Περισσότεροι από 65.000 αγωνιστές συγκροτούν το Μαρτυρολόγιο του αγώνα στον 20ό αιώνα
Αποσπάσματα από την παρουσίαση του πολύτομου έργου «Επεσαν για τη Ζωή»
Με Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ, ένα προς ένα τα ονόματά τους, μαζί με σύντομα βιογραφικά, συγκεντρώθηκαν σε μια πολύτομη έκδοση υπό τον τίτλο «Επεσαν για τη Ζωή». Η σύνταξη του Μαρτυρολογίου ξεκίνησε το 1986 και ο πρώτος τόμος εκδόθηκε το 1988. Η σειρά ολοκληρώθηκε τον Νοέμβρη 2018 με την έκδοση του 8ου τόμου. Αποτελείται συνολικά από 18 βιβλία (7.210 σελίδες).
Η έκδοση καταγράφει με μοναδικό και συγκεκριμένο τρόπο την ανιδιοτέλεια, την αυτοθυσία των αγωνιστών, τη σκληρότητα και την αγριότητα της ταξικής πάλης από τη μεριά της αστικής τάξης.
Η έκδοση είναι αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς ομάδας ερευνητών, από αγωνιστές της Αντίστασης και του ΔΣΕ. Στελέχη του ΚΚΕ όπως η Ρούλα Κουκούλου, ο Βασίλης Πηγής, ο Γιώργης Ζωίδης, ο Νίκος Παπανδρέου, ο Τάκης Μαμάτσης, ο Χρήστος Κοσμίδης, ο Τάκης Ψημμένος, ρίχτηκαν με μεγαλύτερο πείσμα στην προσπάθεια να συγκεντρωθούν τα στοιχεία από όλη την Ελλάδα για τη σύνταξη της έκδοσης «Επεσαν για τη Ζωή».
Στην εκδήλωση κεντρικός ομιλητής ήταν ο Γιάννης Πρωτούλης, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και υποψήφιος περιφερειάρχης Αττικής με τη «Λαϊκή Συσπείρωση», ενώ για το χρονικό της έκδοσης μίλησε ο Τάκης Ψημμένος.
Με τους στίχους του ποιητή «...κάθε μέτρο γης/ κι από 'νας σκοτωμένος, ένας σύντροφος /που 'πεσε πολεμώντας για τη λευτεριά/ για του λαού το δίκιο», ο Φάνης Παρρής, μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, άρχισε την παρουσίαση, αποσπάσματα της οποίας παραθέτουμε στο σημερινό φύλλο του «Ριζοσπάστη».
***
Οι τόμοι του «Επεσαν για τη Ζωή» αποτελούν ένα μοναδικό τεκμήριο, χρήσιμο στον ιστορικό ερευνητή, στους απογόνους των αγωνιστών, στη νέα γενιά κομμουνιστών. Στις σελίδες του δεν καταγράφονται μόνο μέλη ή στελέχη του ΚΚΕ αλλά και χιλιάδες λαϊκοί άνθρωποι που εμπνεύστηκαν από τα ιδανικά του αγώνα που πρωτοστάτησε και καθοδήγησε το ΚΚΕ.
Ο καθένας από τους τόμους καταγράφει τους νεκρούς μιας συγκεκριμένης περιόδου της Ιστορίας. Στον πρόλογο κάθε τόμου υπάρχει μια σύντομη επισκόπηση αυτής της περιόδου - επικεντρωμένη στις εξελίξεις που αφορούν το πλαίσιο των διώξεων.
INTIME NEWS - .
|
Πρώτα βήματα - πρώτοι νεκροί
Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει την περίοδο από την ίδρυση του ΚΚΕ έως την έναρξη της γερμανικής κατοχής.
