Αλέκος Ξένος, ο Ζακύνθιος συνθέτης της Εθνικής Αντίστασης

Mary Caloyeria

Ο Αλέκος Ξένος, ο Ζακύνθιος συνθέτης της Εθνικής Αντίστασης στην αυτοβιογραφική αφήγησής του αναφέρει :
«Μετά τον Δεκέμβρη του 1944, τα τραγούδια του αγώνα είχαν την ίδια τύχη με τους αγωνιστές: σκότωμα, φυλακή, εξορία... Ολα ενάντια στην ιδέα της Αντίστασης, στην ιδέα της Ελευθερίας για την ειρήνη, για την προκοπή, για την ανεξαρτησία. Ολ' αυτά έπρεπε να χτυπηθούν. Δεν μπορούσε να τραγουδηθεί τίποτα, επί ποινή θανάτου...».

Αλήθεια, πόσο διαφορετικά είναι τα πράγματα στη σημερινή εποχή ; Τραγουδιούνται τα τραγούδια του ;
Ποιος ήταν ο Αλέκος Ξένος ;

Ο σπουδαίος δημιουργός Αλέκος Ξένος, ο συνθέτης της Αντίστασης, πορεύτηκε σ' όλη του τη ζωή, δίνοντας «τα πάντα για τους αδύνατους, για το ανθρώπινο δίκιο». Δραστήριος συνδικαλιστής, μέλος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ και ταυτόχρονα καλλιτέχνης, συνθέτης και μουσικός με όραμα για την πολιτιστική ζωή της Ελλάδας, ήταν ένας καλλιτέχνης που, όπως λέει ο ίδιος, «Λαχταρούσα να εκφράσω με την τέχνη μου τα οράματα της ψυχής μου, τους παλμούς της εποχής μας, τους πόθους του εργαζόμενου λαού μας». Βίωσε την Εθνική Αντίσταση και σαν αγωνιστής και σαν καλλιτέχνης.

Ακλόνητος «μαχητής», από παιδί

Το 1912 γεννιέται ο Αλέκος Ξένος. Τεσσάρων χρόνων ορφανεύει από πατέρα. Το 1918 η βασανισμένη από τη φτώχεια και προβλήματα υγείας, μάνα του αυτοκτονεί, πέφτοντας στα αφρισμένα κύματα. Συγγενείς βάζουν το μεγαλύτερο παιδί στο ορφανοτροφείο, αλλά εγκαταλείπουν στην τύχη του το μικρότερο. Τον Αλέκο Ξένο περιμαζεύουν συντοπίτες. Ο μικρός κάνει δουλιές του ποδαριού σε τσαγκαράδικο, καμίνι και για τον καλλίφωνο ταβερνιάρη Σπύρο Μπάστα. Δεκατεσσάρων χρόνων γράφεται στη Φιλαρμονική του Δήμου Ζακύνθου. Μαθαίνει τρομπέτα, παίζει με τη Φιλαρμονική και συνοδεύει μελοδραματικούς θιάσους. Γνωρίζεται με τον σοσιαλιστή συγγραφέα Κ. Πορφύρη και επηρεάζεται ιδεολογικά και πνευματικά από αυτόν. Το 1930 εντάσσεται στην μπάντα της Φρουράς Αθηνών και το 1932 αρχίζει ανώτερες σπουδές στο Ωδείο Αθηνών, με καθηγητές τους Δημήτρη Μητρόπουλο και Φιλοκτήτη Οικονομίδη. Παράλληλα δουλεύει σε μουσικά κέντρα, μουσικούς θιάσους, κλπ.
Το 1934 μυείται στο μαρξισμό από τον Κ. Καναρίδη (εκτελέστηκε από τους ναζί στην Κατοχή). Το 1936 προσλαμβάνεται στη Συμφωνική Ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών, δουλεύοντας και αλλού. Συμμετέχει στους αγώνες του μουσικού κλάδου, εντάσσεται στην ΚΟ Μουσικών του παράνομου ΚΚΕ και πρωτοστατεί για τη δημιουργία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, της Ορχήστρας Σοβαρής Μουσικής του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας, της Ορχήστρας της Λυρικής Σκηνής και για την κρατικοποίηση της σχολής του, του Ωδείου Αθηνών.
Το 1941 εντάσσεται στο ΕΑΜ και ορίζεται γραμματέας - εκπρόσωπος της ΚΟ Μουσικών στην Αχτίδα Διανοουμένων -Καλλιτεχνών του ΚΚΕ. Συμβάλλει στη δημιουργία ΕΑΜίτικων μουσικών ομάδων και στην έκδοση της παράνομης εφημερίδας του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου «Ο Μουσικός». Συλλαμβάνεται δυο φορές αλλά ξεφεύγει. Μελοποιεί το πρώτο του αντιστασιακό τραγούδι, το ποίημα του Παλαμά «Εμπρος». Προτείνει στο ΚΚΕ -και εκείνο το αποδέχεται- την οργάνωση ενός μεγάλου πολιτιστικού προγράμματος στο Βουνό. Ο Α. Ξένος οργανώνει φιλαρμονικές και χορωδίες στα Βουνά της μαχόμενης ελεύθερης Ελλάδας. To 1942 συνθέτει το τραγούδι «Ο πρώτος αντάρτης» σε στίχους Στάθη Πρωταίου. Το 1943 οι κατακτητές σχεδιάζουν συναυλία στη Λυρική Σκηνή, με συμμετοχή της Ορχήστρας της. Οι μουσικοί του ΕΑΜ, με επικεφαλής τον Α. Ξένο ματαιώνουν τη συναυλία παριστάνοντας τους «άρρωστους». Ο συνθέτης καταζητείται. Βγαίνει στην παρανομία και στο Βουνό, όπου γράφει αντιστασιακά τραγούδια, μουσική για παράσταση κουκλοθεάτρου, συνεργάζεται με άλλους ΕΑΜίτες καλλιτέχνες.

