Φέτος, ο ιστορικός ηγέτης της Κουβανικής Επανάστασης συμπληρώνει τα 90 του χρόνια, έχοντας βάλει ανεξίτηλη την σφραγίδα του στην Ιστορία του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα, για την Κούβα, τη Λατινική Αμερική, τον Σοσιαλισμό. Το παρακάτω κείμενο αποτελεί σύνθεση απαντήσεων που έδωσε ο Φιντέλ Κάστρο σε ερωτήσεις φοιτητών στο Πανεπιστήμιο Κονσεψιόν (Universidad de Concepción) στην Χιλή, στις 18 Νοέμβρη 1971. Το παραθέτουμε ως ενδιαφέρουσα και διδακτική μαρτυρία ενός ανθρώπου που αναμετρήθηκε στα ίσα με την Ιστορία και δικαιώθηκε.
Ήμουν γιός ενός γαιοκτήμονα – αυτό ήταν ένας λόγος για να είμαι αντιδραστικός. Μορφώθηκα σε θρησκευτικά σχολεία όπου πήγαιναν τα παιδιά των πλουσίων – ένας ακόμα λόγος για να είμαι αντιδραστικός. Ζούσα στην Κούβα, όπου όλες οι ταινίες, οι εκδόσεις και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ήταν “Made in USA” – ένας τρίτος λόγος για να είμαι αντιδραστικός. Σπούδασα σ’ ένα πανεπιστήμιο όπου απο 15.000 φοιτητές, μόνο τριάντα ήταν αντιιμπεριαλιστές κι εγώ ήμουν ένας απο εκείνους τους τριάντα στο τέλος. Όταν μπήκα στο πανεπιστήμιο, μπήκα ως γιος γαιοκτήμονα – και για να κάνουμε τα πράγματα χειρότερα, ήμουν πολιτικά αγράμματος!
… Και κάτι άλλο. Κανένα κομματικό μέλος, κανένας κομμουνιστής, κανένας σοσιαλιστής ή εξτρεμιστής δε με πήρε με το μέρος του να με κατηχήσει. Όχι. Μου έδωσαν ένα μεγάλο, βαρύ, διαβολεμένο, πληχτικό και ανυπόφορο διδακτικό βιβλίο που προσπαθούσε να εξηγήσει την πολιτική οικονομία από αστική άποψη – αυτό το πράγμα το έλαγαν πολιτική οικονομία!
Κι’ αυτό το ανυπόφορο βιβλίο παρουσίαζει τις κρίσεις της υπερπαραγωγής και άλλα τέτοια προβλήματα σαν τα πιο φυσικά στον κόσμο. Εξηγούσε πως στη Βρετανία, όταν υπήρχε αφθονία κάρβουνου, υπήρχαν εργάτες που δεν είχαν καθόλου, γιατί σύμφωνα με τους αδυσώπητους φυσικούς και αμετάβλητους νόμους της ιστορίας, της κοινωνίας και της φύσης, παρουσιάζονται αναπόφευκτα κρίσεις υπερπαραγωγής και όταν παρουσιάζονται, φέρνουν ανεργία και πείνα. Δηλαδή, όταν υπάρχει πολύ κάρβουνο, οι εργάτες κρυώνουν και πεινούν!
Έτσι εκείνος ο γιός του γαιοκτήμονα, που είχε μορφωθεί σε αστικά σχολεία και σύμφωνα με την αμερικανική προπαγάνδα, άρχισε να σκέπτεται ότι κάτι έφταιγε σ’ αυτό το σύστημα, κάτι δεν έβγαζε νόημα…
Σαν γιός ενός φτωχού ανθρώπου που αργότερα έγινε μεγάλος γαιοκτήμονας, είχα τουλάχιστον το πλεονέκτημα να ζω στην εξοχή, με τους χωρικούς, με τους φτωχούς, που ήταν όλοι φίλοι μου. Αν ήμουν εγγονός γαιοκτήμονα, είναι πολύ πιθανό ότι ο πατέρας μου θα με είχε φέρει να ζήσω στην πρωτεύουσα, σε κάποια υπεραριστοκρατική συνοικία κι εκείνοι οι θετικοί παράγοντες που διέθετα, δεν θα μπορούσαν να επιζήσουν λόγω της επιρροής του περιβάλλοντος. Ο εγωϊσμός και άλλα αρνητικά χαρακτηριστικά που έχουμε εμείς οι άνθρωποι, θα είχαν επικρατήσει.
Ευτυχώς, τα σχολεία στα οποία σπούδασα, ανέπτυξαν μερικούς απο τους θετικούς παράγοντες. Ένας ορισμένος ιδεαλιστικός ορθολογισμός, μια ορισμένη έννοια του καλού και του κακού, του δίκαιου και του άδικου, κι’ ένα ορισμένο πνεύμα εξεγερτικότητας ενάντια στις επιβολές και την καταπίεση, με οδήγησαν σε μια ανάλυση της ανθρώπινης κοινωνίας και με μετέτρεψαν σε αυτό που αντιλήφθηκα αργότερα πως ήταν ουτοπικός κομμουνιστής. Εκείνο το διάστημα, δεν είχα ακόμα την καλή τύχη να γνωρίσω έναν κομμουνιστή ή να διαβάσω κάποιο κομμουνιστικό ντοκουμέντο.
