιστορίας

 δες Εδώ:

(Ξανα)γράφοντας την Ιστορία σε τηλεοπτικό χρόνο

Με αφορμή τις «διώξεις των Ελλήνων επί Στάλιν» στην εκπομπή «Φάκελοι»

Πόσο εύκολα πραγματικά ανακατασκευάζονται ολόκληρες περίοδοι της ανθρώπινης ιστορίας! Το μόνο που χρειάζεται κανείς είναι 5-6 προφορικές μαρτυρίες, ένας «ειδικός» για να προσδώσει επιστημονικό κύρος στο περιεχόμενό τους και η δύναμη της εικόνας. Δυστυχώς όμως, για άλλη μια φορά, η ουσία βρίσκεται θαμμένη πίσω από την επιφάνεια της ψεύτικης «πραγματικότητας», όπως αυτή περίτεχνα παρουσιάστηκε μέσα από την εκπομπή «Φάκελοι» στις 2 Ιανουαρίου 2007. Και επειδή ο μέσος τηλεθεατής δεν είναι σε θέση να γνωρίζει πολλά από τα πώς και τα γιατί της Ιστορίας, πέρα από εκείνα που «διδάσκεται» στα σχολεία και στα τηλεοπτικά παράθυρα, θα ήταν ίσως χρήσιμο να θέσουμε στην κρίση του ορισμένες πλευρές του ζητήματος που η «αντικειμενικότητα» των «Φακέλων» - ή, καλύτερα, η έλλειψη αυτής - του στέρησε εξ αρχής.

Ας ξεκινήσουμε από τον «ειδικό», τον Ιβάν Τζούχα, στην έρευνα του οποίου στηρίχτηκε η εκπομπή. Στους «Φακέλους» παρουσιάστηκε ως απόγονος θύματος του Στάλιν και επί χρόνια ερευνητής των «σταλινικών διώξεων», ειδικότερα αναφορικά με τους Ελληνες. Αυτό που παρέλειψαν να μας πληροφορήσουν ήταν η πολιτική του ιδιότητα: Ηγετικό πολιτικό στέλεχος της Περιφέρειας Βόλογκντα του κόμματος «Ενωση Δεξιών Δυνάμεων» (CΠC). Το κόμμα αυτό παρουσιάζεται από τα μεγάλα διεθνή αστικά συγκροτήματα ενημέρωσης (όπως το BBC ή το «Economist») ως ο κύριος υπέρμαχος του «δυτικού τύπου καπιταλισμού» στη Ρωσία σήμερα, ως το «κόμμα των μεγάλων επιχειρήσεων» (χαρακτηρισμός του περιοδικού «Time»), το οποίο προωθεί το αμερικανικό μοντέλο «δημοκρατίας».

Ενα από τα ηγετικά πρόσωπα του κόμματος αυτού είναι ο Anatoly Chubais, ο οποίος υπήρξε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιέλτσιν στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και κύριος υπεύθυνος για τις ιδιωτικοποιήσεις που οδήγησαν στην άνοδο της λεγόμενης «ρωσικής ολιγαρχίας». Μέχρι πρόσφατα, υπήρξε υπεύθυνος του κρατικού μονοπωλίου ενέργειας (ΡΑΟ)1.

Και αφού προσδιορίσαμε το ιδεολογικοπολιτικό υπόβαθρο πίσω από την προσπάθεια στοιχειοθέτησης της «γενοκτονίας των Ελλήνων επί Στάλιν», ας εξετάσουμε το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία με την οποία πραγματοποιήθηκε.

Επιλεκτική χρήση προσωπικών βιωμάτων

Ολη η εκπομπή περιστράφηκε κυρίως γύρω από έξι μαρτυρίες: δύο ατόμων που υπέστησαν διώξεις οι ίδιοι και τεσσάρων συγγενών. Το ζήτημα εδώ δεν είναι η εγκυρότητα ή μη των μαρτυριών (αν και το γεγονός ότι χαρακτήριζαν όλους τους υπόλοιπους έγκλειστους στα γκούλαγκ ως εγκληματίες - με σιγουριά για την ενοχή τους - και ταυτόχρονα θεωρούσαν τα συγγενικά τους πρόσωπα ως θύματα σκευωρίας, οδηγεί αναπόφευκτα σε έναν εύλογο προβληματισμό)... Το πρόβλημα έγκειται στην επιλεκτική χρήση προσωπικών βιωμάτων ως μεθόδου προσέγγισης της ιστορικής πραγματικότητας.

