Ίλιντεν, αλυτρωτισμός και λαθροχειρία
Η προσπάθεια να κρυφτούν με αναφορές στην εξέγερση του Ίλιντεν τα ευρωΝΑΤΟικά σχέδια που σπονσοράρει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ στα Δυτικά Βαλκάνια, αλλά και ο συμβιβασμός σε αυτό το πλαίσιο με αλυτρωτικές θέσεις της ΠΓΔΜ βγάζουν μάτι.
Ας δούμε όμως τι ήταν η εξέγερση του Ίλιντεν. Αποτέλεσε μια εξέγερση στην οθωμανική περιοχή της Μακεδονίας το 1903. Στην εξέγερση πρωτοστάτησε το σλαβικό στοιχείο, κυρίως φτωχοί αγρότες και άλλα μικροαστικά στρώματα των πόλεων, αλλά συμμετείχαν και Έλληνες, Βλάχοι, ενώ έγινε προσπάθεια να τραβηχτούν και μουσουλμανικοί πληθυσμοί, Αλβανοί και Τούρκοι.
Οργανωτής ήταν η Εσωτερική Επαναστατική Μακεδονική Αδριανοπουλίτικη Οργάνωση, που είχε ιδρυθεί το 1893 στη Θεσσαλονίκη και είχε ως σκοπό την απελευθέρωση της Μακεδονίας και της περιοχής της Θράκης από τον οθωμανικό ζυγό και την αυτονομία της από όλα τα εθνικά κράτη της περιοχής, με δεδομένο τον πολυεθνικό χαρακτήρα αυτών των περιοχών.
Ο στόχος αυτός συνδεόταν με το στόχο μιας Βαλκανικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας. Ο προσδιορισμός άλλωστε -Μακεδονικός και Ανδριανοπουλίτικος- δεν αναφερόταν σε κάποια συγκεκριμένη εθνότητα ή έθνος, αλλά είχε γεωγραφικό χαρακτήρα, προσδιόριζε την περιοχή και τον πληθυσμό που στις διακηρύξεις αναγνωριζόταν ότι αποτελείται από διάφορες εθνότητες: Βούλγαρους, Σέρβους, Αλβανούς, Βλάχους, Τούρκους, Εβραίους κ.λπ.
Η εξέγερση του Ίλιντεν αποτέλεσε κορύφωση της δράσης της ΕΜΑΟ και ουσιαστικά το κύκνειο άσμα της.
Μετά την εξέγερση η οργάνωση διαλύθηκε. Ένα κομμάτι της, οι «φεντεραλιστές», συνέχισαν να παλεύουν για την ενιαία Μακεδονία και Θράκη στο πλαίσιο της Βαλκανικής Ομοσπονδίας, όμως κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων η πλειοψηφία των ηγετών τους υποστήριξαν τη Βουλγαρία. Ένα άλλο μέρος, αργότερα, συνδέθηκε με το σοσιαλιστικό και το κομμουνιστικό κίνημα της Βουλγαρίας και της Γιουγκοσλαβίας.
Το άλλο κομμάτι, οι «σεντραλιστές», εξελίχθηκαν σε ακραίο εθνικιστικό κόμμα που δρούσε στη Βουλγαρία, αλλά και στο πλαίσιο της σημερινής ΠΓΔΜ και προπαγάνδιζε θέσεις του βουλγαρικού αλυτρωτισμού. Αποτέλεσε βασικό στήριγμα της φασιστικής Βουλγαρίας τις δεκαετίες 1920 και 1930, με σημαντική αντικομμουνιστική δράση, δολοφονίες στελεχών του ΚΚ κ.λπ.
Αλλωστε, από την αρχή ίδρυσης της ΕΜΑΟ, σε αυτήν παρέμβαιναν διάφορα αστικά κράτη και ιδιαίτερα η Βουλγαρία, με στόχο να την αξιοποιήσουν στα δικά τους σχέδια.
Οι εξελίξεις που ακολούθησαν, δηλαδή η σύγκρουση Ελλάδας, Βουλγαρίας και Σερβίας για το μέλλον της Μακεδονίας και Θράκης, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, η Μικρασιατική Καταστροφή, οι ανταλλαγές πληθυσμών έλυσαν ουσιαστικά το «μακεδονικό ζήτημα» μοιράζοντας τα τμήματα της γεωγραφικής Μακεδονίας στα αντίστοιχα κράτη και προσαρμόζοντας ανάλογα την πληθυσμιακή σύνθεσή της.
