Με συγκεκριμένη στόχευση, το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται στον εγχώριο και το διεθνή αστικό Τύπο δημοσιεύματα που εκθειάζουν το λεγόμενο«σκανδιναβικό μοντέλο» (Δανία, Σουηδία, Νορβηγία και ενίοτε και Φινλανδία), του οποίου η αίγλη, όσο υπήρχε το αντίπαλο δέος του σοσιαλισμού στην Ευρώπη, ήταν υψηλή. Μετά την αντεπανάσταση και την καπιταλιστική παλινόρθωση στην ΕΣΣΔ και τις άλλες χώρες, η κατάσταση έχει αλλάξει κατά πολύ, με τις διάφορες κυβερνήσεις, νεοφιλελεύθερες και σοσιαλδημοκρατικές, να παίρνουν πίσω ό,τι δικαιώματα έχουν απομείνει. Ωστόσο, αυτό που παρουσιάζουν η αστική στατιστική και η προπαγάνδα του κεφαλαίου ως «ατού» είναι η ...μικρή ανεργία και υποτίθεται οι καλύτερες εργασιακές σχέσεις και συνθήκες ζωής. Και στον ελληνικό Τύπο εμφανίστηκαν ρεπορτάζ, όπως αυτό για τη Δανία που «έχει μηδενίσει την ανεργία της» στο 4,5% ή για τη Σουηδία που προχωράει σε μερική εφαρμογή της 6ωρης εργασίας χωρίς μείωση αποδοχών, ζήτημα που εφαρμόζεται πιλοτικά. Οπως θα δείξουμε με συγκεκριμένα στοιχεία, πρόκειται για μύθο που «χτίζεται» με παραπλανητικά στοιχεία και κρύβει την πραγματικότητα της γενίκευσης της μερικής απασχόλησης χωρίς δικαιώματα και της επιδείνωσης των όρων ζωής των λαϊκών στρωμάτων.
Το παράδειγμα του «μαγειρέματος» στοιχείων στη Δανία
Στη Δανία, συμβαίνει ακριβώς αυτό που ορίζει και η ευρωενωσιακή στατιστική σχετικά με το ποιος θεωρείται άνεργος, ώστε να συγκαλύπτεται η ραγδαία εξάπλωση της ελαστικής απασχόλησης, των συμβολαίων - «σκουπιδιών» που συναντάμε και σε άλλες χώρες, όπως τα «zero contracts» (μηδενικά συμβόλαια), δηλαδή: όταν χρειάζεται τον εργαζόμενο ο εργοδότης, με ελάχιστα ή και καθόλου δικαιώματα, αφού συνήθως το διαμεσολαβητή κάνουν τα λεγόμενα «γραφεία επινοικίασης εργασίας», δηλαδή τα δουλεμπορικά γραφεία που διευρύνονται.
Στη Δανία, άνεργοι θεωρούνται μόνο όσοι δικαιούνται επίδομα ανεργίας, για το οποίο οι όροι έχουν γίνει πολύ αυστηροί. Το 2011 αναθεωρήθηκε ριζικά το σύστημα επιδότησης της ανεργίας, με συμφωνία όλων των κομμάτων, πλην τυπικά των σοσιαλδημοκρατών της «κοκκινοπράσινης συμμαχίας», οι οποίοι όμως στήριζαν την κυβέρνηση, που το πέρασε. Η διάρκεια δικαιώματος στο επίδομα μειώθηκε κατά 50% (από 4 σε 2 χρόνια), με αποτέλεσμα μέχρι την 24η Φλεβάρη του 2016 να έχουν πεταχθεί 70.000 άτομα εκτός επιδόματος και αυτοί να μη θεωρούνται άνεργοι. Υπολογίζεται, δε, ότι το λιγότερο 10.000 το χρόνο θα έχουν από 'δω και πέρα την ίδια κατάληξη.
Υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο που δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τη ζωή των ανέργων. Την πρώτη μέρα που δηλώνεται κανείς άνεργος, αντιμετωπίζει ένα κυνηγητό από τις αρχές: πρέπει να δηλώνει τακτικά παρών, να υποβάλει κάθε βδομάδα το λιγότερο δύο αιτήσεις για δουλειά, να παρακολουθεί κάποια συχνά ανούσια σεμινάρια που πολλοί τα εγκαταλείπουν ως προσβολή στην αξιοπρέπειά τους. Χιλιάδες νέοι που ψάχνουν εργασία και δεν έχουν ακόμα συμπληρώσει τις ώρες δουλειάς που χρειάζεται το δικαίωμα στο επίδομα, δεν θεωρούνται άνεργοι.