Υπάρχει πληθώρα προφορικών και γραπτών μαρτυριών σε Αρχεία, στο ρωσόφωνο Τύπο στην Ελλάδα, κλπ., εύκολα προσβάσιμων στον ερευνητή, που αντικρούουν κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς της εκπομπής περί διώξεων με εθνικό χαρακτήρα, αλλά και γύρω από την κατάσταση στη Σοβιετική Ενωση, γενικότερα.2 Ωστόσο, τέτοιες βιωματικές καταθέσεις δεν ταίριαζαν φαίνεται στην εικόνα που επιχειρήθηκε να κατασκευαστεί, επομένως έστω και τα στοιχειώδη στάνταρ αντικειμενικότητας στο ρεπορτάζ παραμερίστηκαν προς επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος.

Αλλά, ακόμα και αν κάτι τέτοιο πραγματοποιούνταν, χάριν διατήρησης των προσχημάτων, δε θα ήταν αρκετό για να στηριχτεί επιστημονικά η εκπομπή. Η αντικειμενική αλήθεια, όπως αυτή έχει ήδη ερευνηθεί και καταγραφεί από πολλές αρχειακές μελέτες, θα έπρεπε αναμφίβολα να αποτελεί τη βάση οποιασδήποτε παρόμοιας προσέγγισης. Το μοναδικό αρχειακό ντοκουμέντο που προσκομίστηκε στο πλαίσιο των «Φακέλων» ήταν η διαταγή για την εξάρθρωση ενός δικτύου σαμποτέρ ανάμεσα στους Ελληνες. Πανομοιότυπες εντολές είχαν βέβαια συνταχθεί για όλες τις πληθυσμιακές ομάδες της ΕΣΣΔ. Και όμως, ο παρουσιαστής της εκπομπής αποφάσισε πως η διαταγή αφορούσε την «εξόντωση των Ελλήνων» ως εθνότητας, ανάγοντας αυθαίρετα τον προσανατολισμό των διώξεων που περιλάμβανε πολύ συγκεκριμένα μια μερίδα ανθρώπων - ανεξαρτήτως εθνικότητας - διωκόμενων για συγκεκριμένες πράξεις, στο σύνολο μιας εθνικής μειονότητας.

Τα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία γύρω από τις διώξεις του 1937-1939, καθώς και σχετικά με τα συστήματα γκούλαγκ, βάσει των Κρατικών Αρχείων της ΕΣΣΔ, έχουν ήδη αποτελέσει αντικείμενο ακαδημαϊκής έρευνας και είναι γνωστά από το 1993 (δημοσιεύτηκαν στο «American Historical Review», τεύχος 4 Οκτωβρίου, καθώς και στο «L' Historie» του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Ερευνας της Γαλλίας). Βάσει αυτών, οι Αμερικανοί συντάκτες της έρευνας κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η λεγόμενη «περίοδος της τρομοκρατίας» (αναφέρονται στην περίοδο 1936-1940) «στόχευε κυρίως στις ελίτ παρά στις εθνικές ομάδες αυτές καθαυτές». Επηρέασε, δηλαδή, μέλη εθνοτήτων, τα οποία ανήκαν στη διοικητική και οικονομική ελίτ (και τα οποία αντιμετώπιζαν κατηγορίες διαφθοράς, κατάχρησης εξουσίας, κλπ.), λόγω της θέσης που κατείχαν και όχι εξαιτίας της καταγωγής τους. Ιδιαίτερα για «τους λαούς του Καυκάσου», τα αρχειακά ευρήματα αποδεικνύουν πως «αντιπροσωπεύονταν σε μικρότερο ποσοστό στο σύστημα GULAG από ό,τι τους αναλογούσε στο σύνολο του πληθυσμού της χώρας: ως εθνικές ομάδες επηρεάστηκαν λιγότερο συγκριτικά κατά το 1937-1938».3