Σήμερα όμως το Ίλιντεν στην ΠΓΔΜ γιορτάζεται ως εθνική γιορτή, ως επέτειος «γένεσης του μακεδονικού έθνους». Δηλαδή, σήμερα η ΠΓΔΜ θεωρεί τον εαυτό της συνεχιστή των παραδόσεων του Ίλιντεν και ουσιαστικά εκφραστή του, προσαρμόζοντας το περιεχόμενο της τότε εξέγερσης στις σημερινές αλυτρωτικές βλέψεις, όπως αυτές αναφέρονται στο Σύνταγμά της.
Εκεί η έννοια «Μακεδόνας» ταυτίζεται με τον σλαβικής καταγωγής πληθυσμό και η αντίστοιχη γλώσσα χαρακτηρίζεται «Μακεδονική», ενώ το Σύνταγμά της αναφέρεται σε «πρόσωπα που ανήκουν στο μακεδονικό λαό σε γείτονες χώρες».
Άρα το «μακεδονικός» ως έννοια δεν αφορά γεωγραφικό, αλλά εθνοτικό προσδιορισμό, κάτι που δεν υφίσταται. Εμφανίζεται δηλαδή το Ίλιντεν ως «προοδευτικό» καμουφλάζ του αλυτρωτισμού.
Θα πρέπει όμως να σχολιάσουμε και άλλη μια πλευρά που αφορά την αξιοποίηση της εξέγερσης του Ίλιντεν, αφού δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να χάνουμε από την προσοχή μας ότι η -με ταχύτητα- προώθηση της συμφωνίας με την ΠΓΔΜ γίνεται στο πλαίσιο της «ευρωατλαντικής ολοκλήρωσης» των Δυτικών Βαλκανίων, δηλαδή συνδέεται κυρίως με το σχέδιο ταχύτατης ένταξης των κρατών των Δ. Βαλκανίων στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ.
Σχέδιο στο οποίο πρωτοστατεί η ελληνική κυβέρνηση, που όμως κάθε άλλο παρά παράγοντας ειρήνης και ασφάλειας, συνεργασίας και φιλίας είναι για τους λαούς των Βαλκανίων.
Αλήθεια, τι σχέση έχουν τα οράματα μιας εξέγερσης όπως αυτής του Ίλιντεν, οι ίσως ουτοπικές διακηρύξεις για Μακεδονία όπου θα ζούσαν αρμονικά Βούλγαροι, Έλληνες, Σέρβοι, άλλοι σλαβόφωνοι, Βλάχοι και Αλβανοί, με την ενίσχυση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στα Βαλκάνια και τα σχέδιά τους απέναντι στη Ρωσία;
Η λογική ότι τα προβλήματα των αλυτρωτισμών θα «λυθούν» αν όλοι είμαστε μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ είναι ανυπόστατη, γιατί πολύ απλά οι λυκοσυμμαχίες, οι ιμπεριαλιστικές στρατιωτικοπολιτικές και οικονομικές ενώσεις, όχι μόνο δεν μπορούν να εγγυηθούν την ασφάλεια και την ειρήνη, αλλά η συμμετοχή σε αυτές οξύνει αντιθέσεις, ανταγωνισμούς και προβλήματα, εντείνει τις αμφισβητήσεις συνόρων, κυριαρχικών δικαιωμάτων, λειτουργεί όλο και πιο διαιρετικά για τους λαούς.
Απτό παράδειγμα είναι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Γι' αυτό, ο λαός χρειάζεται να αντιταχθεί σ' αυτές τις εξελίξεις, που δεν εξασφαλίζουν την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Να δυναμώσουν η κοινή πάλη, η φιλία και η αλληλεγγύη των λαών, που μπορούν να εξασφαλιστούν με απόρριψη κάθε λογής αλυτρωτισμών και μακριά από τις ιμπεριαλιστικές στρατιωτικοπολιτικές συμμαχίες.
Χ.
Αναδημοσιεύεται από τον «Ριζοσπάστη» της Τρίτης 22 Μάη 2018.