Ανάμεσα στους πρώτους που έδωσαν τη ζωή τους, δύο στελέχη του ΚΚΕ, ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος και ο Ωρίων Αλεξάκης, που δολοφονήθηκαν στη Μαύρη Θάλασσα, τον Οκτώβρη 1920, καθώς επέστρεφαν από τη Σοβιετική Ρωσία στην Ελλάδα, μετά το 2ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
Την Πρωτομαγιά του 1924 η εργατική τάξη θρήνησε τον νεαρό εργάτη, μέλος της ΟΚΝΕ, Σωτήρη Παρασκευαΐδη, που δολοφονήθηκε μέρα μεσημέρι, μπροστά στο δημαρχείο της Αθήνας μετά από επίθεση της έφιππης Χωροφυλακής. Δεν ήταν ένα τυχαίο περιστατικό, η απαγόρευση της Πρωτομαγιάτικης συγκέντρωσης στην Αθήνα ήταν ένα από τα πρώτα μέτρα της περιόδου της αβασίλευτης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, που είχε κηρυχτεί λίγες μέρες νωρίτερα. Είχε προηγηθεί, τον Αύγουστο 1923, η σφαγή στο Πασαλιμάνι από την κυβέρνηση των Πλαστήρα - Γονατά - Παπανδρέου.
INTIME NEWS
|
Το 1926 και το 1927 έγιναν δολοφονίες καπνεργατών στο Αγρίνιο, ανάμεσά τους και η πρώτη εργάτρια, η Αγγελική Γεωργαντζέλλη. Το 1929 απεργίες με νεκρούς εργάτες σε Καβάλα, Ξάνθη, Λαύριο, Ελευσίνα, Θεσσαλονίκη και Δραπετσώνα. Τον Γενάρη 1933 μπροστά στο δημαρχείο της Νάουσας, τον Αύγουστο 1933 στους ανθρακωρύχους στο Αλιβέρι της Εύβοιας. Το Μάη 1934 η σφαγή στο λιμάνι της Καλαμάτας. Τον Αύγουστο 1935 αιματοκυλίστηκε η απεργία στο Ηράκλειο Κρήτης και τον ίδιο μήνα το συλλαλητήριο των σταφιδοπαραγωγών στη Μεσσηνία.
Δέκα χρόνια νωρίτερα, στις 2 Φλεβάρη 1925, ο αντισυνταγματάρχης Χρήστος Καβράκος δίνει εντολή για πραγματική σφαγή σε συλλαλητήριο αγροτών στα Τρίκαλα. Ο απολογισμός: 9 νεκροί αγρότες και εργάτες. Ο ίδιος ομολογεί ότι σκότωσε τον γερο-ξυλουργό Μιχάλη Ράδο. Ο ίδιος επίσης, στρατηγός πλέον και φρούραρχος Αθηνών, παραδίδει την πόλη στα ναζιστικά στρατεύματα τον Απρίλη 1941. Η πορεία του Καβράκου αντιπροσωπεύει την πορεία των εκπροσώπων και των μηχανισμών του μεγάλου κεφαλαίου, που μπροστά στην υπηρέτηση των συμφερόντων του, δεν διστάζουν στη διάπραξη κανενός εγκλήματος.
Αξίζει να σημειωθεί πως η σφαγή του Μάη 1936 στη Θεσσαλονίκη γίνεται κάτω από τις εντολές της κοινοβουλευτικής ακόμα κυβέρνησης Μεταξά, που έχει την ψήφο στήριξης και ανοχής όλων των αστικών κομμάτων, μαζί και του Κόμματος Φιλελευθέρων υπό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη.
Στον πρώτο τόμο καταγράφονται και τα ονόματα 51 νεκρών ηρώων που εκπλήρωσαν το διεθνιστικό τους χρέος πολεμώντας στις γραμμές των Διεθνών Ταξιαρχιών στην Ισπανία.
Η περίοδος της Κατοχής
Ο δεύτερος τόμος περιλαμβάνει την περίοδο από την έναρξη της τριπλής κατοχής από τα γερμανικά, ιταλικά και βουλγαρικά φασιστικά στρατεύματα τον Μάη 1941 έως και το τέλος του 1942.
Στις συνθήκες της ξένης κατοχής, υπήρξε συνέχεια του ελληνικού αστικού κρατικού μηχανισμού. Αυτός ο μηχανισμός εκπαιδευμένος στον αντικομμουνισμό - για την προάσπιση της «ιερής» καπιταλιστικής ιδιοκτησίας και σε συνεργασία με την κατοχική πολεμική μηχανή - επιδόθηκε σε όργιο δολοφονικής τρομοκρατίας ενάντια στο λαό, με την ανοχή ακόμα και ενθάρρυνση του συνόλου σχεδόν του αστικού πολιτικού κόσμου.
