«GO BACK»… Μυτιλήνη 24/12/1944 -Στα δικά μας «Δεκεμβριανά»… νίκησε ο λαός!
24-12-2018
Ένα ιστορικό γεγονός που αξίζει να το ξέρει κανείς, κι ας μην είναι Μυτιληνιός.
Μάνος Δούκας
Μυτιλήνη. Κυριακή 24/12/44. Η Ελλάδα έχει ήδη ελευθερωθεί απ’ τους Γερμανούς. Το ίδιο κι η Λέσβος, που είναι το μόνο νησί του Αιγαίου που ΕΑΜοκρατείται. Στην Αθήνα τα «Δεκεμβριανά» είναι σε εξέλιξη. Είναι οι μέρες που έρχεται στην Ελλάδα ο Τσώρτσιλ.
Κι εκείνο το πρωί, παραμονή Χριστουγέννων, φτάνουν έξω απ’ το λιμάνι της Μυτιλήνης 6 καράβια, πολεμικά και μεταγωγικά, που φέρνουν στη Λέσβο Βρετανικά στρατεύματα (Ινδούς) για αποβίβαση και στρατωνισμό. Στην προκυμαία ήδη τους περιμένουν φορτηγά αυτοκίνητα για να τους μεταφέρουν.
Οι ΕΑΜίτες σκοποί ενημερώνουν την ηγεσία του ΕΑΜ. Σημαίνει συναγερμός κι επιφυλακή. Εκείνη την ώρα (6,30 το πρωί) είναι στην προκυμαία ο Παναγιώτης Γώγος, γραμματέας περιοχής Αιγαίου του ΚΚΕ, με τον Παναγιώτη Κεμερλή, γραμματέα Αιγαίου του ΑΚΕ. Έχουν ραντεβού για περιοδεία σε χωριά. Με το που βλέπουν τα πλοία, σαν να το περίμενε ή να το υποπτευόταν από καιρό ο Γώγος, πάει στα γραφεία της ΕΠΟΝ, σπάει την πόρτα (δεν είχε κλειδί) και παίρνει το «χωνί», με το οποίο γυρνά και ξεσηκώνει τις γειτονιές: «Νιάτα και λαέ. Εμπρός, όλοι. Άντρες, γυναίκες και παιδιά να ζητήσουμε να φύγουν απ’ το νησί μας οι μαύροι. Θάνατος στο φασισμό. Λευτεριά στο λαό». Ταυτόχρονα ρίχνουν «σύρμα»στα χωριά. Το σύνθημα πολλαπλασιάζεται με χωνιά, τρομπέτες, καμπάνες κλπ. Κάποιοι χρησιμοποιούν για ταμπούρλα τους μεταλλικούς στύλους φωτισμού της προκυμαίας. Η αγορά κλείνει. Κηρύσσεται ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ. Η απόφαση του λαού είναι ξεκάθαρη: ΔΕ ΘΑ ΒΓΟΥΝ ΟΙ «ΜΑΥΡΟΙ». GO BACK.
Συσκέψεις στην πόλη και στο πλοίο (1), ανάμεσα στους Άγγλους, τον εκπρόσωπο της κυβέρνησης Παπανδρέου και την ηγεσία του ΕΑΜ. Αλλά στο μεταξύ, ο ΕΛΑΣ κι ο λαός παίρνει θέσεις. Οδοφράγματα στήνονται. Με συρματοπλέγματα. Έπιπλα. Κάρα. Ό,τι βρίσκουν. Κόσμος κατεβαίνει από παντού. Φωτιές ανάβουν για προστασία απ’ το κρύο.
Οι Άγγλοι κάνουν τρεις απόπειρες αποβίβασης σε διάφορα σημεία του λιμανιού. Πότε εδώ. Πότε εκεί. Μάταια. Ο κόσμος πάει συνέχεια μπροστά τους. Τους σταματάει. Αποφασισμένοι άντρες και γυναίκες, με δικράνια, σουγιάδες, τσουγκράνες, τσεκούρια, τους κλείνουν το δρόμο της αποβίβασης. Οι μπούκες των Αγγλικών πολυβόλων είναι στραμμένες πάνω στο πλήθος. Δε δειλιάζει κανείς. Αντίθετα.