Λοιπόν, μια μέρα, έπεσε στα χέρια μου ένα αντίγραφο του Κομμουνιστικού Μανιφέστου – του ξακουστού Κομμουνιστικού Μανιφέστου! – και διάβασα μερικά πράγματα που δεν ξέχασα ποτέ… Τι φράσεις, τι αλήθειες! Και βλέπαμε εκείνα τα πράγματα κάθε μέρα! Ένιωθα σαν μικρό ζώο που γεννήθηκε σ’ ένα δάσος το οποίο δεν καταλάβαινε. Τότε, εντελώς ξαφνικά, βρίσκει ένα χάρτη εκείνου του δάσους – μια περιγραφή, μια γεωγραφία εκείνου του δάσους και όλων μέσα σ’αυτό. Τότε ήταν που βρήκα τον προσανατολισμό μου. Ρίξτε μια ματιά τώρα και δείτε αν οι ιδέες του Μαρξ δεν ήταν δίκαιες, σωστές κι εμπνευσμένες. Αν δεν είχαμε βαδίσει τον αγώνα μας σ’αυτές, δεν θα ήμασταν εδώ τώρα! Δεν θα ήμασταν εδώ!
Λοιπόν, ήμουν κομμουνιστής; Όχι.
Ήμουν ένας άνθρωπος που ήταν αρκετά τυχερός να ανακαλύψει μια πολιτική θεωρία, ένας άνθρωπος που πιάστηκε στη δίνη της πολιτικής κρίσης της Κούβας πολύ καιρό πριν γίνει ολοκληρωμένος κομμουνιστής.
Συνέχισα να εξελίσσομαι.
Έπειτα, είχα την ευκαιρία να γνωρίσω τον ιμπεριαλισμό πιο χειροπιαστά απ’ ότι τον είχα γνωρίσει από το βιβλίο του Λένιν. Τον γνώρισα στην Κούβα, σε απόσταση μόνο 150 χιλιομέτρων από αυτόν. Είχα την ευκαιρία να γνωρίσω τον ιμπεριαλισμό – τον χειρότερο και πιο επιθετικό απ’ όλους… Και πιστεύω ότι η ζωή μου έδωσε μια καλύτερη κατανόηση της πραγματικότητας.
Μ’ έκανε περισσότερο επανάστατη, περισσότερο σοσιαλιστή, περισσότερο κομμουνιστή.
(Τέρενς Κάνον, «Η Επαναστατική Κούβα», Εκδ. Χοσέ Μαρτί, 1987.)
ΤΣΕ ΓΚΕΒΑΡΑ: ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΣΤΟΝ ΦΙΔΕΛ, 1956.
Πάμε,
φλογερέ προφήτη της αυγής,
από τα κρυμμένα κι εγκαταλελειμμένα μονοπάτια,
να λευτερώσουμε το κροκοδειλί πράσινο που τόσο αγαπάς.
Πάμε,
νικητές αυτών που μας ταπεινώνουν, με το πνεύμα
γεμάτο από επαναστατημένα αστέρια του Μαρτί,
ας ορκιστούμε να θριαμβέψουμε ή να πεθάνουμε
Όταν αντηχήσει ο πρώτος πυροβολισμός και ξυπνήσει
μέσα στην παρθενα έκπληξη όλο το αντάρτικο,
στο πλάι σου, θα πολεμήσουμε
θά ΄μαστε εκεί.
‘Οταν η φωνή σου θ΄απλωθει στους τέσσερις ανέμους
αγροτική μεταρρύθμιση, δικαιοσύνη, ψωμί, λευτεριά,
στο πλάι σου, με τις ίδιες λέξεις,
θα΄΄μαστε εκεί.
Κι όταν θα ΄ρθει στο τέλος του ταξιδιού
η σωτήρια επιχείρηση κατά του τυράννου,
στο πλευρό σου, προσδοκώντας την τελευταία μάχη,
θά΄μαστε εκεί.
Την ημέρα που το θηρίο θα γλείψει το πλευρό του λαβωμένο
από της εθνικοποίησης το βέλος,
στο πλάι σου, με την καρδιά περήφανη,
θα ΄μαστε εκεί.
Μη σκεφτείς ότι τούτα τα έντομα τα παρασημοφορεμένα
και φορτωμένα δώρα,
μπορούνε να κάμψουνε την πιστη μας.
Τους ζητάμε όπλο, βόλια κι ένα βουνό
Τίποτα παραπάνω.
Κι αν το σίδερο έρθει να διακόψει το ταξιδι μας
ζητάμε ένα σεντόνι από κουβανέζικα δάκρυα
για να σκεπάσουμε τα κόκαλα των ανταρτών
που θα πάρει μαζί το το ρεύμα της αμερικάνικης ιστορίας.
CHE, Μεξικό , 1956
Μετάφραση : ΔΑΝΑΗ ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΥ
“ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ” 18 Οκτώβρη 1987
Διαμόρφωση κειμένου: Viva La Revolucion