Το ΚΚΕ ήταν το μοναδικό πολιτικό κόμμα που εμπιστεύτηκε τη λαϊκή οργάνωση και υποστήριζε να πάρει η ένοπλη λαϊκή πάλη μαζικά χαρακτηριστικά.
Οι σελίδες του δεύτερου τόμου αποτελούν μοναδική καταγραφή εξαιρετικά χρήσιμη, καθώς περιλαμβάνονται τα πρώτα κατοχικά εγκλήματα, μαζικές δολοφονίες, ολοκαυτώματα χωριών και κωμοπόλεων, όπως οι θηριωδίες των ναζιστικών στρατευμάτων ενάντια στον κρητικό λαό, με απανωτές ομαδικές εκτελέσεις περίπου 2.000 Κρητών αγωνιστών μέσα στο 1941, οι σφαγές των βουλγαρικών φασιστικών στρατευμάτων στην περιοχή της Δράμας, η ομαδική σφαγή στο Μεσόβουνο της Κοζάνης, όπου είχε συμμετοχή και η Ελληνική Χωροφυλακή, και δεκάδες άλλα ολοκαυτώματα την πρώτη περίοδο της Κατοχής.
Τα στοιχεία είναι καταπέλτης ενάντια στο ρεύμα αναθεώρησης της Ιστορίας, που επιχειρεί να εξισώσει την κατοχή με την αντίσταση σε αυτήν - να εξισώσει τους θύτες με τα θύματα. Να περάσει από την «κολυμβήθρα του Σιλωάμ» την κανιβαλική δολοφονική δράση της Ελληνικής Ασφάλειας, της «Χ», των ελληνικών κατοχικών κυβερνήσεων, την εγκληματική δράση των Ταγμάτων Ασφαλείας.
Οι κομμουνιστές πολιτικοί κρατούμενοι στην Ακροναυπλία, στην Ανάφη και αλλού πλήρωσαν με τον χειρότερο τρόπο την πείνα, ακόμα και με νεκρούς.
Συγκλονιστική και αιώνια ντροπή και καταισχύνη για την αστική τάξη ήταν η περίπτωση του Αη Στράτη. Εκεί, αφού αρπάχτηκαν τα τρόφιμα, οι πολιτικοί κρατούμενοι με τη δύναμη των όπλων της Ελληνικής Χωροφυλακής οδηγήθηκαν σε έναν παγωμένο θάλαμο ενός ερειπωμένου σχολείου και υποβλήθηκαν στο βασανιστήριο της αναγκαστικής ασιτίας, φυλακίστηκαν δίχως φαγητό με σκοπό να υπογράψουν δήλωση μετανοίας - αποκήρυξης του ΚΚΕ. Αντιμετώπισαν αλύγιστοι το μαρτύριο, όμως 37 σύντροφοι πέθαναν ένας - ένας από την πείνα μέσα σε εφιαλτικές συνθήκες (συνολικά είναι 43 οι νεκροί, μαζί 3 που πυροβολήθηκαν και 3 άρρωστοι που πέθαναν λόγω των συνθηκών κράτησης).
Οι κομμουνιστές κρατούμενοι που παραδόθηκαν σιδηροδέσμιοι στις κατοχικές αρχές στέλνονταν στα εκτελεστικά αποσπάσματα αποκλειστικά με την ιδιότητα του κομμουνιστή.
Η ένοπλη αντίσταση
Στους τόμους 3α, 4α και 4β καταγράφονται αλφαβητικά χιλιάδες περιπτώσεις νεκρών αγωνιστών από την πάλη στις πόλεις και τα βουνά στα έτη 1943 και 1944. Ενώ, από την ίδια περίοδο στους τόμους 3β, 4γ και 4δ καταγράφονται ομαδικά εγκλήματα, ομαδικές εκτελέσεις και καταστροφές χωριών, κωμοπόλεων, τα μπλόκα και οι δολοφονικές επιδρομές στις εργατογειτονιές της Αθήνας και άλλων πόλεων.