Οι παραπάνω διαπιστώσεις είναι πολύ σημαντικές γιατί αποτελούν μια «πρώτη ανάγνωση» - έστω και από αστούς ακαδημαϊκούς - του γενικότερου πλαισίου, μέσα στο οποίο διαδραματίστηκαν όσα έλαβαν χώρα εκείνη την περίοδο: Ενα στοιχείο που παραλείπεται παντελώς από τους «Φακέλους» και δεν είναι άλλο από εκείνο της ταξικής πάλης, η οποία οξυνόταν ολοένα και περισσότερο, καθώς προχωρούσε η διαδικασία οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ και διαφαινόταν πλέον ορατή στον ορίζοντα η απειλή του πολέμου. Στην ταξική αυτή πάλη, πήραν μέρος και οι Σοβιετικοί πολίτες ελληνικής καταγωγής, των οποίων η συνδρομή στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης δραστηριότητας (πολιτική, κοινωνία, γράμματα, τέχνες, επιστήμες) σπάνια αναδεικνύεται, παρουσιάζοντάς τους πάντα σαν κάτι το «ξένο». Τίποτε δε θα μπορούσε να είναι πιο μακριά από την αλήθεια.

Αντιπαραβολή με τα αρχειακά δεδομένα

Μια αντιπαραβολή ορισμένων στοιχείων που αναφέρθηκαν στην εκπομπή με τα αρχειακά δεδομένα του ρωσικού, καθώς και του ελληνικού κράτους θα ήταν ίσως ιδιαίτερα χρήσιμη στη διαπίστωση του μεγέθους της ιστορικής διαστρέβλωσης που επιχειρείται:

Στην εκπομπή έγινε παραλληλισμός των γκούλαγκ με τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, αναφέροντας πως λίγοι επέζησαν, ενώ ήταν πολλοί εκείνοι οι οποίοι με την αποφυλάκισή τους αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα επανένταξης στην κοινωνία όντας εξόριστοι πάνω από 20 χρόνια. Τα αρχειακά ντοκουμέντα, ωστόσο, διαγράφουν μια τελείως διαφορετική εικόνα. Πρώτα απ' όλα, το ποσοστό θνησιμότητας στα γκούλαγκ, αν και ποικίλλει, μπορούμε να αναφέρουμε ενδεικτικά πως στην αρχή της περιόδου του λεγόμενου «μεγάλου τρόμου» ήταν 3,1% (1937), ενώ στα τέλη άγγιξε το 3,8% (1939). Το 1952-1953 ήταν 0,6 και 0,3%, αντίστοιχα. Κάθε χρόνο αποφυλακιζόταν ένα 20-40% των εγκλείστων. Μάλιστα, από εκείνους που στάλθηκαν στα γκούλαγκ το 1937 - το φερόμενο ως χειρότερο έτος των διώξεων - το 44,4% αποφυλακίστηκε σε διάστημα λιγότερο του ενός χρόνου. Σχετικά με τη διάρκεια των ποινών, αρκεί να αναφέρουμε πως το 1939 μόλις το 0,1% των περιπτώσεων αφορούσαν κάθειρξη άνω των 10 ετών (το 4% αφορούσε κάθειρξη από 5 έως 10 έτη και το 95,9% μέχρι 5 έτη).4

Ειδικότερα για τους Ελληνες, ειπώθηκε στην εκπομπή πως την περίοδο 1937-1939 εκτελέστηκαν πάνω από 20.000, ενώ 15.000 συνελήφθησαν μόνο τις 3 πρώτες ημέρες του Δεκέμβρη του 1937. Τι παραθέτουν σχετικά τα Αρχεία του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών; Σε σχετικό «Ονομαστικό κατάλογο φυλακισθέντων Ελλήνων εν Σοβιετική Ρωσία» αναφέρεται πως έως το 1939 είχαν συλληφθεί 2.177 άτομα, εκ των οποίων μόνον οι 86 αντιμετώπιζαν κατηγορίες επί παραβάσει του άρθρου 58 του Ποινικού Κώδικα (δηλαδή για αντικαθεστωτική δράση, αντικομμουνιστική προπαγάνδα, αντικατασκοπία, κλπ.). Επιπλέον, ένας μεγάλος αριθμός εξ αυτών που συνελήφθησαν την περίοδο 1937-1939 αφέθηκαν ελεύθεροι μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με σχετική έκθεση της Ελληνικής Πρεσβείας στη Μόσχα, μόνο κατά το έτος 1938-1939 αποφυλακίστηκαν πάνω από 755 άτομα: Αριθμός που εκτιμάται πολύ μεγαλύτερος από την ίδια την Πρεσβεία λόγω έλλειψης συνολικής εικόνας.5