Τα δουλεμπορικά οργιάζουν
Από τους επίσημα καταγεγραμμένους 2.762.000 εργαζόμενους στη Δανία (σε συνολικό πληθυσμό 5,7 εκατομμύρια), μόνο οι 2.025.000 εργάζονται με πλήρες ωράριο. Οι υπόλοιποι από κάποιες ώρες τη βδομάδα.
Τα δουλεμπορικά γραφεία οργιάζουν, όπου θύματα πέφτουν και πολλοί Ελληνες μετανάστες, και τα συμβόλαια που υπογράφονται προβλέπουν ότι είσαι στη διάθεσή τους όποτε σε χρειάζονται. Μπορεί για μια ώρα δουλειά τη μέρα, μπορεί και για 10, ή για 3 μέρες τη βδομάδα ή και λιγότερο. Οι εργοδότες όπου επινοικιάζονται οι εργάτες, ουσιαστικά δεν έχουν καμία δέσμευση και μπορούν με νοικιασμένους εργάτες να διεκπεραιώνουν ένα τμήμα της παραγωγής τους. Ολο και πιο συχνό είναι το φαινόμενο να απολύονται εργαζόμενοι με συγκροτημένα δικαιώματα και στο δημόσιο τομέα και στη θέση τους να προσλαμβάνουν προσωρινούς, χωρίς πολλές φορές τα απαραίτητα προσόντα και με πολύ χαμηλότερο μισθό (όπως συμβαίνει σε σχολεία, παιδικούς σταθμούς, έργα συντήρησης). Ειδικά σε τμήματα στο Δημόσιο, εργασίες συντήρησης και καθαριότητας, απολύουν τους εργαζόμενους και οι δουλειές δίνονται με πλειστηριασμό σε ιδιωτικές εταιρείες, οι οποίες προσλαμβάνουν τους απολυμένους ή επινοικιαζόμενους, φυσικά με πολύ χαμηλότερους μισθούς και λιγότερα δικαιώματα.
Οι απολύσεις εργαζομένων πολλαπλασιάζονται
Μόνο την τρέχουσα έως τώρα χρονιά, έχουν γίνει οι εξής απολύσεις:
Η μεγάλη φαρμακοβιομηχανία «NovoNordisk», με συνολικό τζίρο 54,7 δισ. κορόνες (7,3 δισ. ευρώ) το πρώτο εξάμηνο του 2016 και καθαρό κέρδος 19,4 δισ. κορόνες (2,6 δισ. ευρώ), με δικαιολογητικό ότι τα κέρδη δεν ήταν τα αναμενόμενα, ανακοίνωσε στις 29/9 ότι θα απολυθούν 1.000 εργαζόμενοι σε πρώτη φάση, εκ των οποίων οι 500 στη Δανία.
Την προηγούμενη βδομάδα, το Δανέζικο Ταχυδρομείο ανακοίνωσε ότι θα απολυθούν 770 εργαζόμενοι. Στη μεγαλύτερη τράπεζα, DanskeBank, απολύθηκαν 47 εργαζόμενοι από το τμήμα προγραμματισμού.
Στα νοσοκομεία της περιφέρειας της πρωτεύουσας, με βάση τον προϋπολογισμό που υπογράφηκε πρόσφατα, αναμένονται πάνω από 900 απολύσεις.
Στα πανεπιστήμια απολύθηκαν πάνω από 1.000 εργαζόμενοι (καθηγητές και διοικητικό προσωπικό) και πριν δυο βδομάδες το Πανεπιστήμιο Κοπεγχάγης ανακοίνωσε άλλες 100 απολύσεις.
Η εταιρεία παραγωγής ακουστικών βαρηκοΐας «Oticon» προέβη σε 210 απολύσεις, η «Maersk Supply Service» σε 400. Η αμερικανική «Ιντελ» έκλεισε και άφησε στο δρόμο 250 εργαζόμενους, η «Τelenor» 79, η κρεατοβιομηχανία «Tican» 80 εργαζόμενους.