Στους τόμους 3 και 4 καταγράφονται χιλιάδες ονόματα θυμάτων από όλα τα μαρτυρικά χωριά που έγινε κατορθωτό να συγκεντρωθούν.
Στο «Επεσαν για τη Ζωή» μπορεί να εντοπίσει ο ερευνητής και βεβαίως ο κάθε αναγνώστης, συγκεντρωμένες, μικρές και μεγάλες μάχες του ΕΛΑΣ ενάντια στους Γερμανούς, με εκατοντάδες νεκρούς ΕΛΑΣίτες και τεράστιες απώλειες των Γερμανών σε έμψυχο και πολεμικό υλικό. Στις σελίδες του «Επεσαν για τη Ζωή» καταγράφονται οι εκατοντάδες επιδρομές Ταγμάτων Ασφαλείας και άλλων συνεργατών των ναζί ενάντια στον αγωνιζόμενο λαό, αλλά και το μίσος τους ενάντια στις λαϊκές συνοικίες.
Οι τόμοι της περιόδου της Κατοχής επεκτείνονται και στο 1945, με ονομαστικά στοιχεία για εκτελέσεις αγωνιστών στην Κρήτη από τους Γερμανούς, καθώς να θυμίσουμε ότι με την ανοχή των Βρετανών συνέχιζαν να κρατάνε μέρος του νησιού έως την πλήρη συντριβή της ναζιστικής Γερμανίας από τον Κόκκινο Στρατό της ΕΣΣΔ.
Στην έκδοση καταγράφονται χαρακτηριστικά γεγονότα κατά την περίοδο της Απελευθέρωσης, όπως οι θηριωδίες του ΕΔΕΣ στην Πρέβεζα.
Ο ηρωικός Δεκέμβρης και η λευκή τρομοκρατία
Ο 5ος τόμος αφορά τον Δεκέμβρη 1944, στις σελίδες του καταγράφονται πάνω από 1.000 ονόματα ΕΛΑΣιτών και άλλων αγωνιστών του λαού που έπεσαν στις μάχες στην Αθήνα, καθώς και σε συγκρούσεις άλλων περιοχών (βασικά στην Ηπειρο, στη Σάμο και την Κρήτη). Ονόματα νεκρών του Δεκέμβρη 1944 δημοσιεύονται και στα παραρτήματα των επόμενων τόμων. Σε αρκετές περιπτώσεις σημειώνονται ονόματα νεκρών αγωνιστών, που παρουσιάστηκαν από την αστική προπαγάνδα ως δολοφονηθέντες από τον ΕΛΑΣ.
Στον πρόλογο του 5ου τόμου δημοσιεύονται αρκετά στοιχεία για τη δράση της βρετανικής στρατιωτικής αποστολής και Βρετανών πρακτόρων στην Ελλάδα, οι οποίοι έχοντας ευχέρεια κινήσεων ως σύμμαχοι και αποκτώντας σχετική εικόνα στις ΕΑΜικές περιοχές προέβησαν σε δόλιες ενέργειες, που οδήγησαν αγωνιστές στα νύχια των Ταγμάτων Ασφαλείας και της Ειδικής Ασφάλειας, είτε άλλοτε με την καθοδήγησή τους παγίδευσαν μικρές ομάδες του ΕΛΑΣ και τις οδήγησαν στην εξόντωση από την ΠΑΟ στη Μακεδονία και από τον Εθνικό Στρατό στην Πελοπόννησο.
Ο 6ος τόμος περιλαμβάνει την περίοδο από 12 Φλεβάρη 1945, ημερομηνία υπογραφής της Συμφωνίας της Βάρκιζας, έως την 31η Μάρτη 1946, μέρα αφοπλισμού του σταθμού Χωροφυλακής στο Λιτόχωρο από ομάδα καταδιωκόμενων αγωνιστών.