Οι Άγγλοι απειλούν: «Ετάξατε τους εαυτούς σας με το μέρος του εχθρού»… λένε και προειδοποιούν για «υπεροχή και μεγάλη πυκνότητα πυρός των στρατευμάτων τους».
Έρχονται τα χωριά. Με τα πόδια. Τόσα χιλιόμετρα, μέσα στο κρύο και το χιονόνερο. Έρχονται τα τμήματα του ΕΛΑΣ απ’ τα χωριά και ο εφεδρικός ΕΛΑΣ. Η προκυμαία και τα μπλόκια είναι γεμάτα κόσμο, παρ’ όλο που είναι πια Χριστούγεννα και κάνει κρύο. Κάθε μέρα γίνονται ένοπλες συγκεντρώσεις του λαού που επιβεβαιώνει την απόφασή του: GO BACK. Ταυτόχρονα η Αγιασώτικη σάτιρα, τα αντάρτικα τραγούδια, αλλά και τα τραγούδια που γράφτηκαν ειδικά γι’ αυτό το ξεσηκωμό, πάνε «σύννεφο».
Φορτηγά απ’ τα χωριά τους φέρνουν να φάνε κάστανα και μανταρίνια. Όσοι ήρθαν απ’ τα χωριά, ψιλοκοιμούνται και ξεκουράζονται με βάρδιες στα σπίτια που είναι κοντά στην προκυμαία και στο λιμάνι. Έχουν στηθεί τέσσερις σταθμοί πρώτων βοηθειών κι ένα χειρουργείο.
Το συλλαλητήριο της 25 Δεκέμβρη εξέδωσε το ακόλουθο ψήφισμα:
Ο λαός της Λέσβου έχοντας υπ’ όψη την ξαφνική κι αδικαιολόγητη εμφάνιση χτες το πρωί στο λιμάνι μας, βρετανικών αποικιακών στρατευμάτων, μαζεύτηκε σε παλλαϊκό συλλαλητήριο και αφού άκουσε το έγγραφο του Άγγλου Ταξίαρχου, που απηύθυνε στη Νομαρχιακή Επιτροπή του ΕΑΜ,
ΨΗΦΙΖΕΙ
1.Διαδηλώνει τη δυσπιστία του προς τις διαβεβαιώσεις του Άγγλου Ταξιάρχου, γιατί οι αγριότητες και οι ωμότητες των αποικιακών στρατευμάτων ενάντια στο λαό της Αθήνας και του Πειραιά, καθώς και το αιματοκύλισμα της Σάμου κι οι βαρβαρότητες στα άλλα νησιά του Αιγαίου, από στρατεύματα που διοικούνται από τον ίδιο ταξίαρχο, δικαιολογούν απόλυτα τη δυσπιστία του αυτή.
2.Διαδηλώνει την απόφασή του ν’ αντιταχθεί προτάσσοντας τα στήθια του και να πέσει μέχρι του τελευταίου στην περίπτωση που ο Άγγλος ταξίαρχος δεν θα σεβαστεί τη θέλησή του και θα ενεργήσει απόβαση.
Μυτιλήνη 25-12-44 Η Επιτροπή Συλλαλητηρίου
Οι Άγγλοι βλέπουν ότι δεν έχουν ελπίδες κι ανακοινώνουν ότι φεύγουν. Στις 27 και τις 28 φεύγουν. Η μάχη κράτησε τέσσερις μέρες. Ο λαός νίκησε. Στα δικά μας Δεκεμβριανά (της Μυτιλήνης), νικήσαμε. Η νίκη γιορτάζεται με παρέλαση και ομιλίες από την ηγεσία του ΕΑΜ. Ραίνουν τους αντάρτες με λουλούδια.