Οι ιστορικές ανακρίβειες και διαστρεβλώσεις που παρουσιάστηκαν στους «Φακέλους» ως «ιστορικές αλήθειες» είναι πολλές και δυστυχώς δεν είναι δυνατό να τις εξετάσουμε όλες με την πρέπουσα προσοχή στο πλαίσιο αυτού του σύντομου άρθρου. Τελειώνοντας, ας αναφέρουμε ορισμένες «διαπιστώσεις», που έγιναν στο τέλος της εκπομπής. Ειπώθηκε λοιπόν, μεταξύ άλλων, πως ο υπόλοιπος πληθυσμός της ΕΣΣΔ κυριολεκτικά δεν είχε πάρει χαμπάρι τού τι γινόταν στα γκούλαγκ - αν και υποτίθεται πως σχεδόν κάθε οικογένεια είχε και από ένα θύμα! Οι Σοβιετικοί πολίτες πίστεψαν ότι ήταν ο πιο ευτυχισμένος λαός του κόσμου επειδή τους το είπε ο Στάλιν! Πως πολλοί - παρά τις διώξεις - θα διατηρούσαν τις «ψευδαισθήσεις» τους μέχρι το τέλος!

Ηταν ο σοβιετικός λαός τόσο ευκολόπιστος; Πώς στάθηκε τόσο απαθής και δεκτικός σε ένα τέτοιο φοβερό κύμα τρομοκρατίας, ένας λαός επαναστάτης, ο οποίος απέδειξε ξανά και ξανά μέσα στον 20ό αιώνα ότι δεν αποδεχόταν την τυραννία, ντόπια ή ξένη; Ακόμα και η στοιχειώδης λογική ενίσταται στον παραλογισμό τέτοιων υποθέσεων. Η Ιστορία λοιπόν ξαναγράφεται σε τηλεοπτικό χρόνο και το 2007 φαίνεται πως ξεκίνησε «δυναμικά» από πλευράς εκείνων που επιχειρούν σήμερα να αναθεωρήσουν τη μνήμη των λαών...

Σημειώσεις:

1. Για τον Ιβάν Τζούχα βλέπε www.sps-vologda.ru/2politsovet-1dzhuha.htm. Για το κόμμα «Ενωση Δεξιών Δυνάμεων» βλέπε την ιστοσελίδα του κόμματος (www.sps.ru), καθώς και σχετικό δημοσίευμα στο περιοδικό «Time» (www.time.com/time/world/article/0,8599,1084414,00.html). Το άρθρο του «Economist» τιτλοφορείται «The Russian elections: Putin's way» στο τεύχος της 23ης Δεκεμβρίου 2003.

2. Βλέπε, για παράδειγμα, Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού, συνεντεύξεις Ρ17, 18, 19, 20, 30, 47, 81, γραπτές μαρτυρίες Ελληνοποντίων της ΕΣΣΔ στον Αθηναϊκό Κούριερ 5-12/11/2004, 11-18/2/2005, 15-22/4/2005, τον Αθηναϊκό Τύπο, 8/12/2004, 9/1/2005, Ομόνοια 26/4/2005, κ.α.

3. Getty J. A., Rittersporn G. Τ., Zemskov V. N. (1993) «Victims of the Soviet Penal System in the pre-war Years: A First Approach on the Basis of Archival Evidence», στο «American Historical Review», τόμος 98, τεύχος 4 Οκτωβρίου, σελ.1.028-1.029.

4. Οπως πριν, σελ.1.017-1.049.

5. Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών, Φάκελος 43 (1940), Πρεσβεία της Μόσχας προς το Υπουργείο Εξωτερικών «Περί κατηγοριών κατά φυλακισθέντων, 24 και 31 Μάρτη 1939, Φάκελος 143/Β και «Ονομαστικός κατάλογος φυλακισθέντων Ελλήνων εν Σοβιετική Ρωσία», Φάκελος Β/3/Ρ, Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών (τα δύο τελευταία παρατίθενται στο Τσαλαχούρης Κ. «Ο Ελληνισμός της Σοβιετικής Ενωσης», Αθήνα: «Νέα Σύνορα - Α. Α. Λιβάνης», σελ.223-252).

Αναστάσης ΓΚΙΚΑΣ Συνεργάτης του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, διδάκτωρ Πολιτικών Επιστημών