Στον τόμο 6 δημοσιεύονται ονομαστικά χιλιάδες εγκλήματα, που διέπραξαν τα κρατικά όργανα, οι πρώην ταγματασφαλίτες που στελέχωσαν μαζί με τους Ριμινίτες τη λεγόμενη Εθνοφυλακή, η Χωροφυλακή και η Αστυνομία, αφού εκκαθαρίστηκαν από τα ΕΑΜικά στοιχεία, δίπλα σε όλες αυτές τις κρατικές δυνάμεις ομάδες ιδιωτών, ληστοσυμμορίες, παρακρατικές ομάδες που πέρασαν στην κυριολεξία από φωτιά και λεπίδι τους αγωνιστές.
Στις σελίδες του τόμου καταγράφονται σχεδόν 2.000 ονόματα δολοφονημένων. Οποια σελίδα και αν ανοίξει κάποιος, θα συναντήσει ονόματα ανθρώπων από όλη την Ελλάδα, που στις περισσότερες περιπτώσεις δολοφονήθηκαν με φρικτά βασανιστήρια, ακρωτηριασμούς, βιασμούς γυναικών. Καταγράφονται ακόμα και δολοφονίες παιδιών όπως στο χωριό Πεντάλακκο (Ζώριστα) Ιωαννίνων, όπου τον Μάρτη 1946 αρπάχτηκαν - μάλιστα - μέσα από τον σταθμό Χωροφυλακής 7 παιδιά, 12 χρόνων το μεγαλύτερο και 13 μηνών το μικρότερο, και σφάχτηκαν έξω από το χωριό για την τρομοκράτηση των κατοίκων.
Το «Επεσαν για τη Ζωή» περιορίζεται στην καταγραφή στοιχείων νεκρών αγωνιστών. Στις εισαγωγικές σημειώσεις του 6ου τόμου δημοσιεύεται μια μικρή επιλογή από τα αποδεικτικά στοιχεία της αποθηριωμένης, κανιβαλικής, λευκής τρομοκρατίας. Επιθέσεις σε Εργατικά Κέντρα, σε θέατρα, σε διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, σε γιορτές της ΕΠΟΝ, καταστροφή γραφείων, τυπογραφείων προοδευτικών εφημερίδων, νυχτερινές επιδρομές σε σπίτια.
Ενα από τα χιλιάδες περιστατικά... Στις 17 Ιούνη 1945, την ώρα που οι κλωστοϋφαντουργοί της Αθήνας πραγματοποιούσαν συνέλευση στο Θέατρο Σαμαρτζή, εθνοφύλακες και συμμορίες της «Χ», περίπου 150 άτομα, οπλισμένοι επέδραμαν στο θέατρο στέλνοντας αρκετούς εργάτες και εργάτριες στο νοσοκομείο.
Την ίδια περίοδο, σε εφαρμογή της ουσίας της Βάρκιζας, άρχισε η δικαστική βιομηχανία θανατικών καταδικών στους αγωνιστές της Αντίστασης. Πρώτη καταδίκη ήταν εκείνη των Μπούρδη - Μονέδα - Αυγέρη το Μάη 1945 για την αντιστασιακή τους δράση.
Για το γενικότερο κλίμα αξίζει να σημειώσουμε το εξής, που δεν αφορά μεν θανατική καταδίκη, αλλά είναι χαρακτηριστικό της περιόδου. Ο Θωμάς Βενετσανόπουλος τον Φλεβάρη 1943, όντας υπομοίραρχος Χωροφυλακής, μαζί με τη δύναμη του Σταθμού Χωροφυλακής Σιάτιστας προσχώρησε στον ΕΛΑΣ και πολέμησε τους Ιταλούς, τους Γερμανούς και τους Λεγεωνάριους της Πίνδου, η πράξη του αυτή εγκωμιάστηκε εκείνη την εποχή (Αύγουστος 1943) ακόμα και από την Ελληνική Εκπομπή του σταθμού του Λονδίνου. Στις 10 Μάρτη 1945, ο Θωμάς Βενετσανόπουλος συνελήφθη και δικάστηκε για εγκατάλειψη θέσης το 1943, ακολούθησε φυλάκιση, Μακρόνησος, Αη Στράτης. Βγήκε από την εξορία μόλις το 1963, για να πεθάνει 4 χρόνια αργότερα σε ηλικία 59 ετών. Αυτό για μια πολύ γνωστή προσωπικότητα της Αντίστασης.