Η δικαιολογία για τις περισσότερες απολύσεις είναι ότι οι μέτοχοι δεν έμειναν ικανοποιημένοι από το επίπεδο των κερδών που παρουσίασε η εταιρεία και η τιμή των μετοχών.
Επίσης, ιδιαίτερα προβάλλεται στη Δανία και άλλες χώρες της Βόρειας Ευρώπης το λεγόμενο ...ισχυρό κοινωνικό κράτος. Ανεξάρτητα από τις διαφορές που υπάρχουν με την Ελλάδα, λόγω της ανισόμετρης καπιταλιστικής ανάπτυξης, το γεγονός είναι ένα, ότι τα τελευταία χρόνια, ανεξαρτήτως κυβέρνησης διαχείρισης, τα εργατικά - λαϊκά δικαιώματα έχουν υποστεί πολλαπλά πλήγματα. Τώρα η νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση, πατώντας στα μέτρα που πήραν οι προηγούμενες σοσιαλδημοκρατικές, ετοιμάζει πρόταση για αύξησης της ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 65 στα 67,5 και 68 χρόνια.
Στοιχείο, επίσης, που δεν πολυπροβάλλει η αστική στατιστική είναι η αύξηση της κοινωνικής ανισότητας και της φτώχειας, που παρατηρείται και στη Δανία. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και τα συμβιβασμένα συνδικάτα, κάτω από την πίεση και την αγανάκτηση των εργαζομένων και τη δράση ταξικών αγωνιστικών δυνάμεων, έχουν εξαγγείλει διαδήλωση ενάντια στη φτώχεια για τις 4 Οκτώβρη, έξω από τη Βουλή, με την επανέναρξη των εργασιών της.
Σχετικά με την προπαγάνδα για το 6ωρο στη Σουηδία
Παρά την προπαγάνδα που σηκώνεται παγκόσμια, και στη χώρα μας, ότι το 6ωρο έχει εφαρμοστεί στη Σουηδία, το ζήτημα του 6ωρου/30ωρου χωρίς μειωμένες αποδοχές εφαρμόζεται κύρια πιλοτικά, σε 10 μόλις εργασιακούς χώρους. Συγκεκριμένα:
Στην εταιρεία συμβούλων «Brath» στην κωμόπολη της βόρειας Σουηδίας Οrnskοldsvik από το 2012. 18 άτομα στην επιχείρηση με 4 απ' αυτούς στη διοίκηση. 3 ώρες δουλειά, 1 ώρα γεύμα και 3 ώρες δουλειά.
Διαφημιστικό γραφείο «Oss» στο Visby του νησιού Γκόντλαντ από το Μάρτη του 2016. Αφορά 5 άτομα και κάθε δύο μήνες κάνουν αξιολόγηση της κατάστασης.
Ενα από τα συνεργεία της «Toyota center» στο Molndal (στην περιοχή του Γκέτεμποργκ) από το 2002. Το εφάρμοσε η εταιρεία όταν είχαν μειωμένες παραγγελίες, αλλά το 6ωρο εφαρμόζεται στο τμήμα τεχνικών (μηχανικοί αυτοκινήτων) με περίπου 35 άτομα.
Εταιρεία κατασκευής παιδικών ηλεκτρονικών παιχνιδιών «Filimundus» από το 2015, για 7 εργαζόμενους (το 2013 ήταν 9 εργαζόμενοι, δηλαδή έγινε μείωση προσωπικού).
Διαφημιστική εταιρεία «Background» στη μικρή πόλη της βόρειας Σουηδίας Falun. Από το 2015 με αξιολόγηση κάθε τρεις μήνες και αφορά 8 εργαζόμενους.
Εταιρεία τηλεπικοινωνιών «Qall Telecom» με 70 εργαζόμενους. Εφαρμόζεται στο τμήμα πωλήσεων από το Φλεβάρη του 2016 δοκιμαστικά και δηλώνεται ότι θα εκτιμηθεί αν θα το μονιμοποιήσει.
Δημοτικό γηροκομείο Aldreboendet Sjojungfrun. Δοκιμή μέχρι τέλος του 2016.
Δημοτικό γηροκομείο Svartedalens Aldrecentrum. Εφαρμόζεται πειραματικά μέχρι τέλος του 2016 για 50 εργαζόμενους, μόνο το βοηθητικό προσωπικό (όχι νοσοκόμες, φυσιοθεραπευτές κ.λπ.).