Συνθέτης του «Υμνου της ΠΕΕΑ»

Το 1944 συμμετέχει στο Α' Πανελλαδικό Συνέδριο Ανταρτών ΕΠΟΝιτών στο Μικρό Χωριό Ευρυτανίας, παροτρύνοντας τους ΕΠΟΝίτες να αναπτύξουν μουσική και γενικότερη πολιτιστική δραστηριότητα. Συμμετέχει στο περίφημο Θεσσαλικό Ομιλο -«Θέατρο του Βουνού» που δημιούργησε ο Βασίλης Ρώτας. Το Μάη του 1944, κατά την ορκωμοσία της Κυβέρνησης του Βουνού, στις Κορυσχάδες, με φιλαρμονικές και χορωδίες του Βουνού παρουσίασε το μελοποιημένο από τον ίδιο «Υμνο της ΠΕΕΑ».
Στο αιματοβαμμένο συλλαλητήριο στις 4 του Δεκέμβρη 1944 σώζεται από ιππείς ανταρτοεπονίτες και καταφεύγει στη Χαλκίδα. Το 1946 ολοκληρώνει τη «Συμφωνία της Αντίστασης» και το Μάρτη η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών παρουσιάζει το έργο «Εισαγωγή Λευτεριάς». Το 1947, λόγω των ιδεών και της δράσης του απολύεται από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και το 1950 από την Ορχήστρα του ΕΙΡ. Το 1952 βραβεύεται στο Φεστιβάλ της Παγκόσμιας Δημοκρατικής Νεολαίας, στο Βουκουρέστι, για τη «Συμφωνία της Αντίστασης». Παρά τις αντιξοότητες και τους παραγκωνισμούς που υπέστη λόγω των ιδεών του, συνέχισε μέχρι το τέλος της ζωής του να είναι «μαχητής» των ιδανικών και οραμάτων του, για μια κοινωνία και μια Τέχνη που να υπηρετεί το λαό.
Πηγές :
https://www.rizospastis.gr/story.do?id=7954332
https://www.rizospastis.gr/story.do?id=3189806






ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΑ ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ:
Αλέκος Ξένος
Ιστολόγιο για τον Έλληνα συνθέτη Αλέκο Ξένο (1912-1995)