Τα αστικά δικαστήρια μέσα στο 1945 επέβαλαν την ποινή του θανάτου σε 1.500 αγωνιστές της Αντίστασης, οι θανατοποινίτες κρατούνταν ως όμηροι στις φυλακές που θα εκτελούνταν ανά πάσα στιγμή, στις 19 Ιούνη 1947 εκτελέστηκαν οι πρώτοι 17 ΕΠΟΝίτες και τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν εκατοντάδες, κατ' αναλογία με τους ομήρους των ναζί.
Στην παραπάνω κατηγορία θανατοποινιτών προστέθηκαν οι θανατικές καταδίκες που επέβαλαν τα έκτακτα στρατοδικεία που θεσπίστηκαν βάσει του Γ' Ψηφίσματος, που ψηφίστηκε στις 18 Ιούνη 1946: «Περί εκτάκτων μέτρων κατά των επιβουλευομένων την δημοσίαν τάξιν και την ακεραιότηταν του κράτους», μέσα στον επόμενο μήνα επιβλήθηκαν οι θανατικές καταδίκες και εφαρμόστηκαν αμέσως.
Στην κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης
Ο 7ος τόμος αναφέρεται στην περίοδο δράσης του ΔΣΕ, 1946 - 1949, και χωρίζεται σε 7 βιβλία - υποτόμους. Καταγράφεται μια ολόκληρη στρατιά περίπου 30.000 ηρωικών νεκρών του ΚΚΕ και του λαού, στην περίοδο της κορύφωσης της ταξικής πάλης στην Ελλάδα. Το 1946, σταδιακά και με μεγάλη καθυστέρηση, το λαϊκό κίνημα ξεκινάει να απαντά οργανωμένα στο όργιο τρομοκρατίας. Στην τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ καταγράφονται μοναδικά πρότυπα ηρωισμού, αυτοθυσίας, ανιδιοτέλειας, ακραίας αντοχής σε σκληρές συνθήκες. Ενα μόνο παράδειγμα: Ο Θόδωρος Αποστόλου, μαχητής του ΔΣΕ στη Σάμο, αιχμαλωτίστηκε από τον κυβερνητικό στρατό, βασανίστηκε απάνθρωπα για να μαρτυρήσει πού βρίσκονται οι αποθήκες του ΔΣΕ. Στο τέλος σταυρώθηκε σαν τον Χριστό επάνω σε ένα πεύκο. Πήρε τα μυστικά του αγώνα μαζί του.
Πολλές φορές συναντάμε ολόκληρες οικογένειες σε όλη την Ελλάδα που έπεσαν στον αγώνα. Στην έκδοση δημοσιεύονται ονόματα οικογενειών που αντιστοιχούν σε πολλά γράμματα του αλφάβητου: Αθανασόπουλοι, Αγρίτιδες, Αλεξάνδρου, Γιαννακούρα, Δαλαμάγκα, Δασκαλόπουλοι, Ζύγουρα, Κουσιάντζα, Μαυρούλη, Μουρατίδη, Ξεροβασίλα, Ξυδέα, Πέτρουλα, Περκεζέ, Σαμαρά, Σαραντάκου, Τσομάκα. Που έγιναν ολοκαύτωμα. Ακόμα και χωριά ολόκληρα δόθηκαν στον αγώνα του ΔΣΕ και στα κατοπινά χρόνια ερειπώθηκαν - σχεδόν εξαφανίστηκαν από τον χάρτη.
Με το Κόμμα στην παρανομία
Ο 8ος τόμος καταγράφει αλφαβητικά πάνω από 500 ξεχωριστές περιπτώσεις αγωνιστών που έπεσαν στον αγώνα στην περίοδο 1950 - 1974.
