Πάμπλο Νερούδα – ο ποιητής του Χιλιανού λαού 1904-1973 ✊🌹

Από τη σπίθα στη φλόγα
1 ημ. ·
Πάμπλο Νερούδα – ο ποιητής του Χιλιανού λαού πεθαίνει σαν σήμερα το 1973

Στις 12 Ιουλίου του 1904 στο Παράλ της Χιλής, γεννιέται ο Ρικάρδο Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο, γνωστός σε εμάς ως Πάμπλο Νερούδα.

Συγγραφέας και ποιητής, εμφανώς επηρεασμένος από το κύμα του Σουρεαλισμού σε πολλά από τα έργα του, μας μιλά για τον έρωτα, την επανάσταση και τη ζωή. Το 1953 βραβεύεται με Βραβείο Ειρήνης Λένιν, και το 1971 με Νόμπελ Λογοτεχνίας, το οποίο παραλαμβάνει βαριά πλέον άρρωστος.

Η φιλία του με τον Λόρκα, τον Αραγκόν και τον Φιντέλ, τον εντάσσει από μικρή ηλικία στο κομμουνιστικό κίνημα.
Στα πλαίσια της διπλωματικής καριέρας -που εκτός των άλλων ακολούθησε- υπηρέτησε το διάστημα 1934-1937 στην Πρεσβεία της Χιλής στην Ισπανία, παίρνοντας μέρος στον αντιφασιστικό αγώνα του Ισπανικού λαού κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου.

Από το 1945 είναι μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Χιλής, και από το 1958 μέλος της Κεντρικής Επιτροπής.

Το 1949 ταξιδεύει στην Σοβιετική Ένωση όπου γνωρίζει τον Ναζίμ Χικμέτ και γράφει:
«Αγάπησα από την πρώτη ματιά τη Σοβιετική γη και κατάλαβα ότι απ’ αυτήν όχι μόνο προέκυπτε ένα ηθικό μάθημα για όλες τις γωνιές της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά θα προέκυπτε και το μεγαλύτερο πέταγμα»

Το ταξίδι στην ΕΣΣΔ

Ο Pablo Neruda ταξίδεψε για πρώτη φορά στη Σοβιετική Ένωση το 1949. Ήταν ήδη γνωστός εκεί από το 1937, όταν το περιοδικό «Internatsionalnaya Letteratura» συμπεριέλαβε μια ομιλία που είχε διεξάγει το Φλεβάρη του ίδιου έτους στο Παρίσι, στη μνήμη του φίλου του Federico García Lorca. Λίγο αργότερα την ίδια χρονιά, επισκέφθηκε την Τσεχοσλοβακία, έπειτα από πρόταση της Ένωσης Συγγραφέων, και στις 15 Αυγούστου έδωσε συνέντευξη τύπου στην Πράγα: «Είμαι ιθαγενής και πολίτης της Αμερικής, μιας ηπείρου που πολλοί λανθασμένα αποκαλούν ακόμη Νέο Κόσμο. Αυτή η ονομασία δεν ευσταθεί στην πραγματικότητα. Ο Νέος Κόσμος αρχίζει με τη Σοβιετική Ένωση κι επεκτείνεται προς τις υπόλοιπες χώρες που έχουν Λαϊκή Δημοκρατία. Η Αμερική είναι ένας τόπος πολεμοκάπηλων, ένα τόπος καταπιεσμένων εθνών. Στα έθνη διαφεντεύουν τα πιο άγρια αρπακτικά του Ιμπεριαλισμού, οι Η.Π.Α. Όλο το φυσικό πλούτο της Λατινικής Αμερικής, το πετρέλαιο, ο χαλκός, ο σίδηρος… δεν ανήκουν στους λαούς, αλλά στους Αμερικάνους Ιμπεριαλιστές. Εκείνοι κυριαρχούν εκ προοιμίου σε όλο τον πλούτο της περιοχής. Η πείνα, η εξαθλίωση, η αδικία και οι διώξεις είναι η πραγματική κληρονομιά των λαών της ηπείρου μας» (απόσπασμα)

Εξαπολύοντας σκληρή κριτική απέναντι στον δικτάτορα Βιδέλα (και έχοντας ήδη ζήσει για ένα χρόνο κρυμμένος λόγω του εντάλματος σε βάρος του από τον παραπάνω) ο Πάμπλο καθαιρείται από Γερουσιαστής.

 Να σημειωθεί εδώ, ότι στο διάστημα αυτού του ενός χρόνου, έγραψε το μνημειώδες έργο του «Canto General» (Γενικό Άσμα, γνωστό ως «Ύμνος στην ελευθερία των λαών»)
Κατάφερε να διαφύγει στην Αργεντινή από ένα πέρασμα των βουνών της Valdivia, και τότε ήταν που καλέστηκε στην για να συμμετάσχει στον εορτασμό της επετείου των 150 χρόνων από τη γέννηση του Alexander Pushkin.