Πιο αναλυτικά – πηγές:
ΒΙΒΛΙΑ
1. «ΜΝΗΜΕΣ». Απόστολου Αποστόλου. 1985. Εκδ. Καπόπουλος.
2. «Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΛΕΣΒΟ». Παν. Κ. Κεμερλή – Α. Σ. Πολυχρονιάδη. 1988.
3. «ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ». Γ. Αθ. Σκούφος. Μυτιλήνη. 2007.
4. «Ντοκουμέντα του Ελληνικού Προοδευτικού Κινήματος. ΜΥΤΙΛΗΝΗ. ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 1944 ή πώς εμποδίστηκε η απόβαση των Εγγλέζων». Έκδοση Ελεύθερη Λέσβος, Μυτιλήνη, Μάρτης 1945. http://www.alfavita.gr/koinonia/143806_mytilini-hristoygenna-1944-go-back
5. «ΑΙΟΛΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ». Σεπτέμβρη Οκτώβρη 1975.
ΑΡΘΡΑ
https://www.rizospastis.gr/story.do?id=50473
https://www.rizospastis.gr/story.do?id=8248266
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Οι πρώτες 14 φωτογραφίες είναι ολόκληρο το «ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2003» της Ν.Ε. Λέσβου του ΚΚΕ, του 2003. Ήταν η πρώτη φορά που δημοσιεύτηκαν. Διαβάζοντας τα σχόλια κάτω από τις φωτογραφίες, έχετε άλλη μια αφήγηση των γεγονότων, από το βιβλίο «Ντοκουμέντα του Ελληνικού Προοδευτικού Κινήματος. ΜΥΤΙΛΗΝΗ. ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 1944 ή πώς εμποδίστηκε η απόβαση των Εγγλέζων». Έκδοση Ελεύθερη Λέσβος, Μυτιλήνη, Μάρτης 1945.
Πρόκειται για φωτογραφίες του φωτογράφου Δουκάκη Σίμου Χουτζαίου. Παρακαλούμε όταν θα ξαναχρησιμοποιεί κάποιος αυτές τις φοβερές φωτογραφίες, ας αναφέρει τουλάχιστον το όνομά του, αν όχι και το πού είναι τραβηγμένες.
Οι υπόλοιπες είναι διάφορες άλλες φωτογραφίες που έχουν βρεθεί και στην πλειοψηφία τους είναι πάλι δικές του.
Μάνος Δούκας
*Κάποιοι συγγραφείς μιλάνε για «Λεσβιακή Βάρκιζα» που ετοιμαζόταν με προηγούμενες διαπραγματεύσεις, που όμως τις έκανε σκόνη ο Γώγος ενημερώνοντας και βάζοντας μπροστά το λαό (Ενδιαφέρον πάνω σ’ αυτό έχει η διήγηση των Κεμερλή – Πολυχρονιάδη). Ο Γώγος ήταν Ηπειρώτης από το Ζαγόρι, παλιός συντάκτης του Ριζοσπάστη, γραμματέας του ΕΑΜ Εύβοιας στην κατοχή, καθηγητής πολιτικών μαθημάτων στη σχολή αξιωματικών του ΕΛΑΣ. Στάλθηκε τον Οκτώβρη του 44′ στη Λέσβο από την ΚΕ του ΚΚΕ σαν γραμματέας περιοχής Αιγαίου του ΚΚΕ. Τον συνέλαβαν το Μάη του 1945, μαζί με όλη την ΕΑΜική ηγεσία του νησιού. Έμεινε φυλακισμένος μέχρι το Σεπτέμβρη του 1949, οπότε καταδικάστηκε από έκτακτο στρατοδικείο σε θάνατο και εκτελέστηκε στην Αθήνα.
Ο Παναγιώτης Γώγος
Μάνος Δούκας
"Δεν έχω ούτε μια άσπρη τρίχα στη ψυχή μου. Ούτε σταγόνα γεροντίστικης ευγένειας" (Μαγιακόφσκι).
Διαβάστε περισσότερα.