Αποτελεί μια ξεχωριστή ηρωική σελίδα, καθώς καταγράφει την τιτάνια μάχη που έδωσε το Κόμμα σε φυλακές, εξορίες και χρόνια παρανομίας, από το 1947 έως το 1974. Περιλαμβάνονται νεκροί των ανταρτοομάδων ή ξεκομμένοι μαχητές του ΔΣΕ που παρέμειναν στην Ελλάδα, παράνομοι αγωνιστές που πάλευαν για τα λαϊκά δικαιώματα. Οπως ο Νίκος Νικηφορίδης, που εκτελέστηκε στις 5 Μάρτη 1951 στο Γεντί Κουλέ μαζί με άλλους 6 αγωνιστές. Σε άλλο μετερίζι, ο Θοδωρής Σαρτζέτης στις αρχές του 1951 πέθανε μέσα στην κρύπτη - παράνομο τυπογραφείο, στο Ηράκλειο Κρήτης. Οντας βαριά άρρωστος, δεν πήγε σε γιατρό για να μην προδοθεί το τυπογραφείο. Ανακάλυψε τη σορό του η Ασφάλεια το 1953. Νεκροί αγωνιστές στις διαδηλώσεις για την ανεξαρτησία της Κύπρου, όπως στις 9 Μάη 1956, με 6 νεκρούς και 200 τραυματίες. Οι 13 νεκροί από έκρηξη στον γιορτασμό του Γοργοποτάμου το 1964.
Τον Γενάρη 1951 εκτελέστηκαν οι φαντάροι Σταύρος Κασάνδρας και Νίκος Πιτσίκας γιατί αρνήθηκαν να πάνε να πολεμήσουν στην Κορέα.
Ξεχωριστή ηρωική σελίδα είναι και εκείνη των αποστολών στελεχών του Κόμματος από την πολιτική προσφυγιά για τη στήριξη του αγώνα στην Ελλάδα, ανάμεσά τους ο Νίκος Μπελογιάννης και πολλά ακόμα στελέχη του Κόμματος, ο Δημήτρης Κανάκης, ο οποίος πιάστηκε από την Ασφάλεια το 1954 στη Θεσσαλονίκη, στη συνέχεια τον μετέφεραν στην Αθήνα και τον εξαφάνισαν, ο Βαγγέλης Μπακιρτζής που δολοφονήθηκε το 1953, ο Θεόφιλος Κυζιρίδης που εκτελέστηκε το 1954, ο Χρήστος Καρανταής που εκτελέστηκε την Πρωτομαγιά 1955.
Στις σελίδες του καταγράφονται πολιτικές δολοφονίες και θύματα κρατικής τρομοκρατίας στην περίοδο δράσης της ΕΔΑ, στις γραμμές της οποίας έδρασαν οι κομμουνιστές. Δίπλα στις αρκετά γνωστές δολοφονίες του Πέτρουλα και του Λαμπράκη καταγράφονται οι δολοφονίες του Βελδεμίρη, στελέχους της Νεολαίας ΕΔΑ, του αποφυλακισμένου αγωνιστή Ανέστη Ποδάρα που δολοφονήθηκε το 1962 έξω από το χωριό του, του στρατιώτη Σακελαρίου που δολοφονήθηκε το 1953, του στρατιώτη Κερπινιώτη που δολοφονήθηκε στις εκλογές του 1961.
Για τη δημιουργία της έκδοσης, συγκεντρώθηκαν στοιχεία από το Αρχείο του ΚΚΕ, από τις Κομματικές Οργανώσεις, από τα παραρτήματα της ΠΕΑΕΑ, συλλόγους επαναπατρισθέντων από τη Σοβιετική Ενωση και τις Λαϊκές Δημοκρατίες, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, φίλους και οπαδούς του Κόμματος. Αξιοποιήθηκαν αρχεία όπως της ΔΙΣ, ληξιαρχεία των δήμων και άλλα κρατικά αρχεία.
Για όλες τις περιόδους υπάρχουν περιπτώσεις αγωνιστών που δεν έγινε κατορθωτό να εντοπιστούν και να καταγραφούν. Υπάρχει πεδίο για παραπέρα έρευνα, με την πρόσβαση και σε νέα αρχεία.
Το «Επεσαν για τη Ζωή» υπήρξε αντικείμενο πολύχρονης ερευνητικής δουλειάς. Το ίδιο σήμερα μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για παραπέρα έρευνα, αντικείμενο έρευνας από ιστορικούς και μελετητές.