Στο Λένινγκραντ μίλησε εκπροσωπώντας τη διοίκηση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Χιλής. Τόνισε πως η μεταστροφή του González Videla τους είχε ξαφνιάσει ιδιαίτερα (όταν συνέβη κατά το 1947) και οδήγησε σε μια μακρά κριτική αξιολόγηση : 

«Νομίζω πως το κόμμα μας μολύνθηκε ιδιαίτερα από πνεύμα της νομιμότητας και του κοινοβουλευτισμού. Έχουμε δώσει μεγάλη βαρύτητα στον αγώνα για τις έδρες στη Γερουσία, στο Κοινοβούλιο και στους δήμους, κι έχουμε παραμελήσει την κινητοποίηση των μαζών για ενεργό αγώνα. Εμείς εκπαιδεύουμε τις μάζες στο πνεύμα του αγώνα ενάντια στον Ιμπεριαλισμό των Αμερικάνων, αλλά ξεχνάμε να αναφερθούμε στην μάχη που απαιτείται στο εσωτερικό της χώρας. Γι’ αυτό ούτε το Κομμουνιστικό Κόμμα, αλλά ούτε και τα Συνδικάτα επέδειξαν την αντίσταση που όφειλαν στην επίθεση που δεχθήκαμε όσοι αντιδράσαμε εξ αρχής. Το πνεύμα της νομιμότητας του Κόμματος μείωσε τη μαχητικότητά του. Μας ένοιαξαν υπερβολικά όλα αυτά, και διαπράξαμε ένα σωρό λάθη.»

 Μια επαρκή εικόνα για το δέος που του προκάλεσε η παραμονή του στην ΕΣΣΔ, και ιδιαίτερα το Στάλινγκραντ, μπορούμε να πάρουμε από τα εξής αποσπάσματα (ολόκληρα τα ποιήματα παρατίθονται εδώ):

Ύμνος στον Κόκκινο Στρατό μπρος στο κατώφλι της Πρωσίας

…Αδέρφια μου, μπορούμε σήμερα να λέμε: Nα τη η αυγή που φτάνει·
τώρα μπορούμε τη γροθιά μας στο τραπέζι να χτυπήσουμε
εκεί που μέχρι χτες ακούμπαγε το μουσκεμένο απ’ τα δάκρυα μέτωπό μας…

Ύμνοι Αγάπης στο Στάλινγκραντ

Ναι, είν’ εδώ,

το δίχως άλλο.

Εδώ ήταν η άμυνα,

ο δρόμος,

η γωνιά,

εδώ ακριβώς

όπου η ζωή μας κι ο λόγος

ολάκερης της ύπαρξής μας

με αίμα κερδηθήκανε.

Εδώ ακριβώς κόπηκε το σκοινί

που ήτανε βρόγχος στο λαιμό

της ιστορίας.

Εδώ ήταν. Σαν ψέμα φαίνεται

πως θα μπορούσες

να ξαναβγείς στο δρόμο, να ξαναδείς

εκείνο το κορίτσι, το σκυλί,

να γράψεις γράμμα,

να στείλεις τηλεγράφημα,

μα ίσως

γι’ αυτό ακριβώς,

γι’ αυτή ακριβώς τη μέρα

την πάσα ημέρα,

γι’ αυτόν τον ήλιο τον απλό

μες στην ειρήνη των ανθρώπων,

ήρθε η νίκη,

εδώ, πάνω στη στάχτη

αυτής της αγιασμένης γης.

Ωδή στον Στάλιν

Να είμαστε άνθρωποι!

Αυτός είναι ο σταλινικός νόμος!

Δύσκολο να ’ναι κανείς κομμουνιστής.

Θα πρέπει να το μάθει.

Να είμαστε άνθρωποι κομμουνιστές

είναι ακόμα δυσκολότερο,

και πρέπει να το μάθουμε απ’ τον Στάλιν

Ο φασίστας Βιδέλα απαγορεύει τον Κομμουνισμό στη Χιλή και εκδίδεται ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Νερούδα. Μέχρι το 1990 τα έργα του παραμένουν απαγορευμένα.
Λίγες μέρες πριν το θάνατο του, και ενώ βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση λόγω της υγείας του σε Κλινική του Σαντιάγκο, στρατιωτικοί και οπαδοί της Χούντας, πυρπολούν και καταστρέφουν το σπίτι και τα βιβλία του.

Ο Πάμπλο πέθανε τελικά στις 23 Σεπτεμβρίου του ’73, λίγο μετά τη δολοφονία του Αλιέντε από τον Πινοσέτ. 

Ο Πινοσέτ απαγόρευσε να γίνει δημόσιο γεγονός η κηδεία του, όμως ο λαός αψήφησε την απαγόρευση μετατρέποντας την κηδεία του στην πρώτη δημόσια διαμαρτυρία ενάντια στη Χιλιανή δικτατορία.

«’Ητανε της τύχης μου να υποφέρω όσα υπόφερα και της τύχης μου να αγωνιστώ όπως αγωνίστηκα, να αγαπήσω και να τραγουδήσω όπως τραγούδησα. Γνώρισα σε διάφορα σημεία της Γης το θρίαμβο και την ήττα, έχω ζωντανή στη μνήμη μου τη γεύση του ψωμιού, αλλά και τη γεύση του αίματος. Τι περισσότερο μπορεί να θέλει ένας ποιητής; 

Η ζωή μου στάθηκε η ίδια η ποίησή μου και η ποίησή μου υπήρξε το στήριγμα όλων των αγώνων μου. 

Αν και πολλά βραβεία μού δόθηκαν, κανένα δεν μπορεί να συγκριθεί με το τελευταίο βραβείο. Να είμαι ο ποιητής του λαού μου. Το μεγάλο, το μοναδικό μου βραβείο είναι αυτό κι όχι τα βιβλία μου που μεταφράστηκαν σ’ όλες τις γλώσσες του κόσμου, ούτε τα βιβλία που γράφτηκαν για να αναλύσουν τα λόγια μου»’. -
Πάμπλο Νερούδα