Ορθοπεδική κλινική στο νοσοκομείο του Molndal (στην περιοχή του Γκέτεμποργκ). Γύρω στους 100 νοσηλευτές (όχι ιατρικό προσωπικό). 32 ώρες/βδομάδα, εφαρμόζεται δοκιμαστικά 2015 - 2017.
Πανεπιστημιακό νοσοκομείο της βόρειας Σουηδίαςσε δύο πτέρυγες, εφαρμόζεται πειραματικά για νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό.
Το ωράριο στη Σουηδία βασικά είναι 5θήμερο, 8ωρο, 40ωρο. Υπάρχουν, βέβαια, συλλογικές συμβάσεις με μικρότερο ωράριο του 40ωρου σε μερικούς κλάδους.
Οι εργαζόμενοι, όμως, εκτός εξαιρέσεων ή κάτι άλλο που ορίζει η συλλογική σύμβαση, δουλεύουν 8 ώρες τη μέρα, συν μία ώρα το γεύμα.
Ουσιαστικά, πίσω από τα «πειράματα» αυτά στο δημόσιο τομέα, σε κάποια τμήματα νοσοκομείων και τον ιδιωτικό τομέα, σε εταιρείες νέων τεχνολογιών και διαφημιστικών εταιρειών, που στηρίζουν και διάφοροι σοσιαλδημοκράτες και αριστεροί, υπάρχει η προσπάθεια εξωραϊσμού της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, η δημιουργία αυταπατών για κοινά συμφέροντα των εργατών και καπιταλιστών.
Στο δημόσιο τομέα χρησιμοποιείται το επιχείρημα της ...βελτίωσης του εργασιακού περιβάλλοντος,
ενώ στον ιδιωτικό τομέα η δήθεν φροντίδα για τους εργαζόμενους για να μην έχουν εξοντωτικά ωράρια και η αύξηση της παραγωγικότητας και των κερδών.
Ολα αυτά τα πειράματα την ώρα που και στη Σουηδία διευρύνεται η ελαστική απασχόληση, τα συμβόλαια με την ώρα, που κάνουν τον εργαζόμενο «λάστιχο» για να βγάλει ένα ικανοποιητικό εισόδημα.
Ταυτόχρονα, στη βόρεια Σουηδία, οι ανθρακωρύχοι σε τρία ορυχεία, στην κρατική εταιρεία LKAB, βρίσκονται αντιμέτωποι με την αύξηση των ωρών εργασίας, με μείωση των ημερών άδειας, με τη συναίνεση και των σοσιαλδημοκρατικών ηγεσιών των συνδικάτων, που συμφώνησαν να αλλάξουν οι όροι της σύμβασης προκειμένου να αυξηθεί η κερδοφορία της εταιρείας.
Μονόδρομος η εργατική - λαϊκή εξουσία
Το ζήτημα, βέβαια, δεν είναι η μείωση των ωρών δουλειάς, αλλά αν αυτή η μείωση είναι σε όφελος των εργαζομένων και συνολικά της εργατικής τάξης ή του κεφαλαίου.
Στον καπιταλισμό, παρά τα διάφορα «πειράματα», στόχος είναι η αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει.
Οι εργαζόμενοι, μέσα από την πείρα τους και την παρέμβαση των ταξικών, αγωνιστικών δυνάμεων, με μπροστάρηδες τους κομμουνιστές,
μπορούν να συνειδητοποιήσουν ότι η ανεργία, δηλαδή η καταστροφή της πρώτης παραγωγικής δύναμης, της εργατικής τάξης
- κάτι που οξύνεται την περίοδο της κρίσης -
είναι σύμφυτη με τον καπιταλιστικό εκμεταλλευτικό τρόπο παραγωγής.
Επίσης, μπορούν να συνειδητοποιήσουν ότι η υπαρκτή δυνατότητα της μείωσης του εργάσιμου χρόνου, λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης της επιστήμης και της τεχνολογίας, για να αποβεί ουσιαστικά υπέρ των παραγωγών του κοινωνικού πλούτου,
απαιτείται ριζική αλλαγή στις σχέσεις παραγωγής,
ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου
και σχεδιοποιημένη επιστημονική παραγωγή με εργατικό έλεγχο, δηλαδή εργατική - λαϊκή εξουσία.
Π. Α - Δ. Κ
